Pagbantay sa Kalibutan

Sa Canada kag Estados Unidos, sang ginsurbe ang 5,296 nga nagasiling nga nagabaligya sila sing produkto nga indi makahalit sa palibot, 95 porsiento ang “napamatud-an nga wala nagahambal sing matuod.”—TIME, U.S.A.

Ang mga guardia sa internasyonal nga erport sa Bangkok “nagsuspetsa nga may kamalamalahan” sa bagahe sang isa ka babayi sang gin-X-ray nila ini. Sang ginbuksan nila ang bag, nakita nila ang lipong nga bata sang tigre.—WORLD WILDLIFE FUND, THAILAND.

Madamo sing Kabuhi sa Amazonia

Ang Amazon River isa sa mga lugar nga madamo sing tanom kag sapat. Sang nagligad nga dekada, sobra na sa 1,200 ka espesyi sang tanom kag sapat—isda, amphibian, reptilya, pispis, kag mamalya—ang nadiskobrehan diri kag gingrupo suno sa ila sari, report sang World Wildlife Fund (WWF). Buot silingon, may madiskobrehan nga bag-o nga espesyi sa Amazonia kada tatlo ka adlaw. “Ang kadamuon sang madiskobrehan nga espesyi daw indi mapatihan,” siling ni Sarah Hutchison, ang nagadumala sang WWF sa Brazil, “kag wala pa nalakip diri ang madamo nga grupo sang mga insekto.”

Stress sa Ulubrahan

Beinte porsiento sang mga taga-Finland ang nagsiling nga apektado ang ila obra bangod may problema sila sa konsentrasyon kag memorya. Suno sa report sang Finnish Institute of Occupational Health, ang kalabanan nga may amo sini nga problema nagaedad sing 35 paubos, ang edad nga dapat tani pinakaaktibo ang utok. Ang isa sa mga rason sini amo ang sobra kadamo nga impormasyon kag pirme nga pagbag-o sang program sa kompyuter. “Ang kalabanan nagabatyag nga tama kadamo sang impormasyon kag indi nila mabal-an kon diin ang magamit nila sa ila obra,” siling ni Propesor Kiti Müller. Ang Helsinki Times nagsiling: “Kon madugay na ang stress, maanad ang imo utok sa sini, kag mabatyagan lang sang imo lawas ang sobra nga kakapoy kon grabe na ang imo balatian.”

Nagabayolente Bangod sa Hampang?

Daw ano kadugay madula ang kainit sang ulo sang isa pagkatapos makahampang sang bayolente nga video game? Ginpahampang sang mga researcher ang mga estudyante nga lalaki kag babayi sing bayolente ukon indi bayolente nga video game sa sulod sang 20 minutos. Pagkatapos, ginsilingan ang katunga sang kada grupo nga panumdumon nila ang ila ginhampang. “Pagkasunod nga adlaw,” siling sang report, “ginhatagan sila sing kuno abi kontra nila nga magpaindis-indis sa isa ka obra, nga ang magdaug magasilot sa mapierde paagi sa nagasigabong nga tunog sa headphone.” Mas bayolente ang mga lalaki nga ginsilingan nga panumdumon ang ila ginhampang nga bayolente. “Sobra 20 min[utos] nga nagahampang ang mga tawo sing bayolente nga video game kag mahimo nga ginapamensar nila ini,” siling sang awtor sina nga pagtuon, suno sa report sang dyurnal nga Social Psychological and Personality Science. Wala ini sing epekto sa mga babayi kay wala sila nanamian sang bayolente nga hampang.