Magdiretso sa kaundan

Magdiretso sa listahan sang kaundan

SUGILANON SANG KABUHI

Gintinguhaan Gid Namon nga Tumanon Pirme si Jehova

Gintinguhaan Gid Namon nga Tumanon Pirme si Jehova

BANGOD sang mabaskog nga bagyo, nagbaha ang suba. Nagkalaanod ang dalagku nga mga bato kag grabe ang lunang. Dapat kami magtabok sa pihak sang suba, pero naguba ang taytay bangod sang baha. Upod ko sadto ang akon bana nga si Harvey kag ang isa pa ka brother nga naga-translate sa Amis nga lenguahe. Nahadlok gid kami kag daw wala gid kami sing mahimo. Ginakulbaan man ang mga kauturan sa pihak sang suba nga nagatan-aw sa amon samtang nagatabok kami. Ginpasaka anay namon sa likod sang daku nga trak ang amon gamay nga awto. Wala gid mahigtan ukon makadenahan ang amon awto, pero hinayhinay lang nga nagtabok ang trak sa suba. Pamatyag namon daw kadugay gid sang amon pagtabok. Wala untat ang amon pagpangamuyo kay Jehova. Pero nakatabok gid man kami nga wala maano. Natabo ini sang 1971, sa Taiwan. Malayo gid ini nga pungsod sa mga lugar nga amon natawhan. Isugid ko sa inyo ang amon kabuhi.

NATUN-AN NAMON ANG PARTE KAY JEHOVA KAG GINPALANGGA NAMON SIA

Si Harvey ang kamagulangan sa apat ka mag-utod nga lalaki. Nangin Saksi ni Jehova ang iya pamilya sa Midland Junction, Western Australia, sang dekada ’30. Grabe gid ka pigado sang mga tawo sadto nga tion. Bata pa si Harvey, natun-an na niya ang parte kay Jehova kag ginpalangga niya sia. Nabawtismuhan sia sang 14 anyos sia. Sang ulihi, natun-an niya nga pirme batunon ang mga asaynment nga ginahatag sa iya sa kongregasyon. Isa ka bes, nangindi sia sang ginpangabay sia nga magbasa sang mga parapo sa Ang Lalantawan sa miting, kay pamatyag niya indi niya ini masarangan. Pero ginpalig-on sia sang isa ka brother kag ginsilingan, “Kon ang isa ka utod sa organisasyon ni Jehova magpangabay sa imo nga himuon ang isa ka asaynment, nagapati sia nga masarangan mo ini.”—2 Cor. 3:5.

Natun-an ko ang kamatuoran sa England, upod sang akon iloy kag sang akon magulang nga babayi. Wala gid nanamian ang akon amay sa mga Saksi, pero sang ulihi, nangin Saksi man sia. Bisan pa wala sia magpasugot, nagpabawtismo ako sang manug-dies anyos pa lang ako. Gusto ko gid magpayunir kag mangin misyonero. Pero mapasugot lang si Tatay nga magpayunir ako kon mag-21 anyos na ako. Pero para sa akon daw kadugay pa sina. Nagsaylo ang akon magulang nga babayi sa Australia. Sang 16 anyos ako, nagpasugot si Tatay nga magsaylo man ako didto kag mag-istar upod sa akon magulang. Sang nag-18 anyos ako, nagsugod ako sa pagpayunir.

Sang ginkasal kami sang 1951

Sa Australia ko nakilala si Harvey. Pareho kami nga gusto mangin misyonero. Ginkasal kami sang 1951. Pagkatapos namon magpayunir sing duha ka tuig, nag-alagad kami sa sirkito. Malapad ang sakop sang amon sirkito sa Western Australia. Malayo ang amon ginabiyahe para makadtuan ang mga lugar nga amon ginabisitahan kag nagaagi kami sa mga lugar nga talagsa lang nagaulan.

NATUMAN ANG AMON HANDUM

Sang naggradwar kami sa Gilead sa Yankee Stadium sang 1955

Sang 1954, gin-agda kami nga mag-eskwela sa ika-25 nga klase sang Gilead. Matuman na gid ang amon handum nga mangin mga misyonero! Nagsakay kami sa barko pakadto sa New York. Pag-abot namon, nagsugod ang amon klase kag gintun-an gid namon sing maayo ang Biblia. Sa Gilead School, gintun-an man namon ang Spanish. Nabudlayan si Harvey sa Spanish kay indi niya mamitlang sing maayo ang “r.”

Ginpahibalo sang mga instruktor nga ang mga gusto mag-alagad sa Japan puede magpalista para magtuon sing Japanese. Nagdesisyon kami nga hulaton na lang nga ang organisasyon ni Jehova ang maghatag sa amon sang asaynment. Sang mabal-an ni Albert Schroeder, nga isa sa mga instruktor sa Gilead, nga wala kami magpalista, nagsiling sia sa amon: “Pamensara ninyo ini sing maayo.” Sang wala kami gihapon magpalista, nagsiling si Brother Schroeder: “Kami na lang nga mga instruktor ang naglista sa inyo. Masarangan n’yo man ’na nga magtuon sing Japanese.” Madali lang nga natun-an ni Harvey ini nga lenguahe.

Pag-abot namon sa Japan sang 1955, may ara lang 500 ka manugbantala sa bilog nga pungsod. Si Harvey 26 anyos sadto, kag ako 24 anyos. Gin-asayn kami sa siudad sang Kobe, kag nag-alagad kami diri sing apat ka tuig. Dayon, nalipay kami nga mag-alagad liwat sa sirkito, kag gin-asayn kami malapit sa siudad sang Nagoya. Nanamian gid kami sa amon asaynment. Nanamian kami sa mga kauturan, sa mga pagkaon, kag sa mga lugar. Pero wala magdugay, may bag-o naman kami nga asaynment nga ginapahimo sa amon ni Jehova, kag dapat namon sia tumanon.

ANG AMON MGA EKSPERIENSIA SA AMON BAG-O NGA ASAYNMENT

Kaupod namon ni Harvey ang iban pa nga mga misyonero sa Kobe, Japan, sang 1957

Pagkatapos sang tatlo ka tuig nga pag-alagad sa sirkito, ginpamangkot kami sang branch office sa Japan kon gusto namon magkadto sa Taiwan para magbantala sa mga tawo sa tribo sang Amis. May pila ka Amis nga mga kauturan nga nag-apostata, kag kinahanglan sang branch office sa Taiwan ang isa ka brother nga kabalo sang Japanese nga makabulig sa sini nga problema. * Nanamian gid kami sang amon asaynment sa Japan, gani nabudlayan gid kami sa pagdesisyon. Pero natun-an ni Harvey nga pirme batunon ang ginahatag sa iya nga asaynment, gani nagkadto kami sa Taiwan.

Pag-abot namon sa Taiwan sang Nobiembre 1962, may ara 2,271 ka manugbantala, kag ang kalabanan sa ila mga Amis. Pero dapat kami anay magtuon sing Chinese. Nakatuon kami sing Chinese bisan pa isa lang ka libro ang nagamit namon kag indi kabalo mag-English ang nagtudlo sa amon.

Pag-abot gid namon sa Taiwan, gin-asayn si Harvey sa pagdumala sa branch office. Gamay lang ang Bethel didto, gani matapos ni Harvey ang iya mga ulubrahon sa iya opisina, kag makaalagad pa sia sa Amis nga mga kauturan sa sulod sang tatlo ka semana kada bulan. Kon kaisa, nagaalagad man sia bilang manugtatap sang distrito kag nagapamulongpulong sia sa mga asembleya. Puede man kuntani nga Japanese ang gamiton ni Harvey sa iya mga pamulongpulong kay maintiendihan man ini sang Amis nga mga kauturan. Pero ginapatuman sadto sang gobierno nga Chinese lang ang gamiton sa mga pagtilipon sang mga relihion. Bisan pa nabudlayan si Harvey sa Chinese, nagpamulongpulong sia sa sini nga lenguahe kag gin-translate ini sang isa ka brother sa Amis.

May martial law sadto sa Taiwan, gani kinahanglan magkuha sang mga permit ang mga kauturan para sa ila mga asembleya. Mabudlay magkuha sang mga permit, kag kon kaisa, madugay pa ini ihatag sang mga pulis. Kon semana na sang asembleya kag wala pa maghatag sang permit ang mga pulis, makadto si Harvey sa police station kag magpungko didto. Mahulat sia asta nga maghatag sila. Nahuya man ang mga pulis nga ginapahulat nila ang taga-iban nga pungsod, gani mahatag na lang sila sang permit.

ANG AKON UNA NGA PAGSAKA SA BUKID

Nagatabok kami sa manabaw nga suba sa Taiwan para magbantala

Sa mga semana nga kaupod namon ang mga kauturan, masami nga nagalakat kami sing sobra isa ka oras. Nagasaka kami sa mga bukid kag nagaubog kami sa mga suba. Nadumduman ko pa ang una ko nga pagsaka sa bukid. Dalidali kami nga nagpamahaw para makasakay kami sa bus sa alas 5:30 sang aga pakadto sa malayo nga baryo. Dayon nag-ubog kami sa malapad nga suba, kag nagsaka kami sa taklaron katama nga bukid. Grabe ini ka taklaron kay kon magtangla ako, tiil na lang sang brother nga nauna sa akon ang makita ko.

Sa sina nga aga, nagbantala si Harvey kaupod sang pila ka kauturan, kag nagaisahanon ako nga nagbantala sa mga nagahambal sing Japanese sa isa ka gamay nga baryo. Sang ala una na sang hapon, daw malipong na ako kay pila ka oras na ako nga wala makakaon. Pagbalik ni Harvey, wala na sia sing upod nga mga kauturan. May dala sia nga tatlo ka itlog sang manok nga ginbarter niya sa pila ka magasin. Wala ini maluto, gani gintudluan niya ako kon paano ini kaunon nga hilaw. Ginbuhuan niya ini sa punta kag punta kag ginsupsop. Gintilawan ko man ang isa bisan pa wala ako maganahan magkaon sini. Ti sin-o ang nagkaon sang isa pa ka itlog? Ginhatag ini ni Harvey sa akon kay indi niya ako masarangan hakwaton padulhog sa bukid kon malipong ako sa kagutom.

INDI KINAANDAN NGA PAGPALIGO

Sa isa ka sirkito nga asembleya, may isa ako ka indi malipatan nga eksperiensia. Nagdayon kami sa balay sang isa ka utod sa tupad sang Kingdom Hall. Para sa mga Amis, importante gid ang pagpaligo. Gani ginsigurado gid sang asawa sang manugtatap sang sirkito nga makapaligo kami. Bangod masako si Harvey, nagsiling sia nga mauna lang ako paligo. Nagdala ang asawa sang manugtatap sang sirkito sang isa ka labador nga wala sing unod kag duha ka balde nga may unod nga tubig, ang isa mabugnaw kag ang isa mainit. Natingala ako kay ginbutang niya ini sa gua sang balay nga kitaon sa mga kauturan sa Kingdom Hall nga nagabulig sa paghanda sa asembleya. Nangayo ako sa iya sang puede ko itabon. Ginhatagan niya ako sang malapad nga plastik pero kitaon man ako gihapon. Nagpensar ako nga didto na lang sa likod sang balay maligo, pero may mga gansa didto nga nagapangsirib. Gani ginpamensar ko na lang: ‘Masako man ang mga kauturan kag indi man nila ako matalupangdan. Kon indi ako maligo, masandad sila.’ Gani naligo ako.

Ginasuksok namon ang tradisyonal nga bayo sang mga Amis

MGA PUBLIKASYON PARA SA MGA AMIS

Natalupangdan ni Harvey nga wala nagauswag ang Amis nga mga kauturan kay madamo sa ila ang indi kabalo magbasa kag wala sing publikasyon sa ila lenguahe. Bag-o lang sadto ginsulat ang lenguahe sang mga Amis kag gingamit sa sini ang mga letra nga pareho sa aton alpabeto, gani maayo gid ini nga tion para tudluan ang mga kauturan sa pagbasa sa ila mismo lenguahe. Daku gid ini nga trabaho, pero nakabulig ini sa mga kauturan kay sang ulihi, kabalo na sila magtuon parte kay Jehova nga ginagamit ang ila lenguahe. Sang mga 1966, may mga publikasyon na sa Amis, kag sang 1968, may Amis na nga Ang Lalantawan.

Pero gindumilian sang gobierno ang mga publikasyon nga indi Chinese. Para indi magkaproblema, may mga tion nga duha ka lenguahe ang mabasa sa Ang Lalantawan. Gingamit ang Mandarin kag Amis nga mga lenguahe. Kon makita sang iban ang aton magasin, mahimo hunahunaon nila nga nagatudlo kita sing Chinese sa mga Amis. Sugod sadto, madamo nga publikasyon sa Amis nga lenguahe ang gin-imprinta sang organisasyon ni Jehova para mabuligan ini nga mga tawo nga makatuon sang mga kamatuoran sa Biblia.—Binu. 10:34, 35.

GINPALIG-ON ANG HUSTO NGA PAAGI SANG PAG-ALAGAD KAY JEHOVA

Sa sulod sang mga 20 ka tuig, madamo nga Amis nga mga kauturan ang wala nagaaplikar sa mga ginapatuman sang Dios. Bangod indi husto ang paghangop nila sa mga prinsipio sa Biblia, ang pila sa ila imoral, nagapahubog, nagapanabako, ukon nagamama. Ginduaw ni Harvey ang madamo nga kongregasyon, kag ginbuligan niya ang mga kauturan para mahangpan nila kon paano ini ginatamod ni Jehova. Sa isa niya ka pagduaw, naeksperiensiahan namon ang ginsugid ko sa umpisa sini nga artikulo.

Handa sa paghimo sang mga pagbag-o ang mapainubuson nga mga kauturan, pero madamo ang indi gusto magbag-o. Gani sa sulod sang 20 ka tuig, ang sobra 2,450 ka manugbantala sa Taiwan nangin mga 900 na lang. Makapaluya gid ini. Pero kabalo kami nga indi gid pagpakamaayuhon ni Jehova ang mga wala nagaaplikar sang iya mga ginapatuman. (2 Cor. 7:1) Sang ulihi, ang mga kongregasyon nagaalagad na kay Jehova sa husto nga paagi, kag ginpakamaayo sila ni Jehova. Subong, sobra na 11,000 ang manugbantala sa Taiwan.

Pagligad sang 1980, nakita namon nga nagbakod ang pagtuo sang mga kauturan sa Amis nga mga kongregasyon. Gani makakonsentrar na si Harvey sa pagbulig sa mga Chinese. Nalipay sia nga buligan nga mangin Saksi ang mga bana sang pila ka sister. Nadumduman ko pa sang nagsiling sia nga nalipay gid sia sang mabatian niya nga nangamuyo kay Jehova ang isa sa ila sa una nga tion. Nalipay man ako nga madamo ako sang nabuligan nga mangin suod kay Jehova. Nadugangan pa gid ang akon kalipay sang nakaupod ko sa pag-alagad sa branch office sa Taiwan ang bata nga lalaki kag bata nga babayi sang Bible study ko sang una.

NASUBUAN AKO SANG NAPATAY SI HARVEY

Subong, balo na ako. Sang Enero 1, 2010, napatay ang akon pinalangga nga si Harvey bangod sa kanser. Halos 59 ka tuig kami nga nag-updanay. Nag-alagad si Harvey sing bug-os tion sing halos 60 ka tuig. Nahidlaw na gid ako sa iya. Pero nalipay gid ako nga nakaupod ko sia sa pag-alagad sa duha ka dalayawon nga pungsod. Natun-an namon ang duha ka mabudlay nga lenguahe sa Asia, pero natun-an pa gid ni Harvey ang pagsulat sini nga mga lenguahe bangod sang iya asaynment.

Pagligad sang pila ka tuig, nagdesisyon ang Nagadumala nga Hubon nga magbalik ako sa Australia. Gusto nila nga maatipan ako sing maayo kay tigulang na ako. Ang una ko gid nga napensar, ‘Indi ko gid gusto maghalin sa Taiwan.’ Pero natun-an ko kay Harvey nga tumanon gid pirme ang organisasyon ni Jehova. Gani nagsunod ako sa desisyon kag nakita ko nga maayo gid ini.

Nalipay ako nga magamit ang akon nabal-an nga Japanese kag Chinese para i-tour ang mga nagabisita sa Bethel

Subong, nagaalagad ako sa branch office sa Australasia, kag nagabantala ako upod sa mga kauturan sa isa ka kongregasyon diri kon Sabado kag Domingo. Nalipay ako nga magamit ang akon nabal-an nga Japanese kag Chinese para i-tour ang mga nagabisita sa Bethel. Pero ginahulat ko gid ang ginpromisa ni Jehova nga pagkabanhaw, kay kabalo ako nga dumdumon gid niya si Harvey nga nagtuman gid pirme sa iya.—Juan 5:28, 29.

^ par. 14 Subong, Chinese ang opisyal nga lenguahe sa Taiwan. Pero sa malawig nga panahon, Japanese anay ang opisyal nga lenguahe didto. Gani kabalo mag-Japanese ang madamo nga tribo sa Taiwan.