Wala Ako Napabag-o sang mga Nazi

Panugiron ni Hermine Liska

KALINONG sang amon kabuhi sa Austria sang bata ako. Pero natapos ini sang 1938 sang ginsakop ni Adolf Hitler kag sang iya Nazi ang amon pungsod. Wala magdugay, ginpahambal kami sing “Heil Hitler” sa eskwelahan, ginpakanta sing mga ambahanon sang Nazi, kag ginapaentra sa hublag sang mga kabataan para mangin soldado ni Hitler. Wala gid ako nag-entra. Ipaathag ko kon ngaa.

Apat ang akon magulang nga lalaki kag ako ang agot. Nagdaku kami sa uma sa St. Walburgen sa Carinthia, Austria. Sanday Johann kag Elisabeth Obweger ang amon ginikanan. Sang 1925, si Tatay nangin Bibelforscher ukon Estudyante sa Biblia, ang tawag sadto sa mga Saksi ni Jehova. Nabawtismuhan si Nanay sang 1937. Sugod sang bata ako, gintudluan nila ako sang mga prinsipio sang Biblia kag ginbuligan nga higugmaon gid ang Dios kag ang iya mga tinuga. Halimbawa, gintudluan nila ako nga sala ang pagsimba sa tawo. Si Jesucristo nagsiling: “Si Jehova nga imo Dios ang dapat mo simbahon, kag sa iya ka lamang dapat maghimo sang sagrado nga pag-alagad.”—Lucas 4:8.

Maamumahon gid sanday Nanay kag Tatay. Madamo kami sing bisita sa balay kag luwas sa amon nga pito, kaupod namon sa balay ang pila sa amon tinawo sa uma. Pirme kami nagakanta, isa ka kinabatasan nga popular gihapon sa Carinthia, kag pirme man kami may makawiwili nga pagtuon sa Biblia. Madumduman ko pa nga nagatipon kami sa amon salas kada Domingo sang aga para tun-an ang Biblia.

Halin sa Kahilwayan Pakadto sa Kahadlok

Nasakop sang Germany ang Austria sang otso anyos ako. Sugod sadto, ginpilit gid kami nga sundon ang Nazi, kag sang ulihi ginpatuman gid nga magtamyaw ang tanan sing “Heil Hitler.” Wala ako nagtuman kay ang German nga “heil” nagakahulugan sing “kaluwasan,” kag indi ko gid mabaton nga si Hitler ang akon manluluwas! Nahibaluan ko nga si Jesucristo ang akon Manluluwas. (Binuhatan 4:12) Bangod sini, pirme ako ginayaguta sang akon mga manunudlo kag klasmeyt. Sang 11 anyos ako, ang amon prinsipal nagsiling: “Hermine, pabalikon ta gid ka sa Grade 1. Indi puede ang dungol sa akon klase!”

Bangod kami nga mag-utod indi gid maghambal sing heil Hitler, ginpatawag si Tatay sa korte. Ginpapirma sia sing dokumento nga isikway ang iya pagtuo. Nabutang man sa dokumento nga padakuon niya ang iya kabataan suno sa prinsipio sang Nazi. Bangod indi sia magpirma, ginkuha kami nga mga kabataan sa ila poder, kag gindala ako sa isa ka eskwelahan nga mga 40 kilometros ang kalayuon sa balay.

Nahidlaw gid ako sa ila, kag pirme ako nagahibi. Ginapilit ako sang babayi nga nagadumala  nga mag-entra sa Hitler Youth, pero wala ako magsugot. Ginakaptan sang iban nga bata nga babayi ang akon kamot para magsaludo sa bandera sang Nazi, pero napaslawan sila. Daw pareho ako sa mga alagad sang Dios sang una nga nagsiling: “Malayo sa amon nga magbiya kami sa GINOO, sa pag-alagad sa iban nga mga dios.”—Josue 24:16.

Ginadilian ang amon mga ginikanan sa pagbisita sa akon. Pero sekreto sila nga nagapakigkita sa akon kon nagapakadto ako kag kon ara na sa eskwelahan. Napalig-on gid ako sa sining makadali nga pagkitaay nga magpabilin nga matutom kay Jehova. Isa ka bes, ginhatagan ako ni Tatay sing gamay nga Biblia kag gintago ko ini sing maayo sa akon hiligdaan. Nalipay gid ako sa pagbasa sini bisan pa sing patago lang! Isa ka adlaw, diutayan lang ako nadakpan, pero natago ko gilayon ang Biblia sa akon habol.

Ginpadala sa Kombento

Bangod napaslawan sila sa pagtudlo sa akon, nagsuspetsa ang awtoridad nga ginaimpluwensiahan gihapon ako sang akon mga ginikanan. Gani sang Septiembre 1942, ginpasakay nila ako sa tren pa-Munich, Germany. Gindala nila ako sa eskwelahan sang mga Katoliko nga ginatawag Adelgunden, nga isa man ka kombento. Sa tion sang pagsaylo, nakita sang mga madre ang akon Biblia kag ginkuha nila ini.

Pero determinado ako nga panindugan ang akon ginapatihan, kag wala ako nagsimba. Sang ginsilingan ko ang isa ka madre nga ginabasahan ako sang akon mga ginikanan sang Biblia kada Domingo, nakibot gid ako sa ginhimo niya. Ginbalik niya ang akon Biblia! Natandog sia sa akon ginsiling. Ginpamatian pa gani niya ako samtang nagabasa sing Biblia.

Isa ka bes, ginsilingan ako sang isa ka maestra: “Hermine, bukay ka kag blue ang imo mga mata. German ka, indi Judiyo. Si Jehova, Dios sang mga Judiyo.”

“Pero si Jehova ang naghimo sang tanan nga butang. Sia ang Manunuga naton tanan,” sabat ko.

Ginpilit man ako sang prinsipal! Isa ka bes, nagsiling sia: “Hermine, nagsoldado na ang isa mo ka magulang. Maayo gid nga sundon mo sia!” Nahibaluan ko nga nagsoldado ang akon  magulang, pero wala ako sing plano nga ilugon sia.

“Indi ako sumulunod sang akon magulang,” siling ko. “Sumulunod ako ni Jesucristo.” Ginpahog ako sang prinsipal nga dal-on sa psychiatric ward, kag ginsugo pa gani ang isa ka madre nga maghimos na para dal-on ako didto. Pero wala niya ini gindayon.

Sang tingadlaw sang 1943, ginbombahan ang Munich kag ang mga kabataan sa Adelgunden ginsaylo sa uma. Sa sina nga tion, pirme ko ginadumdom ang ginsiling ni Nanay: “Bisan pa magbulagay kita kag indi mo mabaton ang akon mga sulat, dumduma nga upod mo si Jehova kag si Jesus. Indi ka gid nila pagbayaan. Pirme ka gid mangamuyo.”

Ginpapauli Ako sa Balay

Sang Marso 1944, ginbalik ako sa Adelgunden, kag nagtener kami sa isa ka palanaguan adlaw kag gab-i bangod grabe ang pagpamomba sa Munich. Sa sina man nga tion, pirme ginapangabay sang akon mga ginikanan nga papaulion na ako. Sang ulihi, ginpasugtan sila, kag ginpapauli ako sang katapusan sang Abril 1944.

Sang nagpaalam ako sa prinsipal, nagsiling sia: “Hermine, sulati kami pag-abot mo sa inyo. Kag tani indi ka gid magbag-o.” Lain na gid sia! Nabalitaan ko nga wala magdugay nga nakahalin ako, siam ka bata nga babayi kag tatlo ka madre ang napatay sa pagpamomba. Makasulumpa gid ang inaway!

Sa pihak nga bahin, nalipay ako nga makaupod liwat ang akon pamilya. Sang Mayo 1944, bisan sige pa ang inaway, ginbawtismuhan ako sa bathtub bilang simbulo sang akon dedikasyon kay Jehova. Sang nauntat ang inaway sang 1945, nangin bug-os tion ako nga ministro. Gusto ko gid isugid sa iban ang maayong balita parte sa Ginharian sang Dios, ang lamang nga paglaum sang katawhan para mabaton ang paghidait kag seguridad.—Mateo 6:9, 10.

Sang 1950, nakilala ko si Erich Liska, isa ka nagalakbay nga ministro sang mga Saksi ni Jehova nga taga-Vienna, Austria. Nagpakasal kami sang 1952, kag sing makadali, gin-updan ko si Erich sa pagbisita sa mga kongregasyon para palig-unon sila sa espirituwal.

Natawo ang amon subang sang 1953 kag nasundan pa ini sing duha. Bangod nadugangan ang amon responsibilidad, nag-untat kami subong bug-os tion nga ministro para atipanon ang amon kabataan. Natun-an ko nga indi ka gid pagpaslawon sang Dios kon magmatutom ka sa iya, kundi hatagan ka niya sing kusog. Napamatud-an ko gid ini, ilabi na sang napatay ang akon pinalangga nga bana sang 2002. Ginlugpayan kag ginpabakod gid ako ni Jehova.

Kon panumdumon ko ang akon kabuhi, nagapasalamat gid ako sa akon mga ginikanan kay gintudluan nila ako nga higugmaon ang Dios kag ang Biblia, ang ginahalinan sang matuod nga kaalam. (2 Timoteo 3:16, 17) Labaw sa tanan, nagapasalamat gid ako kay Jehova nga padayon nga nagapabakod sa akon para malampuwasan ang mga pagtilaw.

[Blurb sa pahina 19]

“Indi ako sumulunod sang akon magulang . . . sumulunod ako ni Jesucristo”

[Retrato sa pahina 19]

Upod sa akon pamilya sa amon uma sa St. Walburgen

[Mga Retrato sa pahina 19]

Ang amon mga ginikanan nga sanday Elisabeth kag Johann Obweger

[Credit Line]

Both photos: Foto Hammerschlag

[Retrato sa pahina 20]

Upod sa akon bana nga si Erich