Awtomatik nga Sistema sa Nabigasyon

MABUDLAY gid kon magtalang ka sa lugar nga indi mo sunado. Pero ngaa wala nagatalang ang manuglagulad sa kadagatan nga wala sing talandaan? Bisan pa may kompas ka, mabudlayan ka gihapon luwas lang kon nahibaluan mo kon diin ka na dampi kag kon ano pa kalayo ang imo kaladtuan. Sugod sang naimbento ang sextant kag ang chronometer nga ginagamit sa paglayag sa dagat sang dekada 1730, mahibaluan na sang mga manuglagulad ang ila lokasyon, kag sa bulig sang mapa maplano nila ang ila direksion. Pero inoras ang kinahanglan para makalkular ini sing maayo.

Sa madamo nga pungsod karon, ang mga nagabiyahe nagagamit sing indi gid man mahal nga device nga nagakonektar sa Global Positioning System (GPS). I-type mo lang sa sini nga device kon diin ka makadto kag makita mo kon diin ka na nayon. Dayon ginabuligan ka sini nga matultulan ang imo kaladtuan. Paano?

Ini nga mga device nagadepende sa 30 ka satelayt. Ang tagsa ka satelayt nagasignal sang posisyon sini kag sang eksakto nga oras. Kon makabaton na sing signal ang imo device halin sa pila ka satelayt, ginakalkular sini kon daw ano kadugay mag-abot sa imo receiver ang signal nga naghalin sa satelayt. Amo nga mahibaluan sini dayon ang imo lokasyon. Tuman gid ka komplikado sini nga kalkulasyon. Pero sa sulod lang sang pila ka segundo ginakalkular sini ang imo distansia sa tatlo ka satelayt, nga linibo ka kilometros ang kalayuon kag nagalakbay sa lainlain nga direksion sa kadasigon nga pila ka kilometros kada segundo.

Sanday Propesor Bradford Parkinson kag Ivan Getting amo ang nag-imbento sang GPS sang umpisa sang dekada 1960. Ginhimo ini para sa militar. Sang ulihi ginpagamit ini sa publiko kag madamo na ang naggamit sini sang 1996. Ang GPS receiver isa ka dalayawon nga produkto sang teknolohiya, pero amo bala ini ang una nga awtomatik nga device para sa nabigasyon?

[Picture Credit Line sa pahina 8]

Globe: Based on NASA photo