Christmas Tree—Ang Ginhalinan Sini

MADAMO nga lugar sa kalibutan ang nagagamit sing evergreen nga Christmas tree bilang simbulo sang krismas kag negosyo. Pero madugay na ini nga ginagamit sang mga relihion.

Halimbawa, sa probinsia sang Bohuslän sa katundan nga baybayon sang Sweden kag sa malapit nga probinsia sang Østfold sa Norway, makita ang sobra sa 75,000 ka larawan sini nga gintigib sa mga bato sa mga 5,000 ka lugar. Nagsiling ang mga arkeologo nga madamo sa sini ang gintigib sang mga 1,800 asta 500 B.C.E. *

Ginapakita sini nga mga tinigib ang ginapatihan sang mga tawo antes pa natawo si Jesus sang Nazaret. Halimbawa, nagapati ang mga researcher nga gingamit sang una bilang sagrado nga simbulo ang mga evergreen nga kahoy pareho sang mga spruce, sa mga lugar nga kilala subong nga Sweden kag Norway.

Ngaa ang mga tawo nga nagaistar sa aminhan nga baybayon sang kalibutan nagtigib sing mga kahoy nga spruce sa mga bato? Nagasiling ang iban nga iskolar nga mahimo maiwat sadto ini nga mga kahoy. Amo gani nga ang kahoy nga berde ukon “buhi” gihapon sa tion sang tigtulugnaw daw isa gid ka misteryo sa ila.

Sa madamo nga kultura, ang mga kahoy nangin simbulo sang kabuhi, kaluwasan, kag imortalidad. Amo ini ang rason kon ngaa gintigib sang mga tawo ang mga evergreen spruce sa mga bato sa Bohuslän kag Østfold siniglo pa antes nagdamo ini nga kahoy didto.

Ang libro nga Rock Carvings in the Borderlands nga ginbalhag sa bulig sang Swedish National Heritage Board nagsiling: “Ang mga tinigib nga kahoy sa bato nagapakita nga sang Bronze Age [4000-3000 B.C.], ang bagatnan nga bahin sang Scandinavia konektado sa relihion kag kultura sang bug-os nga Europa kag daku nga bahin sang Asia. Ang relihion kag ang pagtuon sa kahawaan nakaimpluwensia sa mga tawo nga nagapanguma kag nagasagod sing mga sapat. Ang kalabanan sa ila nagasimba sa pareho nga dios, pero lainlain lang ang ngalan.”

Ang bukleta nga The Rock Carving Tour, nga ginhimo sang Bohusläns Museum, dugang nga nagpaathag: “Indi parte sa pagsinalayo sadto ang gusto ipakita sang mga nagtigib. Nagapati kami nga mahimo isa ini ka pangamuyo kag pangabay sa mga dios.” Nagsiling pa ini: “Ang [ila] pagpati nasentro sa wala katapusan nga siklo sang kabuhi,  pertilidad, kamatayon, kag pagkabun-ag liwat.”

Ginlaragway sang Nationalencyklopedin, isa ka ensiklopedia sa Sweden, ining pinasahi nga koleksion sang mga tinigib nga ginhimo antes pa natun-an ang pagsulat sa aminhan nga Europa. Ini nagsiling: “Ang madamo nga larawan parte sa sekso, nagapakita nga importante gid sa relihion sang mga tawo sa Aminhan sa panahon sang Bronze Age ang pertilidad.”

Sang ulihi, ang mga kustombre parte sa mga kahoy nga evergreen ginbaton man sa madamo nga lugar. Ang Encyclopædia Britannica nagsiling parte sa Christmas tree: “Ginasimba sang pagano nga mga taga-Europa ang kahoy kag ginpadayon nila ini sang nangin Cristiano sila.” Ginagamit nila ang kahoy sa madamo nga ritwal kag kustombre, lakip na “ang kinabatasan . . . nga pagbutang sang Yule tree [Christmas tree] sa puertahan ukon sa sulod sang balay kon tigtulugnaw.”

Sang 1841, nangin popular ini nga kustombre bangod gingamit nga dekorasyon sang pamilya sang hari sang Britanya ang evergreen nga kahoy sa pagselebrar sang Krismas. Subong, popular na gid ang Christmas tree sa bilog nga kalibutan, kag minilyon ang nagabakal sini, matuod man ini nga kahoy ukon indi. Pero, ang mga tinigib sa bato sa Scandinavia nagapamatuod nga ang Christmas tree wala naghalin sa mga Cristiano.

[Nota]

[Blurb sa pahina 12]

Ang mga tinigib sa bato nagapakita nga ang pagsimba sang mga pagano sa kahoy nga evergreen nagsugod antes pa sang panahon ni Cristo

[Mga Retrato sa pahina 13]

Mga larawan sang kahoy nga gintigib sa bato sa (1) Torsbo, (2) Backa, kag (3) Lökeberg, Sweden

[Credit Line]

Courtesy Stiftelsen för dokumentation av Bohusläns hällristningar