“DADDY,” “PAPA,” “UNCLE.” Amo sini ang panawag sa akon sang madamo nga pamatan-on sa Bethel. Nanamian ako mamati sa ila pag-angga sa akon nga 89 anyos na. Para sa akon, bahin ini sang padya ni Jehova sa pag-alagad ko sa iya sing bug-os tion sa sulod sang 72 ka tuig. Bangod sang akon naeksperiensiahan sa pag-alagad sa Dios, mapalig-on ko gid ini nga mga pamatan-on, “Indi kamo magpaluya, kay padyaan kamo sa inyo ginahimo.”—2 Cron. 15:7.

Nagsaylo sa Canada ang akon mga ginikanan halin sa Ukraine. Nag-istar sila sa banwa sang Rossburn sa probinsia sang Manitoba. Ang ila nangin bata walo ka lalaki kag walo ka babayi kag wala sing kapid. Ako ang ika-14 nga bata. Ginapabaloran ni Tatay ang Biblia kag ginabasa niya ini sa amon kon Domingo sang aga. Pero para sa iya, mas interesado ang mga lider sang relihion sa kuarta sang mga tawo sangsa magbulig sa ila. Nagalahog pa gani sia, “Ginsuelduhan ayhan si Jesus sang nagbantala sia kag nagpanudlo?”

Nangin Saksi ni Jehova ang akon apat ka utod nga lalaki kag apat ka utod nga babayi. Si Manang Rose nagpayunir asta nga napatay sia. Ginpalig-on niya ang tanan nga sundon ang Pulong sang Dios kag nagsiling antes sia mapatay, “Gusto ko nga magkitaay kita sa bag-ong kalibutan.” Sang indi pa Saksi si Manong Ted, ginawali niya ang parte sa impierno. Kada Domingo sang aga, mabatian sia sa radyo nga sulitsulit nga nagahambal nga ang mga makasasala sunugon sa impierno sing wala sing katapusan. Sang ulihi, nangin matutom sia nga alagad ni Jehova.

Isa ka adlaw sang Hunyo 1944, pagpauli ko halin sa eskwelahan, nakita ko sa amon lamesa ang bukleta nga The Coming World Regeneration. * Ginbasa ko ang una nga pahina, dayon ang masunod nga pahina, kag sigesige ko na ini nga ginbasa. Sang maubos ko na ini basa, nagdesisyon ako nga alagdon si Jehova pareho sa ginhimo ni Jesus.

Ngaa may amo kami sini nga bukleta? Nagsiling si Manong Steve nga may nagkadto sa amon balay nga duha ka lalaki nga “nagabaligya” sang mga libro kag bukleta. “Ginbakal ko ini,” siling niya, “kay singko sentimos lang ini.” Nagbalik ang duha ka  lalaki pagka-Domingo. Ginsugiran nila kami nga mga Saksi ni Jehova sila kag ginagamit nila ang Biblia para masabat ang mga pamangkot sang mga tawo. Nanamian kami sa sini kay gintudluan kami sang amon mga ginikanan nga pabaloran ang Pulong sang Dios. Nagsiling man ang duha ka lalaki nga may hiwaton nga kombension ang mga Saksi sa Winnipeg. Sa sini nga siudad nagaistar si Manang Elsie. Nagdesisyon ako nga magtambong sa kombension.

Nagbisikleta ako pakadto sa Winnipeg nga mga 320 ka kilometro ang kalayuon, pero naghapit anay ako sa banwa sang Kelwood, ang ginaistaran sang duha ka Saksi nga nagbisita sa amon. Nagtambong ako diri sang miting kag natun-an ko kon ano ang kongregasyon. Nahangpan ko man nga ang tanan nga lalaki, babayi, kag pamatan-on dapat mangin manunudlo nga nagakadto sa mga balay, pareho sang ginhimo ni Jesus.

Sa Winnipeg, nagkitaay kami ni Manong Jack, nga nagbiyahe halin sa aminhan sang Ontario para magtambong sa kombension. Sa una nga adlaw sang kombension, ginpahibalo sang isa ka utod nga may ara sing bawtismo. Nagdesisyon kami ni Manong nga magpabawtismo sa sini nga kombension. Gusto gid namon magpayunir pagkatapos sang amon bawtismo. Nagpayunir dayon si Manong pagkatapos sang kombension. Dapat pa ako magpadayon sa pag-eskwela kay 16 anyos pa lang ako sadto, pero nangin regular payunir man ako pagkadason nga tuig.

Kaupod ko si Stan Nicolson sang nagsugod ako sa pagpayunir sa Souris, isa ka banwa sa probinsia sang Manitoba. Narealisar ko nga indi sa tanan nga tion nga mahapos lang ang pagpayunir. Nagakaubos ang amon sinuptan, pero padayon kami nga nagbantala. Isa ka bes pagkatapos magbantala sa bilog nga adlaw, gutom na gid kami pagpauli namon kag wala na kami kuarta. Wala gid namon ginapaabot nga makita ang isa ka sako sang pagkaon sa amon puertahan! Asta subong, wala gid namon mabal-an kon sin-o ang naghatag sini. Pagkagab-i, kadamo gid sang ginkaon namon. Kanami gid sang padya sa amon kay wala kami nagpaluya! Nagbug-at gid ako pagligad sang isa ka bulan.

Pagligad sang pila ka bulan, gin-asayn kami sa banwa sang Gilbert Plains, nga mga 240 ka kilometro ang kalayuon sa aminhan sang Souris. Ang kada kongregasyon sang una may tsart sa entablado, kag diri makita ang report sa pag-alagad sang kongregasyon kada bulan. Sang nagnubo ang report sa isa ka bulan, nagpamulongpulong ako sa kongregasyon para palig-unon ang mga kauturan nga dugangan ang ila panikasog. Pagkatapos sang miting, ang isa ka tigulang nga payunir, nga ang bana indi Saksi, nagahibi nga nagsiling sa akon, “Gintinguhaan ko man, pero amo lang ina ang masarangan ko.” Dayon ako naman ang naghibi, kag nangayo ako sing pasensia sa iya.

Pareho sang natabo sa akon, ang bataon nga mga utod nga lalaki madali lang makahimo sini nga sala kag maluyahan sing buot. Pero naeksperiensiahan ko nga sa baylo nga maluyahan sing buot bangod sang akon sala, may matun-an ako sa sini nga makabulig sa akon nga makapadayon. Padyaan gid kita kon padayon kita nga mag-alagad sing matutom.

Sang 21 anyos ako, nag-eskwela ako sa ika-14 nga klase sang Gilead School, kag naggradwar ako sang Pebrero 1950. Mga 25 porsiento sang amon klase ang gin-asayn sa probinsia sang Quebec, Canada, kag French ang lenguahe diri. Grabe ang paghingabot sa mga Saksi sa sini nga lugar. Gin-asayn ako sa Val-d’Or, isa ka banwa nga may minahan. Isa ka adlaw, nagbantala kami sa malapit nga baryo sang Val-Senneville. Ginpahog kami sang pari didto nga sakiton kami kon indi kami maghalin dayon sa ila baryo. Gin-akusar ko ang pari, kag nagdesisyon ang korte nga multahan ang pari. *

Ini nga kaso kag ang iban pa nga kaso nangin bahin sang gintawag nga “Pagpakig-away sa Quebec.” Ang probinsia sang Quebec kontrolado sang Iglesia Katolika Romana sing sobra 300 ka tuig.  Ang mga lider sang simbahan kag ang mga kaalyado nila sa pulitika naghingabot sa mga Saksi ni Jehova. Mabudlay ang kahimtangan sadto, kag diutay lang kami, pero wala kami magpaluya. Nagpamati ang sinsero nga mga tawo sa Quebec. Ang pila nga gintudluan ko sang Biblia nangin Saksi sang ulihi. Gintudluan ko ang isa ka pamilya nga may napulo ka miembro. Nag-alagad kay Jehova ang bilog nga pamilya. Bangod nangin maisog sila, napalig-on ang iban pa nga maghalin sa Iglesia Katolika. Padayon kami nga nagbantala, kag nagdaug gid kami sa pagpakig-away!

Sang 1956, gin-asayn naman ako sa Haiti. Ang kalabanan sang bag-o nga mga misyonero diri indi sagad mag-French, pero nagapamati ang mga tawo. Ang misyonero nga si Stanley Boggus nagsiling, “Nagatinguha gid ang mga tawo para mag-intiendihanay kami.” Indi ini problema sa akon kay nakabalo ako mag-French sang didto pa ako sa Quebec. Pero natalupangdan namon nga ang nabal-an lang sang kalabanan nga kauturan amo ang Haitian Creole. Gani dapat namon tun-an ini nga lenguahe para mangin epektibo kami nga mga misyonero. Nagtuon kami, kag ginpadyaan kami sa amon panikasog.

Para mabuligan pa gid ang mga kauturan, gin-aprobahan sang Nagadumala nga Hubon ang pag-translate sang The Watchtower kag iban pa nga publikasyon sa Haitian Creole. Nagdamo ang mga nagatambong sa mga miting sa bilog nga pungsod. Ang 99 ka manugbantala sa Haiti sang 1950 nangin sobra 800 ka manugbantala sang 1960. Gin-asayn ako sadto sa Bethel. Sang 1961, isa ako sa mga instruktor sa Kingdom Ministry School. Ginhanas namon ang 40 ka manugtatap sang kongregasyon kag mga espesyal payunir. Sa kombension sang Enero 1962, ginpalig-on namon ang kalipikado nga mga kauturan, kag ang pila sa ila nangin espesyal payunir. Tayming gid ini bangod may matabo nga pagpamatok.

Sang Enero 23, 1962, pagkatapos sang kombension, gindakop ako kag ang misyonero nga si Andrew D’Amico sa sanga talatapan, kag ginkompiskar ang tanan nga Enero 8, 1962, nga Awake! (nga  French). Ginkutlo sang Awake! ang French nga mga pamantalaan nga nagreport nga may mga babaylan (voodoo) sa Haiti. May pila nga naakig sa sini kag abi nila ginsulat namon ini nga artikulo sa sanga talatapan. Pagligad sang pila ka semana, ginpahalin sa pungsod ang mga misyonero. * Pero ginpadayon sang nahanas nga mga kauturan ang hilikuton. Subong, nalipay ako sa ila ginpakita nga pagbatas kag pag-uswag sa espirituwal. May ara na gani sing Bag-ong Kalibutan nga Badbad sang Balaan nga Kasulatan sa Haitian Creole, nga ginahandum lang namon sadto.

Pagkatapos sa Haiti, gin-asayn ako nga misyonero sa Central African Republic. Sang ulihi, nag-alagad ako diri bilang nagalakbay nga manugtatap kag dayon bilang manugtatap sa sanga talatapan.

Indi masyado presentable ang mga Kingdom Hall sadto. Natun-an ko manguha sing kugon para himuon nga atop. Natingala ang mga makakita sa akon samtang ginahimo ko ini. Napalig-on ang mga kauturan nga magbulig sa pagpatindog kag pagmentinar sang ila mga Kingdom Hall. Ginhikayan kami sang mga lider sang iban nga relihion kay sin ang atop sang ila mga simbahan. Pero padayon namon nga gingamit ang amon mga Kingdom Hall nga kugon ang atop. Wala na sing nanghikay sa amon sang ginbagyo ang Bangui, ang kapital nga siudad. Nahukas ang sin nga atop sang isa ka simbahan kag nawasdak ini sa dalan. Wala makakas ang kugon nga atop sang amon mga Kingdom Hall. Para matatap sing maayo ang hilikuton sang Ginharian, nagpatindog kami sang bag-o nga sanga talatapan kag balay para sa mga misyonero, kag natapos ini sing eksakto nga lima lang ka bulan. *

Sang 1976, gindumilian ang aton hilikuton sa Central African Republic, gani gin-asayn ako sa N’Djamena, ang kapital sang Chad. Nakilala ko diri si Happy, isa ka mapisan nga espesyal payunir nga taga-Cameroon. Nagpakasal kami sang Abril 1, 1978. Sini man nga bulan, nagsugod ang inaway sibil, gani madamo kami nga nalagyo sa bagatnan sang pungsod. Sang matapos na ang inaway, nagbalik kami. Pero ang amon balay ginhimo nga headquarters sang mga rebelde. Wala na ang amon mga literatura, ang bayo ni Happy sa kasal, kag ang mga regalo sa amon kasal. Pero wala kami magpaluya. Updanay kami gihapon kag handa nga magpadayon sa pag-alagad.

Pagligad sang mga duha ka tuig, nangin legal ang aton hilikuton sa Central African Republic. Nagbalik kami diri kag nag-alagad ako bilang nagalakbay nga manugtatap. Nangin balay namon ang amon salakyan nga may folding bed, dram nga mapuno sing 200 ka litro nga tubig, repredyeritor, kag kalan. Mabudlay magbiyahe sadto. Sa isa namon ka pagbiyahe, ginpadulog kami sa 117 ka checkpoint sang mga pulis.

Ang temperatura diri masami nga nagalab-ot sa 50 degrees Celsius. Sa mga asembleya, mabudlay kon kaisa makakuha sing tubig para sa bawtismo. Gani nagakutkot ang mga kauturan sa nagmala nga mga suba para makatipon sing tubig nga gamiton sa bawtismo, nga masami nga ginahimo sa isa ka dram.

Sang 1980, ginsaylo kami sa Nigeria. Sa sulod sang duha ka tuig kag tunga, nagbulig kami para mapatindog ang bag-o nga sanga talatapan. Nabakal sang mga kauturan ang isa ka bodega nga duha sing panalgan nga dapat bungkagon kag isaylo sa patindugan sang pasilidad. Isa ka aga, nagbulig ako sa pagbungkag kag nagsaka sa ibabaw sang bilding. Pagkaudto, nanaug ako sa gin-agyan ko pasaka. Pero bangod nabungkag na ang iban nga parte sang bilding, wala na ako sang natapakan, gani nahulog ako. Daw natam-an gid ako, pero sa tapos makapa-X-ray kag matan-aw sang doktor, nagsiling sia kay Happy nga indi mabalaka kay magaayo man ako pagligad sang mga isa ka semana.

 Sang 1986, nagsaylo naman kami sa Côte d’Ivoire, kag nag-alagad ako bilang nagalakbay nga manugtatap. Nakalab-ot kami asta sa Burkina Faso. Wala ko gid mahunahuna nga pagligad sang pila ka tuig mangin puluy-an namon ang Burkina Faso.

Naghalin ako sa Canada sang 1956, pero sang 2003, pagligad sang 47 ka tuig, nagbalik ako sa Canada kag kaupod ko na si Happy, kag nag-alagad kami sa Bethel. Kon ibase sa dokumento, mga Canadian kami, pero pamatyag namon taga-Aprika kami.

Sang 2007, sang 79 anyos ako, nagbalik kami sa Aprika. Gin-asayn kami sa Burkina Faso, kag nag-alagad ako bilang miembro sang Komite sang Pungsod. Sang ulihi, ang talatapan didto ginhimo nga remote translation office nga ginatatap sang sanga talatapan sa Benin. Sang Agosto 2013, gin-asayn kami sa Bethel sa Benin.

Bisan pa maluya na ako sa pisikal, ginapabaloran ko gihapon ang pagministeryo. Sa nagligad nga tatlo ka tuig, paagi sa bulig sang mga gulang kag sang akon asawa, nagpabawtismo ang duha sa akon mga gintudluan sang Biblia, nga sanday Gédéon kag Frégis. Matutom sila nga nagaalagad kay Jehova.

Ginsaylo kami sang akon asawa sa sanga talatapan sa South Africa, kag ginaatipan sang pamilya Bethel ang akon mga kinahanglanon sa panglawas. Ang South Africa ang ikapito nga pungsod sa Aprika nga naalagaran ko. Sang Oktubre 2017, nakabaton kami sang tumalagsahon nga pagpakamaayo. Nakatambong kami sa pagdedikar sa world headquarters sa Warwick, New York. Indi gid namon malipatan ini nga okasyon!

Ang 1994 Yearbook, sa pahina 255, nagasiling: “Ginapalig-on namon ang tanan nga nagabatas sa pag-alagad sa madamo nga tinuig: ‘Magpakabakod kamo kag indi kamo magpaluya, kay padyaan kamo sa inyo ginahimo.’—2 Cron. 15:7.” Determinado kami ni Happy nga sundon ini kag palig-unon man ang iban.