Plovdiv—Moderno nga Siudad nga may Dumaan nga Ginsuguran

I-PLAY

Plovdiv—Moderno nga Siudad nga may Dumaan nga Ginsuguran

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA BULGARIA

ANG siudad sang Plovdiv mas dumaan pa sangsa Roma, Carthage, ukon Constantinople. Mga 350,000 ka tawo ang nagaistar sa sini nga siudad, kag makita diri ang pito ka bakulod sa bagatnan-sentral sang Bulgaria.

Kon maglakatlakat ka sa dalan sa sini nga siudad, makakita ka sing madamo nga pamatuod nga manggaranon ini kag may magamo nga maragtas. Makita man diri ang dalagku nga mga tinukod sang mga Thracian, nga amo anay ang ginakahadlukan nga rasa nga nagkabuhi ginatos ka tuig antes gintukod ang Cristianismo. Subong man, makita diri ang mga haligi sang mga Griego, teatro sang mga Romano, kag torre sang mga Turko.

Ang “Pinakamatahom sa Tanan nga Siudad”

Ginapakita sang mga nakutkutan sa sulod kag sa gua sang siudad nga gin-istaran na ini antes pa sang 1000 B.C.E. Ang Romano nga istoryador nga si Ammianus Marcellinus nagsulat parte sa isa ka napaderan nga siudad nga natukod antes pa sang ikap-at nga siglo B.C.E. Ini nga siudad amo ang Eumolpias nga ginatawag na karon nga Plovdiv. Sang 342 B.C.E., ang Eumolpias gin-agaw ni Philip II sang Macedonia nga amay ni Alejandro nga Daku. Gin-islan ni Philip ang ngalan sini nga siudad sing Philippopolis.

Sang ginkontrol sang Roma ang siudad sang 46 C.E., gin-islan naman ang ngalan sini nga Trimontium kag ginhimo ini nga kapital sang Thrace. Gusto gid sang mga Romano nga kontrolon ini nga siudad kay nahamtang sa sini ang bahin sang Via Diagonalis, isa ka importante nga alagyan sa rehiyon sang Balkan. Ginpatindugan pa gid ini sang mga Romano sing istadyum, ampiteatro (makita sa ibabaw), mga palaliguan, kag iban pa nga tinukod.

Ginlaragway ni Lucian sang Samosata ang katahom sining siudad nga nahamtang sa tatlo ka bakulod nga yara sa tiilan sang kabukiran sang Rhodope. (Tan-awa ang kahon, “Ang Siudad sang Pito ka Bakulod,” sa pahina 18.) Nahamtang man ini malapit sa Maritsa River, nga may malapad kag abunado nga kapatagan. Nagsiling si Lucian nga ang Trimontium amo ang “pinakabantog kag pinakamatahom sa tanan nga siudad!”

Sang nagluya ang paggahom sang Romano sa tungatunga sang 500 C.E. kag 1000 C.E., gin-istaran sang mga Slavic ang siudad. Pagligad sang pila ka siglo, apat ka beses nga ginkawatan sang mga nagkrusada ini nga siudad. Dayon, sang ika-14 nga siglo, ang mga Turko naman ang naggahom sa sini nga siudad. Gin-islan nila ang ngalan sang siudad nga Philibé kag ginkontrol ini tubtob sang 1878. Ginapamatud-an ini sang Jumaia Mosque nga may torre kag sundial nga ara pa asta subong.

Sang ginlutos sang Rusya ang Turkey sang 1878, ang ngalan nga Philibé gin-islan naman sing Plovdiv. Nag-uswag ang ekonomiya sang siudad sang 1892 sang nagtipon diri ang mga negosyante. Sugod sadto, ang Plovdiv nangin sentro sang negosyo sa Bulgaria. Sang ikaduha nga bug-os kalibutan nga inaway, ginkontrol sing makadali sang mga Nazi ang siudad pero gin-agaw naman ini sang Sobyet sang 1944. Dayon sang 1989, nabungkag ang paggahom sang Unyon Sobyet, gani ginkontrol naman ang Plovdiv sang isa pa ka mabakod nga emperyo. Ining mga manuggahom nga nagkontrol anay sa siudad sang Plovdiv mahimo mga sinsero man; pero ang ila paggahom wala nagpadayon bangod indi sila perpekto.

Ang “Maayong Balita” Nag-abot sa Plovdiv

Sang 1938, gintukod kag ginrehistro ang lokal nga korporasyon nga ginatawag Nabludatelna Kula (Watch Tower). Nagaimprinta ini kag nagapanagtag sang Biblia kag mga literatura nga base sa Biblia sa Bulgaria.

Bisan pa ginpamatukan sila sang Komunista nga gobierno, padayon nga nagbantala ang mga Saksi ni Jehova sang maayong balita parte sa magaabot nga paggahom sang ginharian sang Dios sa mga pumuluyo sang Plovdiv. (Mateo 24:14) May pila ka tawo nga nagbaton sang ila mensahe. Karon, sobra na sa 200 ang mga Saksi ni Jehova sa Plovdiv, kag gin-organisar sila sa duha ka kongregasyon.

Ang kalabanan sini nga mga Saksi taga-Bulgaria. Pero, pareho sa maragtas sini nga siudad nga may lainlain nga pungsod nga nagsakop, lainlain man ang mga rasa sang mga Saksi diri subong sang mga Amerikano, British, Canadian, Italyano, Moldovan, kag Polaco. Sila tanan nagasugid sa ila isigkatawo parte sa pinakamaayo nga paggahom sa palaabuton. Sa sina nga paggahom, indi lamang ang mga pumuluyo sang Plovdiv ang makatigayon sing kalig-unan kundi ang kada tawo sa bug-os nga kalibutan “magapungko sa idalom sang iya tanom nga ubas kag kahoy nga higera nga wala sing may ginakahadlukan.”—Micas 4:4, Ang Pulong sang Dios.

[Kahon/Mga retrato sa pahina 18]

“ANG SIUDAD SANG PITO KA BAKULOD”

Mahimo mabudlayan gid ang isa ka turista sa Plovdiv nga pangitaon ang bantog nga pito ka bakulod, ukon ginatawag nila nga mga tepe. Sang nagligad nga isa ka gatos ka tuig, gintapan ang isa sa sini nga mga bakulod nga ginatawag Markovo Tepe sang ginpalapad ang siudad. Pero nabilin pa ang anom ka bakulod nga nagapamatuod sang maragtas sang Plovdiv.

Tatlo sini ang makita dayon sang mga turista: ang Bunardjik Tepe, ang Djendem Tepe, kag ang ginatawag sang mga Turko nga Sahat Tepe bangod may gintukod diri nga torre nga may orasan. Ang Trimontium, nga amo ang pagtawag sang mga Romano sa Plovdiv, nagasakop sang tatlo ka nabilin nga bakulod: ang Djambaz Tepe, nga amo ang pinakadaku kag pinakamataas nga bakulod; ang Taksim Tepe; kag ang Nebet Tepe nga para sa mga Turko nagakahulugan sing “Nagabantay nga Bakulod.”

Kon maglibotlibot ka sa Trimontium makalab-ot ka sa pinakadumaan nga bahin sang Plovdiv. Makita mo diri ang mga kagulub-an kag mga pader sang Philippopolis pati na ang ginagamit pa karon nga Romano nga teatro. Makapainteres man ang dumaan kag namentinar sing maayo nga mga balay nga ginpatindog sa tion pa sang Bulgarian National Revivalist nga nagakubay sa kilid sang dalan nga human sa bato.

[Credit Line]

[Mapa sa pahina 16]

BULGARIA

SOFIA

Plovdiv

[Credit Lines sang retrato sa pahina 17]

MAGMATA!