Ang Mausisaon nga Hunahuna nga Nadumduman sa Kasaysayan

● Paano mo gusto dumdumon sang iban? Ano ang ila mapensaran kon madumduman ka nila? Bangod gusto sang iban nga madumduman gid sila, nagatinguha sila nga mangin kilala sa siensia, pulitika, sports, kag art. Pero ano ayhan kon ginadumdom ka bangod sa imo mga pamangkot?

Mga 500 ka tuig na ang nagligad, ang isa ka lalaki sa Sentral Amerika nagpautwas sang makapainteres nga mga pamangkot. Sia si Nicarao, ang lider sang isa ka tribo, diin ginkuha ang ngalan nga “Nicaragua.” Sa iya ngalan nakilala ang ila tribo, lugar, kag ang ila daku nga linaw.

Ang tribo ni Nicarao nagaistar sa malaba nga duta sa tunga sang Dagat Pasipiko kag Lake Nicaragua. Wala madugay pagkatapos nadiskobrehan ni Columbus ang Bag-ong Kalibutan, naglayag ang mga Katsila para kadtuan ini nga lugar. Ginpangunahan sang kapitan nga si Gil González Dávila ang iya mga tinawo pakadto sa aminhan sa ginatawag subong nga Costa Rica kag nakalab-ot sila sa duta ni Nicarao sang 1523 C.E.

Hunahunaa ang kakulba sang mga naglakbay kay wala pa nila makadtuan ini nga lugar. Pero daw nahaw-asan sila sang nakilala nila ang lider nga si Nicarao! Bangod sa kaalwan, nga asta subong nakilal-an ang mga taga-Nicaragua, gin-abiabi sang mga pumuluyo didto ang mga Katsila kag ginhatagan sing mga regalo, lakip na sing madamo nga bulawan.

Gusto ni Nicarao nga masabat ang madugay na niya nga mga pamangkot. Pagkatapos sang pagbisita sang mga Katsila, may mga ginpaligban pa gid sia. Ang mga rekord nagsiling nga ginpamangkot ni Nicarao si Kapitan González sing masunod:

Nabatian mo na bala ang anaw nga nagpatay sa mga tawo kag mga sapat? Paanawon pa bala liwat sang Dios ang duta? Ano ang nagakatabo kon patay na ang tawo? Paano nagahulag ang adlaw, bulan, kag mga bituon? Paano sila nagalutaw sa kalangitan? Daw ano sila ka layo? San-o mauntat ang kasanag sang adlaw, bulan, kag mga bituon? Diin naghalin ang hangin? Ngaa may init kag tugnaw, kasanag kag kadulom? Ngaa lainlain ang kalawigon sang mga adlaw sa bilog nga tuig?

Maathag nga gusto mahibaluan ni Nicarao ang mga nagakatabo sa iya palibot. Ginapakita sang iya mga pamangkot kon ano ang iya mga ginatuuhan. Nagapakita man ini nga ang iya mga interes kag kabalaka pareho man sa mga tawo subong. Ang ihibalo ni Nicarao kag sang iya mga sakop parte sa anaw, nagapahanumdom sa aton sa rekord sang Biblia.—Genesis 7:17-19.

Bisan pa grabe ang espiritismo kag ritwal nga paghalad sing tawo sa kultura ni Nicarao, nagakabalaka sia sa pamatasan kag paggawi sang iya mga sakop. Ang iya mga pamangkot nagapamatuod nga may konsiensia sia. Parte sa sini, si apostol Pablo nagsulat: “Ang ila konsiensia nagapanaksi upod sa ila, kag sa ila mismo mga panghunahuna, ginasumbong ukon ginapakamatarong sila.”—Roma 2:14, 15.

Bilang handumanan, makita subong ang estatwa ni Nicarao sa lugar kuno nga una niya nakilala ang mga Katsila nga naglakbay. Ang iya pagkamausisaon, nga amo ang rason nga ginhunahuna gid niya sing maayo ang parte sa kabuhi kag sa iya palibot, isa ka maayo nga halimbawa sa aton.—Roma 1:20.

[Mapa sa pahina 21]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Nicaragua

SOUTH AMERICA

ATLANTIC OCEAN