Dugos Halin sa Subay

I-PLAY

Dugos Halin sa Subay

GUSTO sang amon amiga nga si Yuminiya nga ipakita sa amon ang iya sekreto nga pangyam-is. Gindala niya kami sa wayang sa aminhan sang Alice Spring sa sentro sang Australia kag gin-usisa niya sing maayo ang balas. Sa idalom sang akasya, ginpanilagan niya ang mga subay nga nagapauli sa ila balay. Ini nga mga subay nagatipon sing dugos.

Nagkutkot sia sa balas kag ginsundan ang buho nga ginaagyan sang mga subay. Nagdalom ini sing sobra sa isa ka metro nga puede sia makapungko. “Puede ka makapangutkot sa bisan ano nga tion, pero mas maayo gid kon tigtulugnaw kay puerte kainit kon tig-ilinit,” siling niya samtang ara sa buho. Ginatan-aw namon sia samtang ginahimutaran niya ang ginaagyan sang mga subay. “Dapat mahibal-an mo kon diin ang imo sundan,” paathag niya.

Sang ulihi, nakita na niya ang ila balay. Sang primero, nakakita sia sing mga 20 ka subay nga daw ubas kadaku kag daw mabusdik ang tiyan sa dugos. Nagakabit sila sa duta, kag indi makahulag bangod daku ang ila tiyan. Dayon, sa pila lang ka minuto, sobra na isa ka gatos ka subay ang nakuha ni Yuminiya sa lainlain nga hulot. “Ang dugos sa sini nga subay isa sa pinakamatam-is nga pagkaon diri,” siling niya.

Buhi nga Suludlan sang Dugos

Sa sobra 10,000 ka klase sang subay nga nakilal-an, pinasahi gid ini. Ang putyukan nagatipon sing dugos sa ila balay, pero ini nga mga subay nagatipon sang nektar sa lawas mismo sang subay nga ginatawag replete. Diri nagakuha sing pagkaon ang tanan nga subay sa sini nga balay kon wala sing makuha sa gua.

Mahibaluan sang replete kon mapagua ukon mapasulod sia sang dugos depende sa pagtandog sang antena sang subay sa iya antena. Dayon, manganga sia para mabuksan ang suludlan sang dugos. Sa iya tiyan, may apat ka pulupuertahan nga nagakontrol sa pagpasulod kag pagpagua sang dugos. Sa bug-os niya nga kabuhi, nga pila lang ka bulan, makapila sia mahubsan kag masudlan sing dugos.

Wala gawa nagahulag ang mga replete, pero naproteksionan sila sa idalom-duta batok sa pamangag, init, kag mga insekto. Nagapagua ang ila lawas sing pinasahi nga kemikal batok sa mga bakterya kag fungus.

Diin naghalin ang mga dugos? Ang duga kag nektar sang akasya ginakaon sang aphids. Dayon, ang matam-is nga duga halin sa aphids ginakuha sang trabahador nga mga subay. Nagakuha man sila sing nektar halin sa mga kahoy. Tapos, ginapakaon nila ini sa replete. Bangod gamay lang ang kinahanglan nga pagkaon sang replete, ang kalabanan nga dugos nagadiretso sa suludlan!

Pero kamusta ang aphids? May benepisyo man bala sila? Siempre! Una, ginabilinan sila sang subay sing bastante nga nektar. Isa pa, ginaproteksionan man sila sang subay batok sa mga parasito kag sa mga nagapangaon sa ila. Gani pareho sila nga nagabenepisyo sa ila pagbuligay.

“Kadto sa subay,” siling sang Biblia, “[panilagi ang ginahimo sini, NW], kag magmaalam. Sa wala sing pangolo, manugtatap, ukon manuggahum, nagatigana sia sang iya tinapay sa tingadlaw, kag nagatipon sang iya kalan-on sa tig-alani.” (Hulubaton 6:6-8) Matuod gid ini, kay ang mga subay nagabinuligay, organisado, kag mapisan! Nagadayaw man kami sa matam-is nga pagkaon nga nahimo sining mga subay nga nagaistar sa mabudlay nga palibot!

[Retrato sa pahina 11]

Puno sang dugos nga tiyan sang subay

[Picture Credit Lines sa pahina 11]

MAGMATA!