Ang Matahom nga Salaksakan

SA ISA ka sapa, may gulpi lang nagsalom nga daw asul ang kolor kag dayon nagbutwa ini nga may nadagit na nga isda sa iya tuktok. Amo sini pirme ang matalupangdan sang mga tawo kon makakita sila sang salaksakan ukon kingfisher, isa ka matahom nga pispis nga daku ang ulo kag tuktok. Pero bisan pa kingfisher ang tawag sa sini, indi tanan nagakaon sing isda. Ang iban nagakaon sing tambalihan, man-ug, kasag, ukon nagapangdakop sang insekto samtang nagalupad. Dugang pa, mga 30 porsiento lamang sini nga pispis ang nagaistar malapit sa tubig. May nagaistar man sa kagulangan, sa isla, ukon sa desyerto. Ang isa ka sahi sini nga nagaistar sa desyerto amo ang red-backed kingfisher nga makita sa sentro nga bahin sang Australia.

Ang mga sahi sang salaksakan nga nagakaon sing isda matanda mangdakop. Sa masami, nagabantay ini sa iya ginahapunan. Kon makakita ini sing isda, nagahanda ini kag ginabulubanta ang distansia, kay ang matuod nga distansia sang isda sa tubig lain sangsa iya makita. Dayon, madasig ini nga magakapaykapay para magdayb sa tubig. Kon ang isda sa ibabaw lang nayon, dagiton lang niya ini. Pero kon ara sa madalom, ginasalom niya ini. “Diri makita ang tumalagsahon nga ikasarang, nga wala nagaalang-alang ukon nagasala,” siling sang libro nga The Life of Birds. Makadakop pa ini sing sobra sa isa ka isda sa isa lang ka pagdagit! Sa matugnaw nga mga lugar, may nakita pa gani nga nagadayb sa manipis nga yelo para makadakop sing kalan-on. Sa Australia, may nakita nga azure kingfisher nga nagapangdakop sang mga sapatsapat sa tubig nga gin-ukay sang mga platypus nga nagapangita sing pagkaon sa suba.

 Pagpangaluyag kag Paghimo sing Balay

Makawiwili magpangaluyag ang mga salaksakan. Ang iban nga espesyi nagalagsanay samtang nagalupad, kag pagkatapos ginapakita sang sulog ang iya abilidad sa pagkutkot sang ila balay. Kon kaisa, ginahatagan sang sulog ang munga sing pagkaon para kumbinsihon ang munga nga sia ang dapat pilion.

Indi kinaandan ang balay sang mga salaksakan. Ang iban nagakutkot sing tanel nga malapit sa pangpang, kag sa punta sini nagahimo sila sing kuarto-kuarto nga ila istaran. Ang iban naman nagaistar sa buho sang kuneho ukon sa buho sang kahoy.

Para makahimo sing kuarto-kuarto, makutkot anay ang salaksakan sing mga isa ka metros nga tanel. Pero indi ini mahapos. May espesyi sang salaksakan nga nagalupad sing diretso kag ginapadulot ang ila tuktok sa lugar nga gusto nila kutkuton. Delikado ini kay mahimo nga malipong ukon mapatay pa gani ang pispis! Sa mga kagulangan sang New Guinea kag aminhan nga Australia, ang paradise kingfisher nagabuho sa balay sang anay. Daw nagapasugot man ang mga anay kay ginakay-o man nila dayon ang ila balay kon magdalagku na ang mga boto sang pispis.

Ang pag-atipan sa mga boto mabudlay man. Sa Aprika, may nakakita sa isa ka pares nga salaksakan nga nagadul-ong sing mga 60 asta 70 ka isda kada adlaw para sa ila lima ka boto, magluwas pa sa ila ginakaon. May ara pa gani isa ka sulog nga isahanon lang nga nagsagod sang mga boto, kay napatay ang munga apat ka adlaw antes nagboto ang mga itlog. Sa iban nga espesyi sang salaksakan, ang mga wala sing itlog nagabulig sa paglumlom kag sa pag-atipan sa ila mga boto.

Halin sa Ireland Pakadto sa Solomon Islands

Ang common kingfisher makita halin sa Ireland sa aminhan-katundan patabok sa Europa kag Rusya pakadto sa Solomon Islands sa bagatnan-sidlangan. May mga ginaistaran ini nga grabe ang tigtulugnaw, gani isa ini sang mga espesyi nga nagasaylo sa iban nga lugar, ang iban mga 3,000 kilometros ang kalayuon. Madamo nga common kingfisher, pied kingfisher, kag white-throated kingfisher, ang makita sa Israel malapit sa Dagat Galilea kag Suba Jordan. Mahimo natalupangdan ni Jesus ining matahom nga mga pispis kag ang ikasarang sini.—Basaha ang kahon nga  “Tan-awa sing Maayo ang mga Pispis sa Langit.”

Ang kilala gid nga salaksakan amo ang laughing kookaburra sang Australia. Mga 43 sentimetros lang ini kag 8 sentimetros ang tuktok. Ining kaki nga pispis kinaandan lang sa Australia. Nakilal-an ini sa iya makaulugot nga huni nga daw nagakadlaw kag maisog ini magpangdakop kay ginakaon sini bisan ang man-ug nga mga isa ka metros kalaba! *

Sa karon, diutay na lang ang mga salaksakan bangod mahigko na ang mga suba kag naguba na ang mga kagulangan. Ang matuod, mga 25 ka espesyi sini ang madali na lang mapapas. Kabay pa nga magmadinalag-on ang mga panikasog nga amligan ining matahom kag makawiwili nga mga pispis.

[Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 17]

 “TAN-AWA SING MAAYO ANG MGA PISPIS SA LANGIT”

Si Jesucristo maayo gid mag-obserbar sa mga tinuga sa palibot, kag sa masami, gingamit niya ini subong ilustrasyon sa pagtudlo sing moral kag espirituwal nga kamatuoran. Halimbawa, si Jesus nagsiling: “Tan-awa sing maayo ang mga pispis sa langit, kay wala sila nagasab-ug sang binhi ukon nagaani ukon nagatipon sa mga tambubo; apang ginapakaon sila sang inyo langitnon nga Amay. Indi bala mas importante pa kamo sangsa ila?” (Mateo 6:26) Matun-an naton diri nga palangga gid sang Dios ang iya tinuga nga mga tawo!