Bulig Para sa mga Napatyan

“Ang GINOO malapit sa mga boong sing tagiposoon.”—Salmo 34:18.

KON mapatyan ka sang pinalangga, mahimo nga masubuan ka, daw wala sa kaugalingon, makonsiensia, ukon maakig pa gani. Subong ginsambit sang nagligad nga artikulo, ang kada tawo may lainlain nga paagi sa pagpangasubo. Gani, mahimo nga indi mo maeksperiensiahan ini nga mga balatyagon ukon ang imo paagi sa pagpangasubo indi pareho sa iya sang iban. Pero indi malain nga ipautwas mo ang imo ginabatyag.

‘Ipautwas ang Imo Kasubo!’

Sang mapatay ang iloy ni Heloisa, ang doktor nga ginsambit kaina, ginpunggan niya ang iya balatyagon. “Naghibi man ako,” siling niya, ‘Pero sang ulihi, ginpunggan ko na ang akon balatyagon, pareho sang ginahimo ko kon mapatyan ako sing pasyente. Mahimo amo ini ang rason kon ngaa nagmasakit ako. Amo gani nga kon napatyan ka, ipautwas ang imo kasubo, para maumpawan ka.’

Pero pagligad sang tion, mahimo pareho man ang imo mabatyagan kay Cecília nga napatyan sang bana bangod sa kanser. “Kon kaisa,” siling niya, “nainit ako sa akon kaugalingon kay siling sang iban dapat naumpawan na ako.”

Kon amo man sini ang imo ginabatyag, dumduma nga wala sing “insakto” nga paagi sa pagpangasubo. May iban nga madasig lang maumpawan, pero may iban naman nga indi. Gani indi pagpilita nga maumpawan ka dayon. *

Pero ano abi kon daw indi gid madula ang imo kasubo, kag daw wala ka na sing may mahimo? Posible pareho ang imo nabatyagan sa alagad sang Dios nga si Jacob. Sang ginsugiran sia nga napatay ang iya bata nga si Jose, “indi sia luyag nga lipayon.” (Genesis 37:35, Maayong Balita nga Biblia, MB) Kon amo man sini ang imo ginabatyag, ano ang dapat mo himuon para indi ka malumos sa kasubo?

 Atipana ang imo kaugalingon. “Kon kaisa pamatyag ko daw wala na gid ako sing kusog kag daw indi na ako makasarang,” siling ni Cecília. Ginapakita sini nga ang kasubo makaubos gid sang imo pisikal kag emosyonal nga kusog. Gani atipana ang imo kaugalingon. Magpahuway sing maayo kag magkaon sing masustansia nga pagkaon.

Matuod madulaan ka sing gana nga magkaon, magpamalaklon, kag magluto. Pero kon indi ka magkaon sing maayo, madali ka magbalatian kag magalala lang ang imo sitwasyon. Gani magkaon bisan diutay lang. *

Kon posible mag-ehersisyo ka bisan maglakatlakat lang. Makabulig ini sa imo nga indi magpakuribong sa balay. Isa pa, kon mag-ehersisyo ka sing haganhagan nagapagua ang imo lawas sing endorphins. Isa ini ka kemikal sa imo utok nga makapanami sang imo pamatyag.

Magpabulig sa iban. Importante gid ini kon mapatay ang imo bana ukon asawa. Mahimo may mga ulubrahon nga sia ang nagaasikaso sang una. Pareho abi sa pagbadyet ukon paghimo sang mga ulubrahon sa balay. Subong nga wala na sia mahimo nga mabudlayan ka gid. Gani makabulig sa imo ang imo mga abyan.—Hulubaton 25:11.

Ang Biblia nagasiling nga ang matuod nga  abyan ‘magabulig sa imo sa tion sang kalisod.’ (Hulubaton 17:17, Ang Pulong sang Dios, APD) Gani, indi ka mag-isahanon ukon maghunahuna nga makapabug-at ka sa iban. Ang pagpakig-upod sa ila makabulig sa imo nga maumpawan kag mabaton mo ang imo sitwasyon. Sang mapatay ang iloy ni Sally, nakabulig gid sa iya ang pagpakig-upod sa iban. “Ginaupod ako sang akon mga abyan sa ila paglingawlingaw,” siling niya. “Nakabulig ini sa akon nga mabatuan ang grabe nga kasubo. Nanamian gid ako kon pamangkuton ako sang iban, ‘Ti, kamusta ka na kay wala na si Nanay mo?’ Natalupangdan ko nga kon mag-istorya ako parte kay Nanay, nagakaumpawan ako.”

Pamensara ang nagligad. Pamensara ang masadya nga mga tion nga upod mo pa ang imo pinalangga. Mahimo paagi sa pagtan-aw sang inyo mga piktyur. Matuod nga masakit ini sa primero. Pero sa ulihi, makabulig ini sa imo nga maumpawan.

Mahimo mo man isulat ang inyo masadya nga nagligad sa isa ka sululatan. Puede mo isulat ang mga butang nga gusto mo tani ihambal sa iya sang buhi pa sia. Kon mabasahan mo ini, mahimo mas maintiendihan mo ang imo balatyagon. Ang pagsulat makabulig man sa imo nga mapautwas ang imo ginabatyag.

Taguon mo pa bala ang mga handumanan sang imo pinalangga? Depende, kay lainlain ang aton paagi sa pagpangasubo. Para sa iban nagapadugang lang ini sa ila kasubo, pero ang iban naman nabuligan. “Ginatago ko gid ang mga gamit ni Nanay,” siling ni Sally nga ginsambit kaina. “Nakabulig ini sa akon nga mabatuan ang kasubo!” *

Magpabulig sa “Dios nga permi nagapabakod.” Ang Biblia nagasiling: “Itugyan sa GINOO ang imo mga palaligban, kay atipanon niya ikaw.” (Salmo 55:22, APD) Ang pagpangamuyo sa Dios wala lamang nagapanami sang imo pamatyag. Matuodtuod gid ini nga pagpakig-istorya sa “Dios nga permi nagapabakod kag nagalipay sa aton . . . sa tanan ta nga mga kabudlayan.”—2 Corinto 1:3, 4, APD.

Ang Pulong sang Dios, ang Biblia, nagapabakod gid sa aton. Ang Cristiano nga si apostol Pablo nagsiling: “May paglaum ako sa Dios, . . . nga may pagkabanhaw sang mga matarong kag mga di-matarong.” (Binuhatan 24:15) Ang paglaum nga pagkabanhaw nga ginsambit sa Biblia nagapabakod sa aton kon mapatyan kita sang pinalangga. * Amo gid  sini ang nakabulig kay Lauren, nga napatyan sing utod nga lalaki sa aksidente. “Bisan pa grabe gid ang akon kasubo,” siling niya, “ginabasa ko ang Biblia, bisan isa lang ka bersikulo. May mga bersikulo nga nakapalig-on gid sa akon, kag amo ini ang ginasulitsulit ko basa. Halimbawa, napalig-on gid ako sa ginsiling ni Jesus kay Marta sang napatay si Lazaro: ‘Ang imo utod mabanhaw.’”—Juan 11:23.

“Indi Magpadala sa Imo Kasubo”

Bisan pa mabudlay, mabuligan ka nga magpadayon sa imo kabuhi kon atubangon mo ang imo kasubo. Indi ka magpamensar nga ginkalimtan mo na ang imo pinalangga. Ang matuod, indi mo na gid sia malipatan. May mga tion nga madumduman mo pa sia pero amat-amat na nga madula ang kasakit.

Mahimo madumduman mo man ang masadya kag masubo ninyo nga mga nagligad. Halimbawa, si Ashley nga ginsambit sa nauna nga artikulo, nagsiling: “Sang adlaw antes mapatay si Nanay, madumduman ko pa nga daw maayo na ang iya pamatyag kag nakabangon na sia. Sang ginahusay ni Manang ang buhok ni Nanay, nag-utoy-utoy kami nga tatlo kadlaw. Kanami gid sadto sang iya yuhum. Nalipay gid sia nga upod niya ang iya kabataan.”

Mahimo nga madumduman mo man ang mga butang nga natun-an mo sa imo pinalangga. Halimbawa si Sally nagsiling: “Maayo gid magtudlo si Nanay. Indi ka masakitan sa iya mga laygay. Gintudluan niya ako kon paano maghimo sing maayo nga mga desisyon, kag indi lang magsunodsunod sa ginasiling nila ni Tatay.”

Ang mga madumduman mo sa imo pinalangga makabulig sa imo nga magpadayon. Amo ina ang natalupangdan ni Alex. “Sang mapatay si Tatay,” siling niya, “gintinguhaan ko nga sundon ang ginsiling niya nga i-enjoy ang kabuhi. Kon napatyan ka sang ginikanan, normal lang nga masubuan ka kada madumduman mo ang ila kamatayon, pero indi ka magpadala sa imo kasubo. Maghibi ka kag magpangasubo kon kinahanglanon, pero dumduma nga kinahanglan mo pa nga magkabuhi.”

[Mga Nota]

[Blurb sa pahina 8]

“Bisan pa grabe gid ang akon kasubo, ginabasa ko ang Biblia, bisan isa lang ka bersikulo”—Lauren

[Kahon/Retrato sa pahina 7]

KON GINAKONSIENSIA KA . . .

Mahimo magbatyag ka nga balasulon ka man sa pagkapatay sang imo pinalangga. Matuod man ini ukon indi, normal lang nga amo sini ang imo batyagon. Pero mabuligan ka kon batunon mo nga amo sini ang imo ginabatyag. Gani, indi ini pagtagua. Isugid ini sa iban para maumpawan ka.

Pero bisan daw ano mo kapalangga ang isa ka tawo, indi mo kontrolado ang iya kabuhi kag indi mo mapunggan “ang tion kag ang wala ginapaabot nga hitabo.” (Manugwali 9:11, NW) Isa pa, sigurado gid nga ang imo motibo indi malain. Halimbawa, gintuyo mo bala nga magmasakit kag mapatay ang imo hinigugma kay wala kamo dayon magpadoktor? Siempre, wala! Ti, ikaw bala ang balasulon kay napatay sia? Indi.

Ginabasol sang isa ka iloy ang iya kaugalingon sang napatay ang iya anak nga babayi sa isa ka aksidente sa salakyan, pero natun-an niya ini nga atubangon. Sia nagsiling: “Ginakonsiensia ako kay ginpalakat ko sia. Pero narealisar ko nga indi ini maayo nga basulon ko ang akon kaugalingon. Wala sing malain nga ginsugo ko sia upod sa iya amay. Naaksidente lang gid sila ya.”

‘Pero madamo pa ’ko tani sing ihambal ukon himuon para sa iya,’ mahimo isiling mo. Matuod, pero sin-o bala sa aton ang makasiling nga nangin perpekto kita nga amay, iloy, ukon anak? Ang Biblia nagsiling: “Kita tanan nagakasandad sing madamong beses. Kon ang bisan sin-o wala nagakasandad sa pulong, himpit sia nga tawo.” (Santiago 3:2; Roma 5:12) Gani batuna nga indi ka perpekto kag indi mo na mabag-o ang natabo. Kon pirme mo pamensaron ang mga butang nga “tani” ginhimo mo ukon ginhambal, mahimo madugay ka maumpawan. *

[Footnote]

[Retrato sa pahina 6]

Kon kaisa, kinahanglan nga palig-unon sang nagapangasubo nga ginikanan ang iya bata

[Mga Retrato sa pahina 9]

Nabuligan ang iban nga maatubang ang kasubo paagi sa paghimo sing sululatan, pagtan-aw sa mga piktyur, kag pagpabulig sa iban