Pinasahi nga mga Tinuga sa Tasmania

SA ADLAW, malinong sa isa ka lugar sa Tasmania. Pero sa gab-i, mabatian ang makapatindog sing balahibo nga mga siyagit kag ngurob nga nagalanog sa kagulangan. Sa diin ini naghalin? Halin sa isa ka sahi sang sapat nga marsupial nga ginatawag Tasmanian devil. Ining makusog nga sapat, kululbaan ang huni kag itsura ilabi na kon nagakaon sing patay nga sapat. Pero indi gid man sila makahaladlok.

Ang Tasmanian devil maasab magkaon sing patay nga mga sapat. Masarangan sang ila bag-ang kag ngipon nga ubuson ang bilog nga lawas sang patay nga sapat, halin sa panit asta sa tul-an. Masarangan man sini nga sapat kaunon ang 40 porsiento sang kabug-aton sang iya lawas sa sulod lang sang 30 minutos. Daw pareho lang ini sa tawo nga makakaon sang 25 kilos nga karne sa isa lang ka kalan-an!

May manami man nga sapat sa Tasmania. Ang isa sini amo ang wombat. Matambok ini kag kanami kup-an. Pareho sang tanan nga marsupial, ginabutang sang mga bayi nga wombat ang ila bata sa ila bulsabulsa kag ginapatiti ini. Pero indi kaangay sang iban nga marsupial, sa buli nayon ang baba sang ila bulsabulsa para indi mahigkuan ang ila bata kon mangutkot sila. Wala man untat ang tubo sang ila ngipon. Makabulig gid ini sa ila kay ginagamit nila ini sa pagpangutkot. Bisan pa daw kabundol sa ila tan-awon, sagad sila magkuha sing dahon para kaunon paagi sa ila prante nga tiil.

 Ang isa pa ka pinasahi nga tinuga amo ang platypus. Ini nga sapat daw kasaw-a tan-awon bangod ang tuktok kag tiil sini daw iya sang pato. Ang iya lawas kag bulbol daw iya sang otter, kag ang ikog daw iya sang beaver. Nagapangitlog ini pareho sang manok, nagapangutkot pareho sang wombat, kag nagapatiti pareho sang inang nga oso. Amo gani nga abi sang mga sientipiko indi ini matuod nga sapat.

Ngaa nanamian kita sa sini nga mga sapat? Kay amo ini ang katuyuan sang aton Manunuga. Suno sa Biblia, ginsilingan Niya ang una nga mag-asawa nga ‘gamhan ang tagsa ka buhi nga butang nga nagagiho sa duta.’ (Genesis 1:28) Ini nga sugo nagalakip sang pag-atipan sa mga ilahas. Kon makita naton ini nga mga sapat, mapahulag gid kita sa pagtuman sini nga sugo.

[Kahon/Retrato sa pahina 11]

SA LANDONG SANG MGA HIGANTE

Kon kadakuon ang istoryahan, pila lang ang makalabaw sa dalagku nga mga kahoy sa Tasmania. Ang pinakamataas amo ang mountain ash (Eucalyptus regnans). Isa ini ka nagapamulak nga kahoy nga nagataas asta sa 75 metros. Ang pinakamataas nga kahoy amo ang sequoia sa California, U.S.A nga nagataas sing 99.6 metros. Mga 16 metros lang ang labaw sini sangsa mountain ash.

Ang isa pa nga nagatubo diri amo ang Huon pine. Ang kataason sini katunga lang sang mountain ash. Pero, anom ka pilo ang kalawigon sang kabuhi sini. Ginabulubanta sang mga sientipiko nga mahimo ini mabuhi sing sobra sa 3,000 ka tuig, gani isa ini sa pinakagulang nga kahoy sa duta. Nanamian gid ang mga nagahimo sing muebles kag sakayan sa sining “prinsipe” sang mga kahoy sa Tasmania. Ang kolor sang kahoy sini gatasgatason, kag mahapos ini obrahon. May lana ini nga nagapreserbar sa kahoy kag nagatabog sa mga insekto. Ang pila ka troso sini nga natumba sang nagligad nga isa ka gatos ka tuig, magamit gihapon.

[Retrato sa pahina 10]

Tasmanian devil

[Credit Line]

© J & C Sohns/age fotostock

[Retrato sa pahina 11]

Wombat

[Retrato sa pahina 11]

Platypus

[Picture Credit Line sa pahina 11]

Wombat and platypus: Tourism Tasmania; giant tree: Tourism Tasmania and George Apostolidis