Titanic—“Ang Pinakabantog nga Barko sa Kasaysayan”
Titanic—“Ang Pinakabantog nga Barko sa Kasaysayan”
ABRIL 10, 1912: Ang Titanic naghalin sa Southampton, England, pakadto sa New York, U.S.A.
ABRIL 11: Pagkatapos kuha sing mga pasahero sa Cherbourg, Pransia, kag sa Queenstown (nga ginatawag subong Cobh), Ireland, ang Titanic nagpanakayon pa-Atlantica.
ABRIL 14: Sang mga alas 11:40 sang gab-i, nakabunggo ang Titanic sa tama kadaku nga yelo. ABRIL 15: Sang alas 2:20 sang kaagahon, naglugdang ang Titanic, kag mga 1,500 ang napatay.
ANO nga klase sang barko ang Titanic? Ngaa naglugdang ini? Mahibaluan naton ang mga sabat sa sini nga mga pamangkot kon kadtuan naton ang Ulster Folk and Transport Museum, malapit sa Belfast sa Northern Ireland.
Ngaa Pinasahi Gid ang Titanic?
Suno kay Michael McCaughan, tagdumala sang Folk and Transport Museum, ang Titanic “amo ang pinakabantog nga barko sa kasaysayan.” Pero indi man gid ini pinasahi. Ikaduha lang ini sa tatlo ka dalagku nga barko nga ginhimo sang Harland and Wolff sa Belfast. * Ang Titanic isa sa pinakadaku nga barko sadto. Nagalaba ini sing 269 metros kag nagalapad sing 28 metros.
Gin-awtorisahan sang White Star nga shipping line ining dalagku nga barko nga manguna sa pagpanakayon sa ruta sang North Atlantic. Indi madaug sang White Star Line ang karibal sini nga Cunard Line kon sa padasigdasig. Gani naghimo ini sing mas dalagku kag maluho nga mga barko para maganyat ang manggaranon kag bantog nga mga tawo.
Pero may isa pa ka katuyuan ang Titanic. “Halos 900,000 ka imigrante ang nagasulod sa Estados Unidos kada tuig sugod sang 1900 asta sang 1914,” siling ni William Blair, ang nagadumala sa National Museums Northern Ireland. Ang mga pasahero nga imigrante halin sa Europa pakadto sa Estados Unidos amo ang pinakadaku nga ginahalinan sang kita sang mga barko nga nagapanakayon sa Atlantic, gani ginhimo ang Titanic para makaganar man sila sing daku.
Ang Trahedya
Nahibaluan sang kapitan sang Titanic nga si E. J. Smith nga delikado ang paglayag sa North Atlantic bangod sa mga yelo. Pirme na niya ini maagyan gamit ang barko nga Olympic. Makapila magpadala ang iban nga barko sing paandam nga may mga dalagku nga yelo, pero mahimo nga wala ini ginsapak ukon wala mabaton.
Sang hinali lang, nagpaandam ang nagabantay nga mga tripulante sang Titanic nga may daku nga yelo sa unahan nila, pero ulihi na ang tanan! Ginhingagaw sang opisyal nga lisuon ang barko para indi ini direkta nga magbunggo sa yelo. Pero nagsag-id gid ang kilid sini kag naguba ang kasko. Nahibaluan ni Kapitan Smith nga malugdang ang barko. Gani, nagpadala sia dayon sing mensahe nga SOS kag nagmando nga papanaugon ang mga lifeboat.
Ang Titanic may 16 ka lifeboat kag apat ka collapsible boat. Kon pun-on ini tanan, makaigo ang mga 1,170 ka tawo. Pero mga 2,200 ang pasahero kag tripulante sa barko! Ang lain pa kay ginpalakat na ang iban nga baruto nga wala pa mapuno. Kag kalabanan sa ila wala na nagbalik para buligan ang mga naglumpat sa barko. Gani, mga 705 lang ka tawo ang nakaluwas!
Ang Epekto Sini
Pagkatapos sang trahedya, nagpatuman ang mga awtoridad sing mga regulasyon para mabuhinan ang katalagman sa pagpanakayon. Ang isa sini amo nga dapat may husto nga kadamuon sang lifeboat sa barko para magamit sang mga pasahero kon may trahedya.
Tinuig na nga nagapati ang mga tawo nga madasig naglugdang ang Titanic bangod nabuslot ang kasko sini sang nagbunggo sa yelo. Pero sang nasapwan sang mga imbestigador ang Titanic sa idalom sang dagat sang 1985, lain ang ila konklusion. Nagsiling sila nga sa sobra nga katugnaw sang tubig, nagtapok ang salsalon kag nagkalabali. Wala pa tatlo ka oras sang nakabunggo ang barko, natunga ini kag naglugdang. Gani, amo ini ang isa sa pinakamalala nga trahedya sa kasaysayan sang dagat. *
[Mga Nota]
^ par. 7 Ang Titanic mas gamay sangsa Olympic kag mas daku sangsa Britannic.
^ par. 16 Basaha ang kasaysayan sang nakaluwas sa Titanic sa Awake! nga Oktubre 22, 1981, pahina 3-8.
[Mapa sa pahina 14]
(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)
Southampton
Cherbourg
Queenstown (Cobh)
ATLANTIC OCEAN
Lugar nga nakabunggo ang Titanic
New York
[Mga Retrato sa pahina 12, 13]
Sang ginhimo ang “Titanic”
Ang mga elise sang “Titanic”
Mga trabahador nga halin sa ginahimuan sang mga barko sang Harland and Wolff sa Belfast, Ireland
[Credit Lines]
Pages 12 and 13: Leaving Southampton, under construction, and shipyard: © National Museums Northern Ireland; propellers: © The Bridgeman Art Library
[Retrato sa pahina 14]
Si E. J. Smith, ang kapitan sang “Titanic” (tuo), upod sa nagadumala sa mga tripulante nga si Herbert McElroy
[Credit Line]
© Courtesy CSU Archive/age fotostock
[Picture Credit Line sa pahina 15]
© SZ Photo/Knorr & Hirth/Bridgeman Art Library
