KINAHANGLAN ka sang imo mga bata—subong gid. Kinahanglan ka man sang imo amo. Ginatawag ka sang imo tiayon. Tanan ini dapat mo atenderon samtang nagaatipan ka sang imo nagamasakit nga ginikanan. Indi amo sini nga kabuhi ang gusto mo, pero amo gid sini ang nagakatabo kada adlaw. “Ano ang mahimo ko?” pamangkot mo. “Kinahanglan nila ako!” Kon ihatag mo ang tanan nila nga ginapangayo, indi ini maayo para sa imo—ukon sa ila. Paano mo makontrol ini nga kahimtangan?

Subong nagaisahanon nga hukom sa Israel sang panahon sang Biblia, abi ni Moises ginahimo lang niya kon ano ang dapat niya himuon. Apang ginsilingan sia sang iya ugangan: “Indi maayo ang imo ginahimo. Lapyuon gid ikaw.” Nagpanugda sia nga magpabulig si Moises sa sangkol nga mga lalaki nga magadala lang sing mabug-at nga mga kaso kay Moises. Ano ang resulta? Ginpasalig sang iya ugangan si Moises: “Masarangan mo ini, kag ang katawhan magapauli sa ila puluy-an nga malipayon.”—Exodo 18:17-23.

Subong sang ginsiling sa una nga artikulo, si Delina may dystonia, isa ka balatian sa kaunuran. Ginaatipan man niya ang iya tatlo ka magulang nga dis-ebol na. “Nakita ko nga kon himuon ko ang masarangan ko lang subong kag indi magpabuyanbuyan mabuhinan ang akon stress,” siling niya. “Ginasugid ko ang akon kahimtangan sa iban, gani ginabuligan nila ako, pati na sang akon bana. Nagapanghardin man ako sing makadali kada aga—ang obra nga nanamian ko gid.”

Kon ang sobra kadamo nga ulubrahon nagakontrol sa imo kabuhi, tilawi ang masunod:

• Magpabulig sa iban. Halimbawa, may mga bata ka bala sa inyo balay nga makabulig sa imo? May miembro ka bala sang pamilya ukon mga abyan nga nagaistar malapit sa inyo nga makabulig sa imo?

• Isugid ang imo mga kinahanglan. Halimbawa, istoryaha ang imo amo kon indi na makatarunganon ang iya ginapaobra sa imo. Indi buot silingon nga pahugon mo sia nga mahalin ka sa imo obra. Pahibalua lang sia kon ano ang imo problema. Mahimo nga handa sia nga buhinan ang imo obra.

• Isulat kon daw ano kadamo ang imo ulubrahon sa isa ka semana. Mahimo mo bala mapaobra ang pila sini sa iban?

• Limitahi ang ginabaton mo nga imbitasyon sa tinipontipon. Kon indi ka makatambong bangod wala ka na sing tion ukon kusog, mainayuhon nga magbalibad.

Ang Punto: Kon tinguhaan mo nga himuon ang tanan, sa ulihi mahimo nga wala ka gid sing hinimuan.