Husto Bala ang Imo Pilion?

“Katalaka gid sang musika sang akon mga ginikanan,” siling sang 17 anyos nga si Jordan. *

“Ang musika sang akon bata puro lang kalain sing buot kag kaakig,” reklamo sang iya iloy nga si Denise.

NGAA pirme wala nagasahuay ang mga ginikanan kag kabataan kon parte sa musika? Bangod samtang nagatigulang ang isa, nagabag-o ang gusto niya nga musika. Isa pa, nagabag-o mismo ang musika. Gani, ang sikat subong, buas indi na.

Ano man ang rason, ang musika may impluwensia gid sa aton. Natalupangdan mo bala ang epekto sang musika sa imo balatyagon? Sang nasubuan si Hari Saul sang dumaan nga Israel, ang musika nakapaumpaw sa iya. (1 Samuel 16:23) Kon kaisa, ang mga ambahanon daw pareho sa mga tawo nga aton ginaupdan. Ang iban nagapahalipay sa aton kag nagapukaw sang aton gugma. Ang iban naman nagapaakig kag nagapainit sang aton ulo.—Hulubaton 13:20.

Bangod may daku nga epekto sa aton ang musika, dapat mangin maalamon ang mga ginikanan kag kabataan sa pagpili sini. Mga ginikanan, nahibaluan bala ninyo kon daw ano kalawig kag ano nga mga musika ang ginapamatian sang inyo kabataan? Nagahimo ka bala sing mga pagsulundan?

 Indi mo lang sila pagdilian sang pila ka sahi sang musika, kundi dapat mo man sila buligan nga magpili sing maayo. Ang libro nga On Becoming Teenwise nagsiling: “Indi mo lang basta nga kuhaon ang nanamian sang isa kag wala ka sang ibulos. Dapat may iilis ka gid, kay kon indi, mabalik sia sa iya ginahimo sang una.”

Isa pa, dapat mo man binagbinagon kon daw ano kadugay nagapamati ang imo bata sing musika. Indi na bala sia makasimba, makahimo sang iya mga asaynment, ukon mga hilimuon sa balay bangod sige na lang sia pamati sa musika? Ang Biblia nagasiling, “sa tagsa ka butang may panag-on [ukon tion].”—Manugwali 3:1.

Ang isa pa ka problema amo ang pagpain sa kaugalingon. Kon kaisa kinahanglan gid man naton nga mag-isahanon para makapamalandong sa importante nga mga butang. (Salmo 1:2, 3) Pero kon masobrahan ini, magaresulta ini sa pagbalewala sa iban. (Hulubaton 18:1) Gusto sang 20 anyos nga si Felipe nga mag-isahanon kon nagapamati sing musika. “Pero nabalaka si Nanay nga pirme lang ako nagaisahanon,” siling niya.

Ano ang makabulig sa mga pamatan-on pareho kay Felipe kag sa mga ginikanan nga indi pag-awayan ang musika? Paano kita mangin maalamon sa pagpili sing musika? Madamo ang nabuligan sang mga prinsipio sa Biblia. Ngaa indi ninyo pagbinagbinagon sang imo bata ining tatlo ka pamangkot?

● Ano ang mensahe sini? “Ang pagpakighilawas kag ang tanan nga sahi sang kahigkuan ukon kakagod indi gid paghinambitan sa tunga ninyo.” (Efeso 5:3) Madamo nga kanta ang may maayo nga liriko. Pero ang iban nagakunsinti ukon nagapukaw sang mga pamatasan nga supak sa mga prinsipio sa Biblia. May mga musika pa gani nga nangin popular bangod sa imoral, puno sing kaugot, kag bayolente nga mga liriko. “Ang liriko sang musika nga rap puerte gid kalaw-ay, bayolente, puno sing kaakig sa mga babayi, kag binastos,” siling sang awtor nga si Karen Sternheimer. Ang liriko naman sang heavy metal pirme bayolente kag parte sa espiritismo. Bisan gani ang mga pop music kon kaisa kwestionable man. Gani kon nagapili ka sing musika, gamita ang imo “ikasarang sa pagpangatarungan.” (Roma 12:1) Indi lang  magsunod sa kon ano ang uso kag maayo pamatian.

● Ano ang epekto sang musika sa akon balatyagon? “Bantayi ang imo tagiposoon . . . kay sa sini nagagowa ang mga ilig sang kabuhi.” (Hulubaton 4:23) Ginapakita sang imo ginapili nga musika kon ano ka gid nga klase sang tawo, kay may impluwensia ini sa imo hunahuna kag tagipusuon. “May pila ka musika nga nagapaakig kag nagapainit sa akon,” siling ni Jordan nga ginsambit kaina. Pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Ano ang epekto sang musika sa akon hunahuna kag modo? Nagaparelaks bala ini kag nagapaumpaw sa akon ukon nagapakulba kag nagapaakig? Nagapukaw bala ini sang binastos nga panghunahuna?’ (Colosas 3:5) Kon ang musika nagapukaw sang negatibo nga balatyagon ukon indi maayo nga panghunahuna, maayo nga likawan mo ini. (Mateo 5:28, 29) Ang 17 anyos nga si Hannah nagsiling: “Nakita ko ang halit sang malain nga musika, kag indi ko gusto nga maimpluwensiahan sini.”

● Maapektuhan bala sini ang akon pamatasan? “Dumti ang malaut, kag higugmaa ang maayo,” siling sang Amos 5:15. Mabudlay gid ini iaplikar subong, kay natuman ang tagna sa Biblia nga ang “mga tawo mangin mahigugmaon sa kaugalingon, mahigugmaon sa kuarta, nagapabugal sang kaugalingon, matinaastaason, manugpasipala, di-matinumanon sa mga ginikanan, di-mapinasalamaton, di-mainunungon, wala sing kinaugali nga pagpalangga, indi magsugot sa bisan ano nga kasugtanan, mabinutangbutangon, wala sing pagpugong sa kaugalingon, mabangis, wala sing gugma sa kon ano ang maayo, . . . mahigugmaon sa kinasadya sa baylo nga mahigugmaon sa Dios.” (2 Timoteo 3:1-4) Gani ang bersikulo 5 nagsiling: “Magpalayo ka sa ila.”

 Paano mo mapalayuan ini nga mga tawo? Siempre, wala lang ini nagakahulugan nga likawan mo sila, kundi dapat mo man likawan ang ila mga ginahimo nga wala nagapahamuot sa Dios. (Efeso 4:25, 29, 31) Pero, buot bala silingon nga halos wala ka na sing mapilian nga musika? Indi.

Madamo sing Pililian

Sa madamo nga pamilya, nagaugyunay ang mga ginikanan kag kabataan sa musika. Si Lena nagsiling, “Ginpabati sa akon sang akon 13 anyos nga bata nga babayi ang paborito niya nga musika, kag nanamian na ako mamati sini subong.” Ang 16 anyos nga si Heather kag ang iya mga ginikanan pirme nagahulamay sing CD.

Sa bilog nga kalibutan, minilyon ka Saksi ni Jehova, ano man ang ila edad kag kultura, ang nanamian mamati sa lainlain nga klase sang musika lakip na ang mga musika para sa ila pagsimba nga naghalin sa libro nga Mag-amba kay Jehova. * Pero may mga lugar nga lain ang melodiya sini bangod sa ila kultura.

Ginikanan ka man ukon tin-edyer, antes ka magbakal ukon mag-download sing musika, mahimo mo pamangkuton ang imo kaugalingon: ‘Sin-o ang naghatag sa akon sing ikasarang nga manamian sa musika? Indi bala ang akon Manunuga nga si Jehova nga Dios? Gani, paano ko mapakita nga ginaapresyar ko ang iya regalo? Indi bala nga dapat ko sundon ang iya mga talaksan sa husto kag sala, ukon maayo kag malain?’ Ini nga mga pamangkot makabulig sa imo nga mangin maalamon sa pagpili sing musika, nga makapahalipay sa imo kag sa imo Manunuga.—Hulubaton 27:11.

[Mga Nota]

[BLurb sa pahina 7]

May mga musika nga nangin popular bangod sa imoral nga mga liriko

[BLurb sa pahina 8]

Madamo ka sing pililian

[Kahon sa pahina 7]

Ngaa Nagbag-o Ako?

“Ang madumduman ko lang sang tin-edyer ako amo ang pagpahubog, pagdroga, kag pagpang-away,” siling sang 24 anyos nga si Ashley, “ang rason sini amo ang heavy metal kag rap nga musika. Ang pagpamuyayaw, puno sing kaugot nga mga liriko, kag ang mabaskog nga lagbong amo ang nagapaisog sa akon. Amo man ini ang musika sang akon adik nga mga abyan. Ginailog namon kag ginaidolo ang mga rapper kag mga banda nga heavy metal.

“Sang ulihi, indi na ako mapunggan. Sang 17 anyos ako, diutayan lang ako mapatay kay nasobrahan ako sa droga. Sang nakabugtaw ako, nangamuyo ako sa Dios. May bata nga nagsugid sa akon sang una nga ang ngalan sang Dios si Jehova, amo nga nadumduman ko ang mga Saksi ni Jehova. Gani, ginpangita ko ang numero sang mga Saksi, gintawgan sila, kag nagtuon kami sa Biblia.

“Gin-untatan ko ang akon mga bisyo kag ginpanghaboy ang mga CD. Pero sang ginatulok ko na ini sa basurahan, naurungan ako. Naglalain gid ako. Pero gindumdom ko nga ini nga mga musika kag ang akon mga bisyo amo ang nagguba sa akon. Gani nagtalikod ako.

“Bisan pila na ka tuig ang nagligad, kon makabati ako subong sang heavy metal kag rap daw nanamian gihapon ako. Gani, ginalikawan ko gid ini pareho sa droga. Sa karon, madamo nga musika ang ginapamatian ko, pareho sang ballad, easy rock kag klasikal. Pero ang pinakamaayo sa tanan kay makontrol ko na ang akon kaugalingon.”

[Kahon sa pahina 9]

Bulig Para sa mga Ginikanan

Nabalaka ka bala sa ginapamatian nga musika sang imo bata? Paano mo sia mabuligan nga indi kamo mag-away? Binagbinaga ang masunod nga panugda:

Magkuha sing impormasyon Antes mo sia istoryahon, pamatii anay ang musika, tan-awa ang liriko kag ang CD. Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Dapat gid bala ako mabalaka ukon sobra lang ako kaestrikto?’ Ang Biblia nagsiling: “Ang maalamon nga tawo nagabantay gid sang iya ginahambal, gani makatuon ang iban sa iya.”—Hulubaton 16:23, Ang Pulong sang Dios, APD.

Intiendiha sia Paagi sa musika mahibaluan mo kon ano ang balatyagon kag hunahuna sang imo bata. Hibalua ang iya ginabatyag. Pamangkuta sia: “Ano ang nanamian mo sa sini nga musika? Pareho bala sini ang imo mga ginabatyag?” Dayon, pamatii sing maayo ang iya sabat. Ang Hulubaton 20:5 nagsiling: “Ang laygay sa tagiposoon sang tawo kaangay sang tubig nga madalum, apang ang tawo nga mahangponon nagasag-ub sini.”

Palig-una sia Indi lang paghambali ang imo bata nga ihaboy ang malaw-ay nga mga CD. Kundi buligi sia nga gamiton ang iya “ikasarang sa paghantop . . . nga makilala ang maayo kag malain” para makahimo sia sing husto nga mga desisyon. (Hebreo 5:14) Gani, buligi sia nga mahanas ang mga kinaiya nga magamit niya sa iya kabuhi: Tudlui sia kon paano mag-research kag magdesisyon base sa mga prinsipio sa Biblia. Paagi sini, mabuligan mo sia nga mapauswag ang iya ikasarang sa panghunahuna kag kaalam halin sa Dios, nga mas importante sangsa tanan nga bulawan sa kalibutan!—Hulubaton 2:10-14; 3:13, 14.

Mangin malig-on, maluluy-on kag mainayuhon “Panapti ang [imo] kaugalingon sang mapinalanggaon nga balatyagon nga may kaawa, kaayo, pagpaubos sang hunahuna, kalulo, kag pagkamapinasensiahon.” (Colosas 3:12) Kon ginaistorya mo ang imo bata, indi mangin panatiko ukon palabais. Dumduma nga nakaagi ka man tin-edyer.

[Retrato sa pahina 8]

Pilia ang maayo nga mga musika