Ngaa Madamo ang Nagagamit Sini?

ANO nga mga paagi sang komunikasyon ang gingamit mo halin sang nagligad nga bulan?

Pag-istoryahanay sing personal

Sulat ukon kard

Telepono

E-mail

Text

Instant message

Video chat

Social network

Madamo na gid sing paagi sa komunikasyon, kag ang kada isa may mga bentaha kag mga disbentaha. Binagbinaga ang pila ka halimbawa:

PAG-ISTORYAHANAY SING PERSONAL

Bentaha: Makita mo bisan ang gamay nga pagbag-o sang ekspresyon sang guya, tono sang tingog, kag pagkompas.

Disbentaha: Dapat makitaay gid ang duha ka tawo.

SULAT UKON KARD

Bentaha: Mainabyanon kay ginhimo gid ini para sa imo.

Disbentaha: Madugay magsulat kag inadlaw pa antes mabaton.

E-MAIL

Bentaha: Madasig himuon kag mabaton dayon.

Disbentaha: Wala gawa balatyagon—kag mahimo lain pa ang pag-intiende sang nagabasa.

Ang social networking naman siling sang iban, amo ang pinakamaayo nga paagi sa pagkomunikar. May ginatos ka social network, kag ang pinakapopular amo ang Facebook nga may mga 800 milyones ka miembro! “Kon ang Facebook isa ka pungsod,” siling sang magasin nga Time, “amo ini ang ikatlo sa pinakadaku, sunod sa China kag India.” Ano ang social network, kag ngaa madamo ang nagagamit sini?

Ang social network isa ka Web site nga ang mga nagagamit sini puede maghatag sing impormasyon sa pinili niya nga mga abyan. “Madasig ini nga paagi sa pagkomunikar sa iban,” siling sang 21 anyos nga si Jean. “Mahapos mo mapakita sa ila ang imo mga piktyur.”

Ngaa indi ka na lang maghimo sing sulat? ‘Kadugay pa na ya,’ sabat sang iban kag kagasto  pa magpa-print sing piktyur. Ti, ngaa indi ka magtawag sa telepono? Uyang sa tiempo kay tawgan mo gid sila isaisa, kag basi ang iban wala pa makapauli ukon indi mo pa maistorya. Ti puede ka man ka-e-mail? “Wala na may naga-reply sa e-mail,” siling sang 20 anyos nga si Danielle, “kag kon mag-reply gid man sila, sinemana pa. Pero sa social network, i-post ko lang ang akon comment kon ano ang ginahimo ko, kag ma-post man sang comment ang akon mga abyan parte sa nagakatabo sa ila. Pag-log-on namon, mahibaluan na namon ang nagakatabo sa isa ka isa. Kahapos lang!”

Indi tanan nga ginaistoryahan sa social network wala sing pulos. Halimbawa, sang naglinog kag nag-tsunami sa Japan sang Marso 11, 2011, madamo ang naggamit sing social network para mahibaluan kon ano ang natabo sa ila mga hinigugma.

Binagbinaga ang halimbawa ni Benjamin nga nagaistar sa Estados Unidos. “Wala sing telepono sa Japan pagkatapos sang tsunami,” siling niya. “Ang isa ko ka kilala nagsiling nga nag-e-mail sia sa amon abyan sa Tokyo, pero wala pa ini nakabalos. Gingamit ko dayon ang akon cell phone kag gintan-aw sa Internet ang social network page sang amon abyan. Nakita ko dayon ang iya mensahe nga OK lang sia kag balitaan lang niya kami sa mga natabo.”

Nagpadayon si Benjamin: “Para makontak ko ang iban nga nakakilala sa iya kag wala sing social network page, kinahanglan ko pa pangitaon ang ila mga e-mail adres, kag mag-e-mail sa kada isa sa ila. Sa sulod sang pila ka adlaw, gamay lang ang nagbalos. Ang isa gani duha pa ka semana! Madamo abi sila sang nabaton nga e-mail amo nga ayawan man sila balos. Kadasig lang tani kon may social network page sila. Pila lang ka minutos, nahibaluan na tani sang tanan ang nagakatabo sa isa kag isa!”

Matuod nga madamo gid sing bentaha ang social network. Pero may mga disbentaha man bala ini? Kon amo, ano ini, kag paano mo malikawan?

[Kahon/Mga Retrato sa pahina 5]

PAANO INI GAMITON?

1. Post ka sing mensahe (status update) sa imo page.

2. Mabasa sang tanan nga nakalista sa imo friends list ang imo mensahe kon mag-log-on sila. Mabaton mo man ang ila mga mensahe kon mag-log-on ka sa imo page.