SANG 12 anyos ako, narealisar ko nga may maayo ako nga mahatag sa iban. Sang isa ka asembleya, ginpamangkot ako sang isa ka utod kon gusto ko magbantala. “Huo,” sabat ko, bisan wala pa gid ako makabantala. Nagkadto kami sa teritoryo, kag ginhatagan niya ako sing pila ka bukleta parte sa Ginharian sang Dios. “Dira ka sa pihak,” siling niya, “diri ako sa pihak.” Ginakulbaan ako samtang nagapamalaybalay, pero napanagtag ko ang tanan nga bukleta. Madamo gid ang nanamian sang akon ginapanagtag.

Natawo ako sang 1923 sa Chatham, Kent, England, kag ang mga tawo sadto nadulaan na sing paglaum. Wala matuman ang ginpromisa nga maayo nga kalibutan bangod sang Daku nga Inaway. Naakig ang akon mga ginikanan sa mga pastor sang Baptist nga interesado lang sa ila kaayuhan. Sang mga nuebe anyos ako, nagkadto ang akon iloy sa ginahiwatan sang mga “klase” ukon miting sang International Bible Students Association, nga gintawag sang ulihi nga mga Saksi ni Jehova. Ang isa ka utod nga babayi didto nagatudlo sa amon nga mga kabataan sing mga leksion sa Biblia kag sa libro nga The Harp of God. Nanamian ako sa akon natun-an.

Sang tin-edyer ako, nanamian ako magsugid sa mga tawo sing paglaum halin sa Pulong sang Dios. Masami ako nagaisahanon kon magpamalaybalay, pero kon may upod ako, madamo ako sing natun-an. Halimbawa, samtang nagabisikleta kami sang isa ka tigulang nga utod pakadto sa teritoryo, naagyan namon ang isa ka pastor, kag nagsiling ako, “Kanding ’na sia.” Nagdulog ang utod kag nagpungko kami sa kahoy. Nagsiling sia: “Sin-o ang naghatag sa imo sing awtoridad nga maghukom kon sin-o ang kanding? Malipay na kita nga masugid sa mga tawo ang maayong balita, kag si Jehova lang ang makahukom sa ila.” Madamo gid ako sing natun-an sadto parte sa kalipay sa paghatag.—Mat. 25:31-33; Binu. 20:35.

Isa pa ka tigulang nga utod ang nagtudlo sa akon nga agod malipay sa paghatag, dapat man kita mangin mapinasensiahon. Akig ang iya asawa sa mga Saksi ni Jehova. Isa ka bes, gin-agda ako sang utod sa ila balay para mamahaw. Bangod nagbantala sia, naakig gid ang iya asawa kag ginpanghaboy niya sa amon ang mga pakete sang tsa. Sa baylo nga sawayon ang iya asawa, daw sa wala lang nga ginbalik niya ang mga tsa sa bulutangan sini. Pila ka tuig sang ulihi, ginpadyaan ang iya pagpasensia sang ginbawtismuhan ang iya asawa bilang Saksi ni Jehova.

Nagdugang pa gid ang handum ko nga isugid sa iban ang paglaum sa palaabuton, kag ginbawtismuhan kami sang akon iloy sa Dover sang Marso 1940.  Sang Septiembre 1939 sang 16 anyos ako, nakig-away ang Britanya sa Germany. Sang Hunyo 1940, ginatan-aw ko sa gua sang amon puertahan ang nagalabay nga mga trak nga may sakay nga linibo ka nagakaurungan nga mga soldado. Nakaluwas sila sa Inaway sa Dunkirk. Nadulaan na sila sing paglaum, gani gusto ko gid isugid sa ila ang parte sa Ginharian sang Dios. Sang ulihi sina nga tuig, ginsugdan ang pagbomba sa Britanya. Kada gab-i, ginatan-aw ko ang mga eroplano sang Germany nga may mga bomba. Makakululba mabatian ang tunog sang mga bomba nga daw nagapanihol samtang nagakahulog. Pagkaaga, makita namon ang wasak nga mga balay. Narealisar ko pa gid nga ang Ginharian lang ang akon paglaum sa palaabuton.

Sang 1941, naghimo ako sing desisyon nga nagpahalipay gid sa akon. Ginahanas ako sadto sa paghimo sing mga barko sa Royal Dockyard sa Chatham. Ginahandum ini nga obra kay madamo sing benepisyo. Madugay na nga nahangpan sang mga alagad ni Jehova nga indi dapat mag-entra ang mga Cristiano sa inaway sang mga pungsod. Pero sang 1941 lang namon nahangpan nga indi kami dapat mag-obra sa mga nagapanghimo sing mga armas. (Juan 18:36) Bangod nagapanghimo sing submarino ang akon ginaubrahan, nagdesisyon ako nga biyaan ini kag magsulod sa bug-os tion nga pag-alagad. Ang akon una nga asaynment amo ang Cirencester, nga matahom nga banwa sa Cotswolds.

Sang 18 anyos ako, napriso ako sing siam ka bulan kay nangindi ako magsoldado. Kalain gid sang akon pamatyag sang ginsira ang selda kag nagaisahanon lang ako. Pero sang ulihi, ginapamangkot na ako sang mga guardia kag mga priso kon ano ang sala ko, kag nalipay gid ako nga isugid sa ila ang akon ginapatihan.

Sang ginbuy-an ako, ginpangabay ako nga updan si Leonard Smith * sa pagbantala sa mga banwa sa amon lugar sa Kent. Sugod sang 1944, sobra isa ka libo ka eroplano nga wala sing piloto pero puno sing bomba ang ginhulog sa Kent. Ang amon lugar alagyan sang mga eroplano halin sa bahin sang Europa nga nasakop sang mga Nazi pakadto sa London. Ining nagalupad nga mga bomba gintawag nga doodlebug. Makahaladlok gid ini nga tion, kay kon mabatian namon nga napatay na ang makina, ginapahangop sini nga mga segundos na lang kag matupa na ang eroplano kag malupok. Gintun-an namon sa Biblia ang isa ka pamilya nga may tatlo ka kabataan. Kon kaisa, nagapanago kami sa idalom sang salsalon nga lamesa engkaso mawasak ang ila balay. Sang ulihi, ginbawtismuhan sila tanan nga lima.

Pagkatapos sang inaway, nagpayunir ako sing duha ka tuig sa nabagatnan sang Ireland. Nakibot kami kay tuhay gid ang Ireland sa England. Nagpangita kami sing dalayunan kag ginasugid namon nga mga misyonero kami, kag nagapanagtag kami sang aton mga magasin sa dalan. Indi gid ini bagay nga himuon sa sining pungsod nga madamo sing Katoliko! Sang ginpahog kami sang isa ka tawo, nagreport ako sa pulis, pero nagsiling lang ang pulis, “Matingala pa bala kamo?” Wala namon marealisar kon daw ano kadaku ang impluwensia sang mga pari. Napahalin nila sa obra ang mga nagbaton sang aton mga libro, kag napahalin nila kami sa amon dalayunan.

Sang ulihi, natun-an namon nga kon magkadto kami sa isa ka teritoryo, mas maayo nga magbantala kami sa lugar nga malayo sa amon dalayunan kag indi kami kilala sang pari. Ulihi namon ginabantalaan ang mga tawo malapit sa dalayunan. Sa Kilkenny, gintun-an namon sa Biblia ang isa ka pamatan-on tatlo ka beses kada semana bisan pa ginapahog kami sang mga tawo. Nanamian gid ako magtudlo sing kamatuoran sa Biblia, gani nag-aplay ako sa Watchtower Bible School of Gilead agod mangin misyonero.

Pagkatapos sang lima ka bulan nga pag-eskwela sa New York, nakatapos kami sa Gilead kag apat sa amon ang gin-asayn sa magagmay nga mga isla sa Caribbean Sea. Sang Nobiembre 1948, naghalin kami sa New York City kag nagsakay kami sa Sibia, nga de-layag nga sakayan nga 18 ka metro ang kalabaon. Wala pa gid ako makapanakayon, gani excited gid ako. Upod namon si Gust Maki nga isa ka eksperiensiado nga kapitan sa barko. Gintudluan niya kami parte sa pagpanakayon, subong sang pagbuklad kag paglukot sang layag, paggamit sang kompas, kag kon paano maglayag sa huyop sang hangin. Namaniobra sing maayo ni Gust ang sakayan sing 30 ka adlaw bisan pa may mabaskog nga mga bagyo asta nakaabot kami sa Bahamas.

Pagkatapos makabantala sing pila ka bulan sa magagmay nga mga isla sa Bahamas, naglayag kami pakadto sa Leeward Islands kag Windward Islands, nga mga 800 ka kilometro ang kalabaon halin sa Virgin Islands malapit sa Puerto Rico asta sa Trinidad. Mga lima ka tuig kami nga nagbantala sa malayo nga mga isla nga wala sing mga Saksi. Kon kaisa, sinemana nga indi kami makapadala ukon makabaton sing sulat. Pero malipayon gid kami nga mabantala ang pulong ni Jehova sa mga isla!—Jer. 31:10.

Kon magdungka kami, natingala gid ang mga tawo, gani nagatipon sila sa pantalan agod hibaluon kon sin-o kami. Ang iban wala pa gid makakita sing de-layag nga sakayan ukon sing puti nga tawo. Ang mga tumandok mainabyanon, relihioso, kag madamo sing nahibaluan sa Biblia. Sa masami, ginahatagan nila kami sing preska nga isda, abokado, kag mani. Gamay lang ang amon sakayan gani mabudlay ang magtulog, magluto, ukon magpanglaba, pero nahimo namon ini.

Nagabaruto kami pahigad kag ginabantalaan namon ang mga tawo sa bilog nga adlaw. Ginasilingan namon sila nga may himuon nga pamulongpulong base sa Biblia. Kon magsirom na, ginabagting namon ang lingganay sang sakayan. Makalilipay makita ang pag-abot sang mga tumandok. Ang ila mga kingki daw nagaigpat-igpat nga mga bituon nga nagadulhog sa bakulod. Kon kaisa, mga isa ka gatos ang nagakadto, kag gab-i na gid sila nagapauli kay may mga pamangkot pa sila. Nanamian sila magkanta, gani ginamakinilya namon ang pila sang aton mga ambahanon  sa Ginharian kag ginahatag ini sa ila. Samtang ginakanta namon ini, ginadunganan kami sang mga tawo, kag kanami gid pamatian sang ila pagkanta. Kasadya gid sadto!

Pagkatapos sang pagtuon sa Biblia sa isa ka pamilya, nagaupod ang pila sa ila sa pagtuon namon sa isa naman ka pamilya. Antes kami maghalin sa isa ka lugar pagkatapos sang pila ka semana, ginapangabay namon ang mga interesado gid nga padayunon ang pagtuon sa iban asta makabalik kami. Makapalig-on makita nga ginpabaloran gid sang pila sa ila ini nga asaynment.

Subong, madamo sa sini nga mga isla ang ginakadtuan sang mga turista, pero sadto malinong ini nga mga lugar nga may matin-aw nga baybay, mapino sing balas nga baybayon, kag kalubihan. Masami nga gab-i kami nagalayag pakadto sa mga isla. Ginadunganan kami sang mga lumbalumba, kag ang mabatian lang namon amo ang tunog sang tubig nga ginatunga sang dulong sang sakayan. Ang sanag sang bulan daw nagabadlak nga dalan sa makanay nga dagat.

Pagkatapos sang lima ka tuig nga pagbantala sa mga isla, naglayag kami pakadto sa Puerto Rico agod bayluhan ang amon de-layag nga sakayan sing de-makina. Pag-abot namon, nakilala ko si Maxine Boyd nga isa ka matahom nga misyonera, kag naluyag ako sa iya. Halin pa sang bata sia, makugi na sia nga manugbantala sang maayong balita. Sang ulihi, nag-alagad sia bilang misyonera sa Dominican Republic asta sang 1950 sang ginpahalin sia sang gobierno nga kontrolado sang Katoliko. Bangod isa ako ka tripulante, may permit ako nga magtener sa Puerto Rico pero sing isa lang ka bulan. Dayon magalayag naman ako sa mga isla kag tinuig pa antes makabalik. Gani nagsiling ako sa akon kaugalingon, ‘Ronald, kon gusto mo gid ini nga babayi, indi sia pagbuy-i.’ Pagligad sang tatlo ka semana, ginhagad ko sia nga magpakasal, kag ginkasal kami pagligad sang anom ka semana. Gin-asayn kami ni Maxine bilang mga misyonero sa Puerto Rico, gani wala na ako makasakay sa amon bag-o nga sakayan.

Sang 1956, nag-alagad kami sa sirkito kag ginduaw namon ang mga kongregasyon. Madamo nga kauturan ang imol, pero nalipay kami magbisita sa ila. Halimbawa, sa baryo sang Potala Pastillo, may duha ka pamilya nga Saksi nga madamo sing kabataan. Kon kaisa, nagatokar ako sang plawta para sa ila. Ginpamangkot ko ang isa ka bata nga babayi nga si Hilda kon gusto niya mag-upod sa pagbantala. Nagsabat sia: “Gusto ko tani, pero wala ako sapatos.” Ginbaklan namon sia kag nag-upod sia sa pagbantala. Pila ka tuig sang ulihi sang 1972, nagbisita kami ni Maxine sa Bethel sa Brooklyn kag ginpalapitan kami sang isa ka utod nga bag-o lang nakatapos sa Gilead School. Manuglakat na sia pakadto sa iya asaynment sa Ecuador. Nagsiling sia: “Kadumdom pa kamo sa akon? Ako ang bata sa Pastillo nga wala sing sapatos.” Sia gali si Hilda! Nakahibi kami sa sobra nga kalipay!

Sang 1960, ginpangabay kami nga mag-alagad sa sanga talatapan sa Puerto Rico nga ara sa duha ka panalgan nga balay sa Santurce, San Juan. Sang umpisa, kami ni Lennart Johnson ang nagahimo sang kalabanan nga hilikuton. Sia kag ang iya asawa ang una nga mga Saksi ni Jehova sa Dominican Republic, kag nagkadto sila sa Puerto Rico sang 1957. Sang ulihi, si Maxine ang naasayn sa suskripsion sang magasin, nga sobra isa ka libo kada semana. Nanamian gid sia sa iya asaynment kay ginapamensar niya ang tanan nga tawo nga makabaton sang espirituwal nga pagkaon.

Nanamian gid ako mag-alagad sa Bethel, kay madamo sing kahigayunan nga makahatag. Pero may mga kabudlayan man. Halimbawa, sang una nga internasyonal nga asembleya sa Puerto Rico sang 1967, pamatyag ko daw indi ko masarangan ang akon responsibilidad. Si Nathan Knorr, nga nagapanguna sadto sa hilikuton sang mga Saksi ni Jehova nagkadto sa Puerto Rico. Abi niya wala ko gin-asikaso ang salakyan sang bisita nga mga misyonero, bisan pa ginhimo ko ini. Sang ulihi, matigdas niya ako nga ginlaygayan parte sa importansia sang pagkaorganisado kag nagsiling sia nga daw indi sia makapati nga nangin pabaya ako. Indi ko luyag nga magbais sa iya, pero pamatyag ko indi husto ang impresyon niya sa akon kag naglain ang akon buot. Pero, sang makita namon liwat ni Maxine si Utod Knorr, gin-agda niya kami sa iya kuarto kag nagluto sia para sa amon.

Samtang sa Puerto Rico kami, nabisita namon sing pila ka beses ang akon pamilya sa England. Sang ginbaton namon ni Nanay ang kamatuoran, wala ini ginbaton ni Tatay. Pero kon may nagabisita nga mga humalambal halin sa Bethel, masami sila ginapadayon  ni Nanay sa amon balay. Nakita ni Tatay nga mapainubuson gid ining mga manugtatap sa Bethel nga tuhay sa mga pastor nga ginkaugtan niya sang una. Sang ulihi sang 1962, nabawtismuhan sia bilang Saksi ni Jehova.

Ang akon pinalangga nga asawa, nga si Maxine, napatay sang 2011. Ginakalangkagan ko gid nga makita sia liwat sa pagkabanhaw. Ang paghunahuna sini nagapahalipay sa akon! Sa sulod sang 58 ka tuig nga magkaupod kami ni Maxine, nakita namon ang pagdamo sang katawhan ni Jehova sa Puerto Rico, nga mga 650 lang ka Saksi sadto asta nga nangin 26,000! Dayon sang 2013, ang sanga sa Puerto Rico gintingob sa sanga sa Estados Unidos, kag ginpangabay ako nga mag-alagad sa Wallkill, New York. Pagkatapos sang 60 ka tuig nga pagtener sa Puerto Rico, pamatyag ko daw coquí na ako, nga isa ka gamay nga paka didto nga makita sa kahoy kag nagahuni sing ko-kee ko-kee kon kasisidmon. Pero kinahanglan na nga magsaylo.

Nanamian gihapon ako mag-alagad sa Dios sa Bethel. Sobra na ako 90 anyos, kag ang akon obra amo ang pagpalig-on sa mga Bethelite bilang espirituwal nga manugbantay. Sobra na kuno 600 ang akon napalig-on sugod sang pag-abot ko sa Wallkill. Ang iban nga nagakadto sa akon luyag istoryahan ang parte sa personal nga problema ukon sa ila pamilya. Ang iban nagapangayo sing laygay kon paano mangin malipayon sa ila pag-alagad sa Bethel. Ang iban naman nga bag-ong kasal nagapangayo sing laygay parte sa pag-asawahay. Ang iban gin-asayn bilang mga payunir. Ginapamatian ko ang tanan nga nagapakig-istorya sa akon, kag kon nagakaigo, ginasilingan ko sila: “‘Ginahigugma sang Dios ang nagahatag sing malipayon.’ Gani magkalipay ano man ang imo asaynment. Para ina kay Jehova.”—2 Cor. 9:7.

Para mangin malipayon sa Bethel ukon bisan diin ka man nagaalagad, dapat mo pirme dumdumon kon ngaa importante ang imo ginahimo. Ang tanan nga ginahimo sa Bethel sagrado nga pag-alagad. Nagabulig ini sa “matutom kag mainandamon nga ulipon” sa pag-aman sang espirituwal nga pagkaon sa mga kauturan sa bug-os nga kalibutan. (Mat. 24:45) Diin man kita nagaalagad kay Jehova, may kahigayunan gid kita nga dayawon sia. Gani magkalipay kita sa pagtuman sang iya mga ginapahimo sa aton, kay “ginahigugma sang Dios ang nagahatag sing malipayon.”