Pagbantay sa Kalibutan

Ang New York City nagpatuman sang kasuguan nga nagadumili sang pagpanigarilyo sa mga beach, parke, kag mga plasa. Ang magasupak multahan sing $50 kada madakpan. Ginapaabot sang mga opisyal nga tumanon sang mga tawo ini nga kasuguan.—THE WALL STREET JOURNAL, U.S.A.

“Ang ginapahulog nga mga lapsag nga babayi ilabi na kon babayi man ang kamagulangan, nagdamo pa gid sa India.” Sa mga pamilya nga babayi ang kamagulangan nga bata, ang kadamuon sang ginabun-ag nga lapsag nga babayi sa kada 1,000 ka lalaki nagnubo halin sa 906 sang 1990 pakadto sa 836 sang 2005.—THE LANCET, BRITANYA.

Suno sa World Health Organization ang radio frequency electromagnetic field “pareho sang ginapagua sang wireless nga mga gadyet,” “mahimo tunaan sang kanser.”—INTERNATIONAL AGENCY FOR RESEARCH ON CANCER, PRANSIA.

Ginsaulog sang United Nations ang pagdaug batok sa rinderpest, ukon isa ka sahi sang balatian sang mga baka. Amo ini “ang una nga balatian sang sapat nga nadula bangod sa panikasog sang tawo . . . kag ikaduha sa tanan nga balatian nga nadula, sunod sa smallpox.”—FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS, ITALYA.

Handa Na Bala Para sa Katapusan?

Ang isa ka artikulo sa New York Times may tig-ulo nga “Legal nga Manual sang New York Para sa Kalaglagan.” Ginareport sini ang pagbalhag sang isa ka manual nga makabulig sa mga hukom kag mga abogado sa pagsabat sang mabudlay nga mga isyu nga mahimo mag-utwas kon “may pag-atake sang terorista, may grabe nga nuklear ukon kemikal nga kontaminasyon, ukon epidemia.” Ang manual ginbalhag sang hukmanan sang New York State kag sang organisasyon sang mga abogado. Mangin reperensia ini kon paano nila ipatuman ang kuarentinas, pagbakwit sang madamo nga tawo, pagsulod sa balay bisan wala sing warrant of arrest, pagpatay sa kontaminado nga mga sapat, kag pagpaiway sang kasuguan.

Sa Sulod sang Daan nga mga Ulunan

Ang matinlo nga mga punda mahimo may “ginaputos nga makangilil-ad nga mga butang,” siling ni Art Tucker, sientipiko sa St. Barts Hospital, sa London. Suno sa The Times sang London nga nagreport parte sa iya research, pagkatapos sang duha ka tuig nga paggamit sang ulunan, sobra sa 30 porsiento sang bug-at sini ang “buhi kag patay nga magagmay nga sapatsapat nga ginatawag dust mite, mga ipot sini, patay nga selula kag bakterya.” Maayo man ini nga ilistaran sang bisan ano nga makapa-alerdyi, kagaw, kag iban pa nga sapatsapat. Ano ang solusyon? “Ang mga sapatsapat . . . nagakaging kag nagakapatay kon ibulad,” siling sang The Times, “gani ang kinaraan nga paagi sang pagbulad sa mga hiligdaan epektibo gid.” Ang mga sapatsapat indi mapatay sang habon, pero mapatay ini kon labhan ang mga ulunan sa mainit nga tubig nga sobra sa 60 degrees Celsius.