Magdiretso sa kaundan

Magdiretso sa listahan sang kaundan

 LARAWAN SANG KASAYSAYAN

Zheng He

Zheng He

“Naglakbay kami sang sobra isa ka gatos ka libo ka li * sa malapad nga katubigan kag nakita sa kadagatan ang dalagku nga mga balod nga daw bukid kataas, kag nakita man namon ang indi sibilisado nga mga duog sa malayo . . . samtang nagahumlad ang amon mga layag pareho sang panganod nga padayon nga nagalakbay adlaw kag gab-i (pareho kadasig sang) isa ka bituon, nga nagalatas sang mapintas nga mga balod nga daw ginalakbay namon ang masako nga dalanon.”—Ika-kinse nga siglo nga sinulatan sa Changle, Fujian, China, nga ginapatuhoy kay Zheng He.

TALALUPANGDON gid ang China. Amo ini ang may pinakamadamo nga populasyon kag isa sang may pinakamalapad nga duta sa bilog nga kalibutan. Ginpatindog diri ang Great Wall, isa sa pinakabantog nga tinukod sa kasaysayan. Ang grupo sang dalagku nga barko nga ginpaobra sang mga emperador sang dinastiya sang Ming nga sanday Yongle kag Xuande, dalagku pa sangsa bisan ano nga barko nga ginhimo sa masunod nga 500 ka tuig. Ang admiral sini amo si Zheng He nga Muslim halin sa nabagatnan-katundan sang China.

GAHOM, NEGOSYO, KAG REGALO

Suno sa sinulatan nga ginsambit sa panugod sini nga artikulo, ang misyon ni Zheng He amo nga “ipakita ang ikasarang (sang emperyo) sa pagbag-o sang kahimtangan kag pakitaan sing kaayo ang iban nga tawo.” Bilang resulta sang mga paglakbay, nagsiling ini, “ang mga pungsod sa malayo kag gikan sa katapusan sang kalibutan nangin sakop [sang China] . . . Ang mga dumuluong halin sa kadagatan . . . nagkadto [sa panimalay sang emperador] nga may malahalon nga mga butang kag regalo.”

Ang pila ka pantalan nga nadungkaan nanday Zheng He

Nangin topiko sang debate ang katuyuan sang mga emperador sang Ming sa pagsugo sini nga paglakbay. Nagasiling ang iban nga si Zheng He isa ka embahador para sa kultura kag pagpakig-abyan sang gamhanan pero mahidaiton  nga pungsod. Ginatamod naman sang iban ang iya misyon nga isa ka mabaskog nga pagpanakop sang iban nga estado. Gani, nagtanyag si Zheng He sang madamo nga regalo kag suporta sa pulitika sa mga manuggahom nga nag-abiabi sa iya, pero ginlutos kag gin-ulipon niya ang mga wala nagpasakop kag nagpadungog sa emperador sang Ming. Bilang resulta sang mga paglakbay ni Zheng He, madamo nga manuggahom halin sa palibot sang Indian Ocean ang nagpadala sang embahador sa China para magpadungog sa emperador.

Ano man ang rason, ang grupo sang mga barko ni Zheng He nagdala sang madamo nga suludlan, porselana, kag seda nga ginhimo sang mga eksperto sang Ming para ibaligya sa malayo nga mga pantalan. Pagbalik nila, nagdala sila sang mga malahalon nga mga bato, ivory, panakot, tablon, kag iban pa nga malahalon nga mga butang nga nanamian sang mga Tsino. Nagdala pa gani sila sang giraffe nga nagpatingala gid sa mga Tsino. Paagi sa sini nga pagbayluhanay sang mga produkto kag ideya, nakita sang kalibutan ang gamay nga bahin sang makadalayaw nga sibilisasyon sang China sang ika-kinse nga siglo.

Wala nagpadayon ini nga mga paglakbay. Pila lang ka dekada pagkatapos sang mga paglakbay ni Zheng He, nag-untat ang China sa pagnegosyo kag pagpakig-angot sa pulitika sa iban nga pungsod. Bangod nagbatyag ang bag-o nga emperador kag ang iya mga manuglaygay nga indi kinahanglan sang China ang bulig sang iban nga pungsod, gintilawan nila nga siraduhan ang puertahan sang China gikan sa iban nga impluwensia. Ginkalimtan nila ining hamili nga grupo sang barko, kag mahimo ginguba ang mga rekord sang ila paglakbay kag ang mga barko mismo. Sini lang nga mga tinuig, nahibaluan sang mga tawo sa China kag sa iban nga pungsod ining makatilingala nga tion sang ang mga dalagku nga barko ni Zheng He naglakbay sa kadagatan.

^ par. 3 Ang li isa ka paagi sang mga Tsino sa pagtakus, kag indi palareho ang kalabaon sini sa pagligad sang mga tinuig. Sang panahon kuno ni Zheng He, ang isa ka li mga tunga sa kilometro.