Pamangkot sang mga Pamatan-on

Paano Ko Atubangon ang Kamatayon Sang Akon Ginikanan?

“Sang napatay si Nanay, daw wala na sing pulos ang akon kabuhi. Sia ang nagapahiusa sa amon pamilya.”—Karyn. *

ANG kamatayon sang ginikanan amo ang isa sa pinakamasakit nga butang nga maeksperiensiahan sang isa ka tawo. Magluwas sa grabe nga kasubo, kinahanglan mo atubangon ang palaabuton nga indi na pareho sa imo ginapaabot.

Ayhan nagalaum ka nga kuntani makaupod mo ang imo amay ukon iloy sa imo gradwasyon ukon sa adlaw sang imo kasal. Bangod naalimunaw na ining mga paglaum, nagabatyag ka sing grabe nga kasubo, kapaslawan, ukon kaakig pa gani. Paano mo atubangon ini nga mga balatyagon nga resulta sang kamatayon sang imo ginikanan?

‘Normal Bala ang Akon Reaksion?’

Sa tion nga marealisar mo nga wala na ang imo ginikanan, makaatubang ka sing nanuhaytuhay nga emosyon nga wala mo pa anay nabatyagan. Si Brian, nga 13 anyos pa lang sang napatay ang iya amay bangod sa atake sa tagipusuon, nagsiling, “Sang gab-i nga nahibaluan namon ini, wala na kami sing ginhimo kundi maghinibi kag maghaksanay.” Si Natalie, nga dies anyos pa lang sang napatay sa kanser ang iya amay, nagsiling: “Indi ako kahibalo kon ano ang akon batyagon. Wala ako sing nabatyagan. Daw wala ako sing emosyon.”

Lainlain ang epekto sang kamatayon sa kada tawo. Ang Biblia nagasiling nga ang “tagsa ka tawo” may ‘kaugalingon nga kalalat-an kag kaugalingon nga kalisud.’ (2 Cronica 6:29) Hunahunaa sing makadali kon paano nakaapektar sa imo ang kamatayon sang imo ginikanan. Isulat sa linya sa ubos (1) kon ano ang imo nabatyagan sang una mo nga nahibaluan nga napatay ang imo ginikanan kag (2) kon ano na ang ginabatyag mo subong. *

(1) ․․․․․

(2) ․․․․․

Ayhan ginapakita sang imo sabat nga bisan paano nagatahaw man ang imo ginabatyag. Normal  lang ina. Indi buot silingon sina nga ginkalimtan mo na ang imo ginikanan. Sa pihak nga bahin, mahimo nga amo gihapon ang imo ginabatyag ukon nagalala pa gid gani. Mahimo nagabag-obag-o ang imo nabatyagan, kag kon kaisa hinali ka lang masubuan nga wala mo ginapaabot. Normal man ini—bisan pa tinuig na ang nagligad sugod sang napatay ang imo ginikanan. Gani ang pamangkot amo: Ano man nga kasubo ang imo ginabatyag, paano mo ini maatubang?

Mga Paagi Para Maatubang ang Kasubo

Indi pagpunggi ang imo luha! Ang paghibi nagabulig para mapahaganhagan ang kasakit. Pero mahimo nabatyagan mo man ang ginbatyag ni Alicia, nga 19 anyos sang napatay ang iya iloy. Nagsiling sia, “Naghunahuna ako nga kon maghibi ako sing todo, basi magpensar ang iban nga nadulaan na ako sing pagtuo.” Pero hunahunaa: Si Jesucristo, nga isa ka perpekto nga tawo kag may mabakod nga pagtuo sa Dios, “nagtulo ang luha” sang napatay ang iya pinalangga nga abyan nga si Lazaro. (Juan 11:35) Gani indi pagpunggi ang imo luha. Wala ini nagapahangop nga nadulaan ka na sing pagtuo! Si Alicia nagsiling: “Sang ulihi, grabe gid ang akon hibi nga halos kada adlaw.” *

Indi pagbasula ang imo kaugalingon. “Pirme ako nagasaka para maghalok kay nanay antes magtulog,” siling ni Karyn, nga 13 anyos sang napatay ang iya iloy. “May isa ka bes nga wala ko ina nahimo. Pagkaaga, napatay si Nanay. Bisan nakahibalo ako nga wala ako sing sala, ginabasol ko gihapon ang akon kaugalingon kay wala ko sia makita sang nagligad nga gab-i, kag nahibaluan ko na lang pagkaaga nga patay na sia. Naglakat si Tatay sa iban nga lugar bangod sa negosyo kag gintugunan niya kami sang akon magulang nga babayi nga bantayan si Nanay. Pero adlaw na kami nagbugtaw. Sang nagkadto ako sa kuarto, wala na nagaginhawa si Nanay. Daw indi ko mabaton ang natabo, kay maayo pa man si Nanay paghalin ni Tatay!”

Pareho ni Karyn, ayhan ginabasol mo ang imo kaugalingon bangod wala mo mahimo ang pila ka butang. Mahimo ginahunahuna mo nga wala “kuntani” mapatay ang imo ginikanan kon ginhimo mo ini. ‘Kon ginpilit ko lang kuntani si Tatay nga magkadto sa doktor.’ ‘Kon ginkadtuan ko tani si Nanay sing mas temprano pa.’ Kon ginatublag ka sini nga mga panghunahuna, dumduma ini: Normal lang nga basulon mo ang imo kaugalingon bangod sa mga butang nga wala mo nahimo. Ang matuod, may nahimo ka kuntani kon nahibaluan mo lang nga amo sina ang matabo. Ugaling, wala ka nakahibalo. Gani, indi nagakaigo nga basulon mo ang imo kaugalingon. Indi ikaw ang responsable sa kamatayon sang imo ginikanan! *

Ipakigsugilanon ang imo ginabatyag. Ang Hulubaton 12:25 nagasiling: “Ang maayong  polong nagapasadya.” Kon ginatago mo lang ang imo ginabatyag, mabudlayan ka sa pag-atubang sang imo kasubo. Apang kon ginapakigsugilanon mo ini sa isa nga imo ginasaligan, magabaton ka sing “maayong polong” nga makalugpay sa imo kasubo. Gani, ngaa indi mo pagtilawan ang masunod nga mga panugda?

Makighambal sa imo nabilin nga ginikanan. Bisan pa mabudlay gid ini nga tion para sa imo nabilin nga ginikanan, wala duhaduha nga luyag niya gihapon nga buligan ka. Gani pahibalua sia sang imo ginabatyag. Ini nga mga paghambalanay magapahaganhagan sang imo kasubo kag magapasuod sa inyo nga duha.

Para may hambalan kamo, tilawi ini: Ilista ang duha ukon tatlo ka butang nga luyag mo mahibaluan parte sa imo napatay nga amay ukon iloy, kag dayon ipakigsugilanon ini sa imo nabilin nga ginikanan. *

․․․․․

Makigsugilanon sa imo suod nga abyan. Ang Biblia nagsiling nga ang matuod nga abyan “natawo kon may kalisdanan.” (Hulubaton 17:17, NW) “Ang tawo nga wala mo ginapaabot nga magbulig sa imo mahimo amo pa ang makabulig sa imo,” siling ni Alicia. “Gani indi ka magkahuya nga ipakigsugilanon ang imo ginabatyag.” Matuod, mahimo nga daw mabudlay ini ipakighambal sa imo abyan, kay mahimo indi kamo makahibalo kon ano ang ihambal. Pero sa ulihi, matalupangdan mo nga maayo ang epekto sa imo kon ipakighambal mo sa iban ang imo kasubo. Si David, nga nuebe anyos pa lang sang gin-atake sa tagipusuon ang iya amay, naghinumdom: “Gintago ko lang ang akon ginabatyag. Mas maayo gali kon ginpakighambal ko ini. Nabuligan kuntani ako nga maatubang ang akon kasubo.”

Makigsugilanon sa Dios. Mas maayo pa gid ang  imo pamatyag kon ‘iula mo ang imo tagipusuon’ kay Jehova nga Dios paagi sa pangamuyo. (Salmo 62:8) Wala mo ini ginahimo para lang magmag-an ang imo ginabatyag. Sa baylo, paagi sa pangamuyo, nagapalapit ka sa “Dios nga may bug-os nga paglugpay, nga nagalugpay sa aton sa tanan naton nga kapipit-an.”—2 Corinto 1:3, 4.

Ang Dios nagahatag sing lugpay paagi sa iya balaan nga espiritu. Makahatag ini sa imo sing “gahom nga labaw sa kinaandan,” agod mabatas mo ang grabe nga kasubo. (2 Corinto 4:7) Nagaaman man ang Dios sing “lugpay gikan sa Kasulatan.” (Roma 15:4) Gani magpangabay sa Dios sang iya espiritu, kag basaha ang mga pagpalig-on nga masapwan sa iya Pulong, ang Biblia. (2 Tesalonica 2:16, 17) Maayo gid kon ilista mo ang mga teksto sa Biblia nga nakalugpay gid sa imo. *

Madula Pa Bala ang Imo Kasubo?

Ang pagbatyag sing kasubo indi madula sa isa lang ka gab-i. “Indi mo ini madula gilayon,” siling ni Brianne nga namatyan sing iloy sang 16 anyos sia. “May mga adlaw nga nagakatulugan lang ako sang hibi. Kon kaisa, ginatinguhaan ko nga magkonsentrar, indi sa pagkapatay ni Nanay, kundi sa mga saad ni Jehova nga magakitaay kami liwat ni Nanay sa Paraiso.”

Ginapasalig kita sang Biblia nga sa Paraiso nga ginsiling ni Brianne, “wala na sing kamatayon, ukon paglalaw ukon paghibi ukon kasakit pa.” (Bugna 21:3, 4) Masapwan mo man nga ang pagpamalandong sa sina nga mga saad makabulig sa imo nga maatubang ang pagkadula sang imo ginikanan.

Ang iban pa nga artikulo sang “Young People Ask” makita sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Mga Nota]

HUNAHUNAA

▪ Ano nga mga panugda sa sini nga artikulo ang sundon mo? ․․․․․

▪ Ilista sa ubos ang pila ka teksto sa Biblia nga makalugpay sa imo kon nagabatyag ka sing grabe nga kasubo. ․․․․․

[Kahon sa pahina 11]

OK LANG NGA MAGHIBI . . . NAGHIBI MAN GANI SILA!

Abraham—Genesis 23:2.

Jose—Genesis 50:1.

David—2 Samuel 1:11, 12; 18:33.

Maria, ang utod nga babayi ni Lazaro —Juan 11:32, 33.

Jesus—Juan 11:35.

Maria Magdalena—Juan 20:11.

[Kahon/Retrato sa pahina 12]

ISULAT KON ANO ANG IMO NABATYAGAN

Ang pagsulat sang imo nabatyagan parte sa imo napatay nga ginikanan makabulig gid sing daku sa imo sa tion sang imo kalisod. Madamo ka sang mahimo isulat. Ang masunod amo ang pila ka panugda.

▪ Ilista ang pila ka makalilipay nga handumanan mo sa imo ginikanan.

▪ Isulat ang luyag mo kuntani ihambal sa imo ginikanan kon buhi pa sia.

▪ Halimbawa, may manghod ka nga nagabasol sang iya kaugalingon sa kamatayon sang inyo ginikanan. Isulat kon ano ang imo ihambal sa iya para malugpayan sia. Makabulig ini sa imo nga mangin balanse ang imo ginabatyag.

[Kahon sa pahina 13]

PATALUPANGOD SA NABILIN NGA GINIKANAN

Isa gid ka masakit nga eksperiensia nga mamatyan sang isa ka tiayon. Apang dumduma nga ang imo pamatan-on nga anak nagakinahanglan man sing bulig. Bisan pa nagapangalisod ka, paano mo sia mabuligan nga maatubang ang iya kalisod?

Indi pagpunggi ang imo ginabatyag. Ginapanilagan ka sang imo anak, kag madamo sia sing matun-an sa imo nga importante nga leksion sa kabuhi. Makatuon man sia kon paano maatubang ang kasubo paagi sa pagpanilag sa imo. Gani, indi pagtagua ang imo kasubo para lang mapabatyag mo sa imo anak nga mabakod ang imo emosyon. Mahimo ini ilugon sang imo anak. Sa baylo, ipautwas mo ang imo kasubo para matun-an niya nga mas maayo kon ipautwas man niya ang iya ginabatyag sangsa punggan ini. Matun-an man niya nga normal lang nga magbatyag sia sing kasubo, kapung-aw, ukon kaugot.

Palig-una ang imo pamatan-on nga anak nga maghambal. Palig-una ang imo pamatan-on nga anak nga ihambal kon ano ang iya ginabatyag, pero indi sia pagpilita nga himuon ini. Kon nagaalang-alang pa sia sa pagpakighambal sa imo, tilawi nga istoryahan ninyo nga magkaupod ini nga artikulo. Maayo man nga istoryahan ninyo ang imo maayo nga mga handumanan sa imo napatay nga bana ukon asawa. Batuna kon daw ano kabudlay para sa imo nga atubangon ini nga kahimtangan. Ang pagpabutyag mo sang imo mga balatyagon makabulig sa imo anak nga ipabutyag man ang iya ginabatyag.

Hibalua ang imo mga limitasyon. Wala duhaduha nga luyag mo buligan ang imo anak sa sining mabudlay nga tion. Apang dumduma nga daku man ang epekto sa imo sang pagkapatay sang imo pinalangga nga tiayon. Ang imo emosyonal, mental, kag pisikal nga kabaskog mahimo magluya. (Hulubaton 24:10) Gani, nagakinahanglan ka sing bulig sang iban nga adulto nga miembro sang inyo pamilya kag sang hamtong nga mga abyan. Maalamon gid nga mangayo sing bulig. Ang Hulubaton 11:2 nagasiling: “Upud sa mapainubuson yara ang kaalam.”

Ang pinakamaayo nga bulig nga matigayon mo nagagikan kay Jehova nga Dios mismo, nga nagsaad sa iya mga sumilimba: “Ako ang GINOO nga imo Dios, magauyat sang imo kamut nga too; nagasiling sa imo, ‘Dili magkahadluk, magatabang ako sa imo.’”—Isaias 41:13.

[Retrato sa pahina 11]

Mahimo hinali ka lang masubuan nga wala mo ginapaabot