ANG GINASILING SANG IBAN. Naghalin ang kabuhi sa wala sing kabuhi nga butang.

KON NGAA INDI KONTENTO ANG IBAN NGA MGA TAWO SA SINI NGA SABAT. Mas madamo na subong ang nahibaluan sang mga sientipiko parte sa chemistry kag kon paano nahuman ang mga molekula sang kabuhi. Pero indi gihapon nila mapaathag kon ano gid ang kabuhi. Daku gid ang kinatuhayan kon ipaanggid ang wala sing kabuhi nga butang sa bisan pinakasimple nga buhi nga selula.

Ginahaumhaum lang sang mga sientipiko kon ano ang kahimtangan sa duta sang nagligad nga binilyon ka tuig. Lainlain ang ila ginasiling kon diin nagsugod ang kabuhi—halimbawa, kon bala nagsugod ini sa sulod sang bulkan ukon sa idalom sang dagat. Ang iban nagapati nga ang mga elemento sang kabuhi una nga naporma sa isa ka bahin sang uniberso kag gindala sang mga bulalakaw sa duta. Pero wala sini ginasabat ang pamangkot kon paano nagsugod ang kabuhi; kundi nagsugod lang ini kuno sa kon diin man.

Ginahaumhaum sang mga sientipiko kon ano anay ang mga molekula antes ini mangin genes. Nagtuhaw kuno ining mga molekula halin sa wala sing kabuhi nga butang kag mapadamo sini ang iya kaugalingon. Pero, wala sing nakita nga ebidensia ang siensia nga nagaluntad anay ini nga mga molekula, kag wala man makahimo ang mga sientipiko sing bisan isa lang ka molekula sa laboratoryo.

Tumalagsahon ang buhi nga mga butang sa pagtago kag sa pagproseso sing impormasyon. Ginapaalinton, ginainterpretar, kag ginasunod sang mga selula ang mga instruksion sang ila genetic code. Ginapaanggid sang pila ka sientipiko ang genetic code sa software sang kompyuter kag ang kemikal nga pagkahuman sang selula sa hardware sang kompyuter. Pero indi mapaathag sang ebolusyon kon ano ang ginahalinan sang impormasyon.

Kinahanglan ang mga molekula sang protina agod magpanghikot ang selula. Ang isa ka kinaandan nga molekula sang protina may ginatos ka amino acid nga nahugpong kag husto gid ang pagsundanay. Dugang pa, dapat husto gid ang three-dimensional nga korte sang mga molekula sang protina agod mangin mapuslanon ini. Nagahinakop ang iban nga mga sientipiko nga daw imposible gid nga ang isa ka molekula sang protina magtuhaw lang. “Bangod nagakinahanglan ang isa ka selula sing linibo ka lainlain nga mga protina agod magpanghikot ini,” sulat sang physicist nga si Paul Davies, “indi mapatihan nga natabuan lang ang pagporma sini.”

KONKLUSION. Pagkatapos sang mga dekada nga pagpanalawsaw sang halos tanan nga sanga sang siensia, nagapabilin gihapon ang kamatuoran nga ang kabuhi naghalin sa nagaluntad na nga kabuhi.

ANG GINASILING SANG IBAN. Ang una nga buhi nga organismo amat-amat nga nangin lainlain nga sahi sang buhi nga mga butang, lakip ang mga tawo, paagi sa proseso sang natabuan lang nga mutasyon kag pagpili sang kinaugali.

KON NGAA INDI KONTENTO ANG IBAN NGA MGA TAWO SA SINI NGA SABAT. Mas komplikado ang pila ka selula sangsa iban nga mga selula. Suno sa isa ka reperensia, kon paano ang mas simple nga mga selula nangin komplikado nga mga selula “masami nga ginasiling nga amo ang ikaduha nga pinakadaku nga misteryo sang ebolusyon, masunod sa ginhalinan sang kabuhi.”

Natukiban sang mga sientipiko nga ang tagsa ka selula may mga molekula sang protina nga nagabuligay agod maghimo sing lainlain nga mga buluhaton. Amo ini ang pagdala kag paghimo sang mga sustansia nga mangin enerhiya, pagkay-o sa mga bahin sang selula, kag pagpaalinton sing mga mensahe sa kabug-usan sang selula. Mahimo ayhan nga resulta ini sang natabuan lang nga mutasyon kag sang pagpili sang kinaugali? Indi mabaton sang madamo ini nga ideya.

Naghalin ang mga sapat kag ang mga tawo sa isa ka pertilisado nga itlog. Sa sulod sang embryo, nagadamo ang mga selula kag sa ulihi mangin lainlain ang korte agod mangin lainlain nga mga bahin sang lawas. Indi mapaathag sang ebolusyon kon paano “nahibaluan” sang tagsa ka selula kon mangin ano sia kag kon diin sia makadto sa sulod sang organismo.

Nahibaluan na subong sang mga sientipiko nga agod ang isa ka sahi sang sapat mangin lain nga sahi sang sapat kinahanglan nga matabo ang mga pagbag-o sa molekula sa sulod sang selula. Sanglit indi mapakita sang mga sientipiko kon paano ang ebolusyon makapatubas sing bisan “pinakasimple” nga selula, mapatihan bala nga ang lainlain nga mga sahi sang mga sapat sa duta resulta sang natabuan lang nga mga mutasyon kag sang pagpili sang kinaugali? Tuhoy sa kon paano naporma ang mga sapat, si Michael Behe nga propesor sa biological sciences, nagasiling nga bisan pa ang pag-research “nagapakita sing wala ginapaabot kag makatilingala nga mga pagkakomplikado, indi gihapon mahangpan kon paano ini nagtuhaw lang paagi sa proseso nga wala sing kaalam nga gingamit.”

Ang tawo may pangalibutan kag may ikasarang sa pagkilala sang iya kaugalingon, sa paghunahuna kag sa pagpangatarungan, sa pagkilala sang husto kag sayop, kag may maayo nga mga kinaiya subong sang kaalwan kag pagkamasinakripisyuhon. Indi ini mapaathag sang natabuan lang nga mga mutasyon kag sang pagpili sang kinaugali.

KONKLUSION. Bisan pa madamo ang nagainsister nga ang pagsugod sang kabuhi paagi sa ebolusyon isa ka indi masuay nga kamatuoran, indi kontento ang iban sa mga sabat sang ebolusyon nga teoriya kon paano nagsugod kag sa ano nga paagi nagluntad ang kabuhi.