Mga Ginikanan Amligi ang Inyo Kabataan!

ANG nagakabalaka nga mga ginikanan nagapamangkot, “Ngaa nagadamo ang kabataan nga sekreto nga nagainom sang bulong nga wala ginreseta sa ila?” Lainlain ang sabat sa sini. Ang iban nga pamatan-on gusto lang magtilawtilaw. Ang iban nagainom sang bulong agod makatuon sing maayo ukon agod malipatan ang ila mga problema. Ang iban naman mahimo nagaantos sa pisikal ukon sa emosyon kag luyag nila nga mapahaganhagan ini. Ang matuod, madamo nga kabataan nga 12 anyos pa lang ang nagaabuso na sa ginareseta nga mga bulong nga mahimo nga ginaorder nila sa linibo ka Web site nga nagabaligya sining mga bulong nga wala na nagapamangkot kon sin-o ang nagaorder. Ang iban nagabakal sing bulong sa ila kuno abyan. Kon isa ikaw ka ginikanan, ano ang himuon mo agod maamligan ang imo kabataan?

Una, istoryaha sila sing prangka tuhoy sa mga katalagman sang pag-inom sang droga—ginareseta man ukon ginadumilian. Ikaduha, tagua sing maayo ang mga bulong nga ginreseta, kon mahimo, kandaduhi ang inyo bulutangan sang bulong. Hibalua kon ano nga mga bulong ang yara sa inyo, kag isipa ini pirme. Kon indi na kinahanglan ang isa ka bulong, ihaboy na lang ini sa nagakaigo nga lugar. Kon ayo na ang ubo sang isa ka bata apang nagainom sia gihapon sang bulong, pamangkuta sia kon ngaa nagainom sia gihapon. Isa pa, bantayi ninyo kon sin-o ang mga ginaupdan  sang inyo bata, kon nagbag-o na ang iya hitsura, ukon pamatasan, kag kon gulpi lang nagnubo ang iya grado sa eskwelahan.

Kon ang Isa ka Bata May Problema sa Droga

Kon ang imo bata may problema sa droga ukon nagasuspetsa ka pa lang, ano ang dapat mo himuon? Istoryahi upod sa imo bata ang imo ginakabalak-an, kag himua ini sa mahigugmaon kag malulo nga paagi. “Ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom,” siling sang Biblia, “pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.” (Hulubaton 20:5, ANG PULONG SANG DIOS) Ang pagpatu-ad sa bata nga ginasuspetsahan mo nga may problema sa droga daw pareho sang pagtimba sa bubon nga nagagamit sing matapok nga lubid. Kon gulpihon mo ang pagbutong paagi sa matigdas kag akig nga paghambal, basi mabugto mo ang lubid sang inyo komunikasyon. Dumduma nga duha ang imo katuyuan. Una, gusto mo hibaluon kon bala may problema. Ikaduha, kon may problema gid man, gusto mo hibaluon kon ano ang mga rason sini. Sa masami, ang mga rason amo ang mga masunod.

▪ Indi maayo nga mga kaupdanan. “Dili kamo magtalang,” siling sang 1 Corinto 15:33, “ang malaut nga mga paghiliupud nagadunut sang maayo nga mga pamatasan.” (PBS) Gani, ang maalamon nga mga ginikanan nagatudlo sa ila kabataan nga malain gid ang matabo sa ila kon mag-upod sila sa indi maayo nga mga tawo. Amo nga dapat tudluan sang mga ginikanan ang ila kabataan nga pilion ang maayo nga mga kaupdanan. (Hulubaton 13:20) Mahimo agdahon sang mga ginikanan ini nga sahi sang kaupdanan sa ila balay ukon sa paglagawlagaw sang ila pamilya.

▪ Kakapoy. Ang mga tawo karon sa kalibutan gusto gid magtin-ad sa pangabuhi, kag kon kaisa ginapabudlayan sang mga ginikanan ang ila  kabataan paagi sa pagpilit sa ila nga maninguha gid. * Nahibaluan mo bala ang kapasidad sang imo bata? Masarangan bala nila ang ginapaabot mo sa ila kag ginabuligan mo bala sila nga malab-ot ini? Ginalikawan mo bala nga ipaanggid ang imo bata sa iban nga makapalain sang iya buot kag magaresulta sa depresyon? Kon ang bata magbatyag nga wala sia ginapalangga kag ginapabaloran sa ila balay, pangitaon niya ini sa iban. Ang maalamon nga ginikanan magatinguha man nga ipatudok sa iya kabataan ang pagsimba sa Dios, ayhan paagi sa pagbasa sang Biblia upod sa ila. “Malipayon ang mga mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon,” siling ni Jesucristo.—Mateo 5:3.

▪ Ginapagustuhan. Ang pila ka kabataan nagagamit sang droga bangod ginapabay-an lang sila sang ila ginikanan. “Ang bata nga ginapabayaan sa iya kaugalingon nagapakahuya sa iya iloy,” siling sang Hulubaton 29:15. Ang matuod, ginaapresyar sang mga kabataan kon hatagan sila sing limitasyon, kay nabatyagan nila nga ginapalangga sila—bisan pa daw nagareklamo sila kon kaisa. Gani, ginasilingan sang Biblia ang mga ginikanan nga hatagan nila sing nagakaigo nga pagsulundan ang ila kabataan, kag subong man mangin maayo nga halimbawa sa ila. (Efeso 6:4) Ang Biblia nagasiling man nga padayon ini nga himuon kag kinahanglan nga mangin estrikto sila kon kinahanglanon. “Dapat nga ang inyo Huo magakahulugan sang Huo, kag ang inyo Indi, Indi, agod indi kamo paghukman.”—Santiago 5:12.

Kon natukiban mo nga nagaabuso sa droga ang imo bata, maayo gid kon ipakigsugilanon mo ini sa isa ka doktor. Ang pagbulong sa isa ka adik indi mahapos kag nagakinahanglan gid sang isa ka espesyalista. Subong man, kon ang imo pamilya mga Cristianong Saksi ni Jehova, dapat kamo magpalapit sa mga gulang. (Santiago 5:13-16) Ining hamtong sa espirituwal nga mga lalaki makabulig sa inyo nga maaplikar ang mga prinsipio sang Biblia nga makapadasig sang pag-ayo.

Ang masunod nga artikulo magabinagbinag sang dugang pa nga mga prinsipio kag matahom nga paglaum nga matigayon naton sa palaabuton.

[Nota]

[Blurb sa pahina 7]

“Ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.”—Hulubaton 20:5, ANG PULONG SANG DIOS

[Kahon sa pahina 7]

MAHIMO PAGATUNAAN SANG PAG-ABUSO SA DROGA SANG PAMATAN-ON

▪ May miembro sang iya pamilya nga nagaabuso sa droga ukon sa alkoholiko nga ilimnon

▪ Depresyon ukon manubo ang iya pagtan-aw sa iya kaugalingon

▪ Nagabatyag nga indi sia nagakabagay nga mag-upod sa iban kag wala nanamian ang iban sa iya

▪ Mahinay pirme maghulag; indi makatulog sing maayo

▪ Madali maakig, nagarebelde sa mga may awtoridad sa iya *

[Nota]