1, 2. (a) Ngaa bantog gid ang Deuteronomio 6:4? (b) Ngaa ginsambit ini ni Moises?

PILA na ka gatos ka tuig nga ginagamit sang relihion sang mga Judiyo sa ila espesyal nga pangamuyo ang Hebreo nga teksto sang Deuteronomio 6:4. Ginasambit nila ini kada aga kag gab-i. Ginatawag ini nga pangamuyo nga Shema, nga amo ang una nga tinaga sang teksto sa Hebreo. Ginapabutyag nila sa sini nga pangamuyo ang ila bug-os nga debosyon sa Dios.

² Ining pamilinbilin ni Moises sa pungsod sang Israel nga nagtipon sa kapatagan sang Moab natabo sang tuig 1473 B.C.E. Manugtabok na ang pungsod sa suba sang Jordan para panag-iyahan ang Ginsaad nga Duta. (Deut. 6:1) Ginpangunahan sila ni Moises sing 40 ka tuig, kag luyag niya nga mangin maisog sila sa pag-atubang sang mga hangkat. Dapat magsalig sila kay Jehova nga ila Dios kag mangin matutom sa iya. Daku gid ang epekto sang pamilinbilin ni Moises sa ila. Pagkatapos masambit ang Napulo ka Sugo kag ang iban pa nga mga pagsulundan ni Jehova para sa pungsod, ginsambit ni Moises ining makapalig-on  nga pahanumdom sa Deuteronomio 6:4, 5. (Basaha.)

3. Ano nga mga pamangkot ang binagbinagon naton sa sini nga artikulo?

³ Nahibaluan bala sang mga Israelinhon nga nagtipon didto upod kay Moises nga si Jehova nga ila Dios “isa gid lang nga Jehova”? Huo. Ang matutom nga mga Israelinhon nagakilala kag nagasimba sa isa lang ka Dios, nga amo ang Dios sang ila mga katigulangan nga sanday Abraham, Isaac, kag Jacob. Pero ngaa ginpatalupangod pa sa ila ni Moises nga si Jehova nga ila Dios “isa gid lang nga Jehova”? Ano ang labot sini sa pagsimba sa iya sa bug-os nga tagipusuon, bug-os nga kalag, kag bug-os nga kusog, subong sang ginsambit sa bersikulo 5? Ano ang buot silingon sa aton sang Deuteronomio 6:4, 5?

4, 5. (a) Ano ang isa ka kahulugan sang “isa gid lang nga Jehova”? (b) Ngaa tuhay si Jehova sa mga dios sang mga pungsod?

⁴ Pinasahi. Ang tinaga nga “isa” sa Hebreo kag sa madamo nga lenguahe wala lang nagapatuhoy sa numero. Nagapahangop man ini nga pinasahi ukon nagaisahanon. Maathag nga wala ginatadlong diri ni Moises ang sayop nga panudlo sang mga relihion parte sa trinidad nga dios. Si Jehova amo ang Manughimo sang langit kag duta, ang Soberano sa uniberso. Sia lang ang matuod nga Dios; wala sing pareho sa iya nga dios. (2 Sam. 7:22) Gani ginapahanumdom ni Moises ang mga Israelinhon nga dapat si Jehova lang ang ila simbahon. Indi nila dapat pagsundon ang mga tawo sa palibot nga nagasimba sa nagkalainlain nga mga dios kag mga diosa. Ang pila ka butig nga dios ginapatihan nga nagagahom sa kinaugali. Ang iban nagalarawan sa iban pa nga dios.

⁵ Halimbawa, ginasimba sang mga Egiptohanon ang dios nga adlaw nga si Ra, ang dios nga langit nga si Nut, ang dios nga duta nga si Geb, ang dios nga Nilo nga si Hapi, kag ang madamo nga balaan nga sapat. Madamo sining butig nga dios ang ginpakahuy-an ni Jehova sa Napulo ka Kalalat-an. Ang nagapanguna nga dios sa Canaan amo si Baal, ang dios sang pertilidad, nga amo man ang dios sang langit, ulan, kag bagyo. Sa madamo nga lugar, si Baal man ang ila dios. (Num. 25:3) Dapat dumdumon sang mga Israelinhon nga ang ila Dios, ang “matuod nga Dios,” “isa gid lang nga Jehova.”—Deut. 4:35, 39.

6, 7. Ano pa ang ginapahangop sang “isa,” kag paano nga nangin amo sini si Jehova?

⁶ Wala Nagabag-obag-o kag Mainunungon. Ang tinaga nga “isa” nagapahangop man nga masaligan ang iya katuyuan kag mga buhat. Si Jehova nga Dios wala nagaduhaduha ukon nagabag-obag-o. Sa baylo, matutom sia, wala nagabag-obag-o, mainunungon, kag masaligan. Nagsaad sia kay Abraham nga ang iya mga kaliwat magapanubli sang Ginsaad nga Duta, kag naghimo si Jehova sang gamhanan nga mga buhat para tumanon ini. Determinado gihapon si Jehova nga himuon ini pagligad sang 430 ka tuig.—Gen. 12:1, 2, 7; Ex. 12:40, 41.

⁷ Pila ka gatos ka tuig sang ulihi, gintawag ni Jehova ang mga Israelinhon nga iya mga saksi, kag ginsilingan niya sila: “Ako amo gihapon. Wala sing iban nga Dios nga nauna sa akon, kag nagsunod sa akon.” Gin-athag man ni Jehova nga wala nagabag-o ang iya katuyuan sang magsiling sia: “Ako man ang Isa nga amo gihapon.” (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Daku gid nga pribilehiyo naton kag sang mga Israelinhon nga mangin mga alagad ni Jehova, ang Dios nga wala nagabag-obag-o kag masaligan sa tanan niya nga dalanon!—Mal. 3:6; Sant. 1:17.

8, 9. (a) Ano ang ginapatuman ni Jehova sa iya mga sumilimba? (b) Paano ginhatagan bug-at ni Jesus ang ginsiling ni Moises?

 ⁸ Ginpahanumdom ni Moises ang mga tawo nga wala nagabag-o ang gugma kag pag-ulikid ni Jehova sa ila. Kon amo sini, dapat sia lang ang ila simbahon kag higugmaon sa bug-os nila nga tagipusuon, kalag, kag kusog. Dapat tudluan pirme sang mga ginikanan ang ila kabataan para simbahon man si Jehova sang ila kabataan.—Deut. 6:6-9.

⁹ Wala ginabag-o ni Jehova ang iya kabubut-on kag katuyuan, gani indi gid niya pagbag-uhon ang iya mga ginapatuman para sa iya matuod nga mga sumilimba subong. Kon luyag naton nga kahamut-an niya, dapat sia lang ang aton simbahon kag higugmaon sa bug-os naton nga tagipusuon, hunahuna, kag kusog. Amo ini ang ginsabat ni Jesucristo sang may namangkot sa iya. (Basaha ang Marcos 12:28-31.) Gani binagbinagon naton kon paano ipakita sa aton mga buhat nga nagapati gid kita nga “si Jehova nga aton Dios isa gid lang nga Jehova.”

10, 11. (a) Ano ang buot silingon nga si Jehova lang ang aton ginasimba? (b) Paano ginpakita sang mga pamatan-on nga Hebreo sa Babilonia nga si Jehova lang ang ila ginasimba?

¹⁰ Para mapakita naton nga si Jehova lang ang aton Dios, dapat sia lang ang aton simbahon. Indi naton dapat pagsimbahon ang iban nga dios ukon batunon naton ang sayop nga mga panudlo ukon buhat. Dapat dumdumon naton nga indi lakip si Jehova sa iban pa nga mga dios ukon gamhanan lang sia sa ila. Si Jehova lang ang dapat naton simbahon.—Basaha ang Bugna 4:11.

¹¹ Sa libro sang Daniel, mabasa naton ang parte sa mga pamatan-on nga Hebreo nga sanday Daniel, Hananias, Misael, kag Azarias. Ginpakita nila nga si Jehova lang ang ila ginasimba paagi sa pagdumili nga kaunon ang indi matinlo nga mga pagkaon kag indi pagyaub sa bulawan nga estatwa ni Nabocodonosor. Maathag ang ila mga prioridad; wala sila magkompromiso sa ila pagsimba.—Dan. 1:1–3:30.

12. Ano ang aton halungan kon luyag naton nga si Jehova lang ang aton simbahon?

¹² Dapat si Jehova lang ang aton simbahon, kag dapat maghalong kita nga wala sing bisan ano nga butang nga makabulos sa iya. Ano ining mga butang? Sa Napulo ka Sugo, gin-athag ni Jehova nga ang iya katawhan indi dapat magsimba sa iban nga mga dios magluwas sa iya kag indi dapat sila magsimba sa mga diosdios. (Deut. 5:6-10) Madamo sing sahi ang pagsimba sa mga diosdios subong, ang pila gani sini nga sahi sang pagsimba daw indi matalupangdan. Pero wala nagabag-o ang mga ginapatuman ni Jehova, sia gihapon ang “isa gid lang nga Jehova.” Hibaluon naton kon paano naton malikawan ang pagsimba sa mga diosdios.

13. Ano ang mahimo naton higugmaon magluwas kay Jehova?

¹³ Sa Colosas 3:5 (basaha), makita naton ang mabaskog nga laygay sa mga Cristiano kon ano ang mahimo makaguba sang ila kaangtanan kay Jehova. Talupangda nga naangot ang kakagod sa pagsimba sa mga diosdios. Ini bangod ang handum sang isa, pareho sang manggad ukon kasulhayan, makakontrol sa kabuhi sang isa nga daw gamhanan na ini nga dios. Pero kon basahon naton ang bug-os nga bersikulo, ang tanan nga sala nga ginsambit sa sini naangot sa kakagod, nga isa ka sahi sang pagsimba sa mga diosdios. Ang paghandum sini nga mga butang mahapos magbulos sa aton gugma sa Dios. Tugutan bala naton ining mga butang nga makakontrol sa aton amo nga si  Jehova indi na “isa gid lang nga Jehova” para sa aton? Indi naton mahimo ina.

14. Ano ang ginpaandam ni apostol Juan?

¹⁴ Amo man sini ang ginpadaku ni apostol Juan sang nagpaandam sia nga ang nagahigugma sang mga butang sa kalibutan, subong sang “kailigbon sang unod kag ang kailigbon sang mga mata kag ang pagpadayawdayaw sang palangabuhian sang isa,” ‘wala gali nagahigugma sa Amay.’ (1 Juan 2:15, 16) Buot silingon nga dapat usisaon naton pirme ang aton tagipusuon kon bala naganyat na kita sang kalingawan, kaupdanan, kag estilo sang pamayo kag pamustura sa kalibutan. Ukon basi luyag naton magtigayon sang “dalagku nga mga butang,” subong sang mas mataas nga edukasyon. (Jer. 45:4, 5) Yara na kita sa dulunan sang ginsaad nga bag-ong kalibutan. Gani dapat gid naton dumdumon ang makapahunahuna nga ginsiling ni Moises! Kon nahangpan gid naton kag nagapati kita nga “si Jehova nga aton Dios isa gid lang nga Jehova,” manikasog gid kita nga sia lang ang aton simbahon kag alagaron suno sa luyag niya.—Heb. 12:28, 29.

15. Ngaa ginpahanumdom ni Pablo ang mga Cristiano nga ang Dios “isa gid lang nga Jehova”?

¹⁵ Ang ekspresyon nga “isa gid lang nga Jehova” nagapahangop man nga luyag ni Jehova nga ang mga nagasimba sa iya nahiusa kag pareho sing katuyuan sa kabuhi. Sa Cristianong kongregasyon sang unang siglo, may mga Judiyo, Griego, Romano, kag iban pa nga nasyonalidad. Nanuhaytuhay ang ila mga relihion sang una, kustombre, kag luyag. Amo nga nabudlayan ang pila sa ila sa bag-o nga paagi sang pagsimba ukon sa pagbiya sa ila mga batasan sadto. Gani nagakabagay gid nga ginpahanumdom sila  ni apostol Pablo nga ang mga Cristiano may isa lang ka Dios nga amo si Jehova.—Basaha ang 1 Corinto 8:5, 6.

16, 17. (a) Ano nga tagna ang nagakatuman subong, kag ano ang resulta? (b) Ano ang makahalit sang aton paghiusa?

¹⁶ Ano ang kahimtangan sang Cristianong kongregasyon subong? Si manalagna Isaias nagtagna nga “sa ulihi nga bahin sang mga adlaw,” ang katawhan halin sa tanan nga pungsod magatingob sa pagsimba kay Jehova. Magasiling sila: “Tudluan [kita ni Jehova] sang iya dalanon, kag magalakat kita sa iya mga banas.” (Isa. 2:2, 3) Nalipay gid kita nga nagakatuman ini nga tagna subong! Madamo sang aton mga kauturan ang naghalin sa iban nga pungsod, kag tuhay sing kultura kag lenguahe, nga nagadayaw kay Jehova. Pero bangod sang pagkananuhaytuhay, may nagautwas nga mga problema.

¹⁷ Halimbawa, ano ang imo ginabatyag sa mga kauturan nga tuhay sing kultura? Mahimo indi ka pamilyar sa ila lenguahe, pamayo, batasan, kag pagkaon. Ginalikawan mo bala sila kag nagaupod ka lang sa pareho mo sang ginhalinan? Ukon ano abi kon ang gintangdo nga mga manugtatap sa inyo kongregasyon, ukon sa inyo sirkito ukon sanga, mas bataon ukon lain sing kultura ukon rasa sa imo? Kon indi kita maghalong, mahimo maapektuhan kita sini kag mahalitan ang aton paghiusa.

18, 19. (a) Ano ang laygay sa Efeso 4:1-3? (b) Ano ang mahimo naton para makabulig sa paghiusa sang kongregasyon?

¹⁸ Paano naton malikawan ini nga mga problema? May laygay si Pablo sa mga Cristiano sa Efeso, isa ka mainuswagon nga siudad nga ang mga pumuluyo naghalin sa nagkalainlain nga duog. (Basaha ang Efeso 4:1-3.) Ginsambit ni Pablo ang mga kinaiya subong sang pagpaubos, kalulo, pagkamapinasensiahon, kag gugma. Mahimo ini mapaanggid sa mga haligi sang balay. Pero ang balay nagakinahanglan indi lang sang mabakod nga mga haligi kundi sang regular man nga pagmentinar; kay kon indi, maguba ini. Ginpalig-on ni Pablo ang mga Cristiano sa Efeso nga panikasugan gid nila nga ‘tipigan ang paghiusa nga nabaton nila paagi sa balaan nga espiritu.’

¹⁹ Dapat tinguhaan naton tanan nga mahiusa ang kongregasyon. Ano ang aton himuon? Una, dapat palambuon naton kag ipakita ang mga kinaiya nga ginsambit ni Pablo—ang pagpaubos, kalulo, pagkamapinasensiahon, kag gugma. Masunod, panikasugan naton nga mapauswag ang ‘pagpakighidait’ kag “ang paghiusa.” Ang mga indi paghangpanay pareho sang mga litik nga nagaguba sang aton paghiusa; gani dapat manikasog gid kita nga solbaron ini para mahuptan naton ang aton hamili nga paghidait kag paghiusa.

20. Paano naton mapakita nga nagapati kita nga “si Jehova nga aton Dios isa gid lang nga Jehova”?

²⁰ “Si Jehova nga aton Dios isa gid lang nga Jehova.” Makapahunahuna gid ini! Ginpabakod sini ang mga Israelinhon sa pag-atubang sang mga problema samtang ginasakop nila ang Ginsaad nga Duta. Mabuligan man kita sini nga mabatas ang dakung kapipit-an nga malapit na lang matabo kag makabulig kita sa paghidait kag paghiusa sa Paraiso. Kabay nga si Jehova lang ang aton simbahon paagi sa paghigugma kag pag-alagad sa iya sing bug-os kag panikasugan gid naton nga huptan ang paghiusa sa sulod sang kongregasyon. Kon himuon naton ini, hukman kita ni Jesus subong mga karnero kag mangin matuod na ang iya ginsiling: “Kari, kamo nga ginpakamaayo sang akon Amay, panublia ninyo ang Ginharian nga gin-aman sa inyo halin sang pagtukod sa kalibutan.”—Mat. 25:34.