Kon May Kanser ang Isa ka Bata

“Naglalain gid ako. Daw tinakluban ako sang langit. Grabe gid ang akon kasubo, pamatyag ko daw napatay na ang akon bata.” —Jaílton, sang nahibaluan niya nga may kanser ang iya bata.

MAHIMO nga malalain ka gid ukon makulbaan kon mahibaluan mo nga may kanser ang imo bata. Daw ano kadamo nga bata ang may kanser? Suno sa International Union Against Cancer, “diutay lang ang mga bata nga may kanser kon ikomparar sa kabilugan nga kadamuon sang may mga kanser, kada tuig sobra sa 160,000 ka bata sa [bilog nga kalibutan] ang may kanser kag amo ini ang ikaduha nga rason, sunod sa aksidente, sang kamatayon sang mga bata sa manggaranon nga mga pungsod.” Halimbawa, ang National Institute of Cancer nagsiling nga sa Brazil, “mga 9,000 ka bata ang natukiban nga may kanser kada tuig.”

Kon may kanser ang bata, “grabe gid ang pag-antos sang bilog nga pamilya,” siling sang isa ka libro parte sa pag-atipan sang iloy sa bata nga may kanser. Mahimo kinahanglan sia magpaopera, magpa-chemotherapy ukon magpa-radiation. Ini nga mga pagbulong mahimo nga may indi maayo nga mga epekto. Mahimo mahadlok, masubuan, makonsiensia, maakig, kag daw indi ini mabaton sang mga ginikanan. Paano ini atubangon sang mga ginikanan?

Daku gid ang mabulig sang mga doktor. “Makahatag sila sing makapalig-on nga impormasyon, kag mapaathag nila kon ano ang mahimo nga mga epekto sini. Makapahaganhagan ini sang ila kahadlok,” siling sang doktor nga taga-New York nga nagaatipan sa mga may kanser. Makabulig man ang mga ginikanan nga may bata nga may kanser. Bangod sini, gin-interbyu sang Magmata! ang lima ka ginikanan sa Brazil.

● Jaílton kag Néia “Nahibaluan namon nga may malala nga klase sang leukemia ang amon bata nga babayi sang duha pa lang sia ka tuig kag tunga.”

Daw ano kadugay ang pagbulong?

“Nagpa-chemotherapy sia sing halos duha ka tuig kag tunga.”

Ano ang epekto sini sa iya?

“Nagasuka sia kag nagakaunot ang iya buhok. Nag-itom ang iya mga ngipon. Katatlo man sia ginpulmonya.”

Ano ang inyo ginbatyag?

“Hinadlukan gid kami kay abi namon mapatay sia. Pero sang nag-ayoayo ang iya pamatyag, nagalaum kami nga mag-ayo sia. Manugsiam ka tuig na sia subong.”

Ano ang nakabulig sa inyo?

“Ang amon pagsalig kay Jehova nga Dios amo ‘ang naglugpay sa amon sa tanan namon nga kapipit-an,’ subong sang ginasiling sang  Biblia sa 2 Corinto 1:3, 4. Ginbuligan man kami sang amon mga utod sa pagtuo. Ginsulatan nila kami para palig-unon, gintawgan, ginpangamuyuan, kag ginlakip sa ila pangamuyo. Ginbuligan pa gani nila kami sa pinansial. Dayon, sang ginsaylo ang amon bata sa iban nga lugar, ginpadayon kami sang mga Saksi didto kag nagbulosbulos sila sa pagdul-ong sa amon sa ospital. Daku gid ang amon pasalamat sa ila bulig.”

● Luiz kag Fabiana “Sang 1992 nahibaluan namon nga ang amon bata nga babayi may malala nga sahi sang kanser sa obaryo. Onse anyos pa lang sia sadto.”

Ano ang inyo reaksion?

“Indi namon mabaton nga may kanser sia.”

Paano sia ginbulong?

“Gin-operahan sia kag gin-chemotherapy. Grabe gid ang amon kakapoy kag kasubo. Kaduha sia ginpulmonya kag sang ikaduha gamay lang sia mapatay. Nagnubo ang iya platelet, gani kon kaisa may mga lagob sia kag ginasunggo. Napahaganhagan ini sang bulong.”

Daw ano kadugay ang pagbulong?

“Mga anom ka bulan sugod sang gin-biopsy sia asta sa katapusan niya nga pagpa-chemotherapy.”

Ano ang reaksion sang inyo bata?

“Sang primero, wala sia kahibalo kon ano ang nagakatabo. Ginsilingan sia sang doktor nga may ‘gamay nga bola sa iya tiyan kag kinahanglan ini kuhaon.’ Sang ulihi, narealisar  niya nga grabe na gali sia. ‘Pa, may kanser ’ko?’ pamangkot niya. Daw indi ako kabalo sang akon isabat.”

Ano ang inyo ginbatyag sang nakita ninyo nga nagaantos sia?

“Mabudlay gid ipaathag ang kasakit nga amon nabatyagan. Halimbawa, hunahunaa bala nga ginatan-aw mo ang imo bata nga nagabulig sa nars sa pagpangita sang iya ugat para sa chemotherapy. Kon nagalalain na gid ako, nagasulod ako sa banyo para maghibi kag mangamuyo. Isa ka gab-i, indi na gid ako makaagwanta, gani ginpangabay ko si Jehova nga ako na lang ang mapatay imbes ang akon bata.”

Ano ang nakabulig sa inyo?

“Daku gid ang nabulig sang amon mga utod sa pagtuo, nga ang pila sa ila nagtawag halin pa sa iban nga lugar. Ginsilingan ako sang isa ka utod nga lalaki nga kuhaon ang akon Biblia. Dayon, ginbasa niya ang pila ka bersikulo sa tulun-an sang Salmo. Amo gid ini nga mga bersikulo ang kinahanglan namon nga mag-asawa, kay nabudlayan gid kami sa sini nga mga tion.”

● Rosimeri “Kuatro anyos pa lang ang akon bata nga babayi sang nabal-an nga may isa sia ka sahi sang leukemia.”

Ano ang imo reaksion?

“Daw indi ako magpati. Nagahibi ako adlaw kag gab-i nga nagapangayo sing bulig sa Dios. Nasubuan man ang isa ko ka bata sang nakita niya nga nagamasakit ang iya manghod. Gani, ginpaistar ko sia sa balay ni Nanay.”

Ano ang malain nga epekto sini sa imo bata?

“Nangin anemic sia bangod sa adlaw-adlaw nga chemotherapy, gani ginpainom namon sia sing tableta nga may iron kag erythropoietin para magdamo ang iya pula nga dugo. Pirme kami nagakabalaka kay manubo pirme ang iya dugo. Ginakombulsion man sia.”

Daw ano kadugay ang pagbulong?

“Duha ka tuig kag apat ka bulan sia nga nagpa-chemotherapy. Sadto nga tion, naunot ang iya buhok kag nagtambok sia. Pero, nakabulig sa iya ang iya pagkamasinadyahon. Pagligad sang anom ka tuig, nagsiling ang doktor nga nag-ayo na ang akon bata.”

Ano ang nakabulig sa imo?

“Pirme kami nagapangamuyo sang akon bata, kag ginahunahuna namon ang mga halimbawa sa Biblia sang matutom nga mga alagad sang Dios nga nag-antos sang mga pagtilaw. Gindumdom man namon ang ginsiling ni Jesus sa Mateo 6:34 nga indi dapat pagkabalak-an kon ano ang matabo buas. Daku man ang nabulig sang amon pareho nga Cristiano, lakip na ang Hospital Liaison Committee, kag ang mahigugmaon nga pag-atipan sang mga doktor kag mga nars, nga pirme gid nagabulig sa amon.”

May kilala ka bala ukon paryente nga bata nga may kanser? Kon amo, kabay pa nga makabulig sa inyo ini nga mga interbyu nga mahangpan nga normal lang ang inyo ginabatyag. Subong sang ginsiling sang Biblia, may “tion sa paghibi.” (Manugwali 3:4) Labaw sa tanan, makasalig ka nga ang matuod nga Dios nga si Jehova nga “nagapamati sang pangamuyo,” magalugpay sa tanan nga sinsero nga nagapalapit sa iya.—Salmo 65:2.

[Kahon sa pahina 13]

Makalugpay nga mga Bersikulo sa Biblia

“Indi gid kamo magkabalaka tuhoy sa masunod nga adlaw, kay ang masunod nga adlaw may iya kaugalingon nga mga kabalaka.”—Mateo 6:34.

“Dayawon ang Dios kag Amay sang aton Ginuong Jesucristo, ang Amay nga may mapinalanggaon nga kaluoy kag ang Dios nga may bug-os nga paglugpay, nga nagalugpay sa aton sa tanan naton nga kapipit-an.” —2 Corinto 1:3, 4.

“Indi kamo magkabalaka sa bisan ano nga butang, kundi sa tanan nga butang paagi sa pangamuyo kag pag-ampo nga may pagpasalamat ipahibalo sa Dios ang inyo mga pangabay; kag ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna magabantay sang inyo tagipusuon kag sang inyo ikasarang sa paghunahuna paagi kay Cristo Jesus.”—Filipos 4:6, 7.

‘Itugyan ninyo sa Dios ang tanan ninyo nga kabalaka, bangod nagaulikid sia sa inyo.’—1 Pedro 5:7.

[Kahon/Retrato sa pahina 14]

Mahigugmaon nga Kahimusan

Ang Hospital Liaison Committee sang mga Saksi ni Jehova nagabulig para magkooperar ang ospital sa pasyente. Gani, nagapangita sila sing maayo nga mga doktor nga magarespeto sa ila panindugan nga sundon ang ginasiling sang Biblia nga “maglikaw sa . . . dugo.” —Binuhatan 15:20.

[Retrato sa pahina 13]

Sanday Néia, Sthefany, kag Jaílton

[Retrato sa pahina 13]

Sanday Luiz, Aline, kag Fabiana

[Retrato sa pahina 13]

Sanday Aline kag Rosimeri