1. Ngaa nalipay ang nabihag nga mga Judiyo?

 NALIPAY gid ang mga Judiyo. ‘Gintandog ni Jehova nga Dios ang tagipusuon ni Hari Ciro sang Persia’ para hilwayon niya ang mga Israelinhon nga nangin bihag sa Babilonia sa madamo nga tinuig. Ginpabalo sang hari nga puede makabalik sa Jerusalem ang mga Judiyo “kag tukuron liwat ang balay ni Jehova nga Dios sang Israel.” (Esd. 1:1, 3) Makalilipay gid ini nga pahibalo! Kay man, masimba na liwat sang mga Judiyo ang matuod nga Dios sa duta nga ginhatag niya sa ila.

2. Ano dayon ang ginhimo sang nagbalik nga mga Judiyo?

² Sang 537 B.C.E., nag-abot ang pinakauna nga grupo sang mga bihag nga nagbalik sa Jerusalem, nga amo ang kapital sang nabagatnan nga ginharian sang Juda. Ginsugdan dayon sini nga mga Judiyo ang pagkay-o sang templo. Kag sang 536 B.C.E., natapos nila ang pundasyon sini.

3. Ano ang ginhimo sang mga nagapamatok sa mga Judiyo?

³ Sang ginsugdan sang mga Judiyo ang pagkay-o sang templo, madamo nga tawo ang nagpamatok sa ila. “Ang mga katawhan sa palibot padayon nga nagapaluya sang buot sang mga taga-Juda agod mag-untat sila sa pagpatindog.” (Esd. 4:4) Mabudlay gid ini para sa mga Judiyo. Pero mas nagbudlay pa gid ang ila sitwasyon. Sang 522 B.C.E., si Artajerjes amo ang nangin hari sang Persia. * Bangod may bag-o na nga hari, ginhunahuna sang mga nagapamatok nga mapauntat nila ang ginahimo sang mga Judiyo paagi sa ‘pagpahito sing kagamo paagi sa kasuguan.’ (Sal. 94:20) Ginsilingan nila si Hari Artajerjes nga nagaplano kuno ang mga Judiyo nga magrebelde sa iya. (Esd. 4:11-16) Nagpati ang hari sa ila kabutigan kag nagmando sia nga pauntaton ang pagkay-o sang templo. (Esd. 4:17-23) Nalipay gid ang mga Judiyo sa pagkay-o sang templo.  Pero bangod sang mando sang hari, gin-untatan nila ini.—Esd. 4:24.

4. Ano ang ginhimo ni Jehova sang ginpauntat sang mga nagapamatok ang pagkay-o sang templo? (Isaias 55:11)

⁴ Gusto sang mga tawo nga wala nagasimba kay Jehova kag sang pila ka opisyal sang Persia nga pauntaton ang pagkay-o sang templo. Pero gusto gid ni Jehova nga tapuson sang mga Judiyo ang pagkay-o sang templo, kag nagakatuman gid pirme ang iya katuyuan. (Basaha ang Isaias 55:11.) Ginpili niya si Zacarias nga mangin iya manalagna, kag ginpakita niya sa iya ang walo ka palanan-awon. Dapat ini isugid ni Zacarias sa mga Judiyo para mapalig-on sila. Paagi sa sini nga mga palanan-awon, nahangpan sang mga Judiyo nga indi sila dapat mahadlok sa mga nagapamatok sa ila, kag napalig-on sila nga padayon nga himuon ang ginsugo ni Jehova sa ila. Sa ikalima nga palanan-awon, nakita ni Zacarias ang isa ka kandelero kag duha ka kahoy nga olibo.

5. Ano ang binagbinagon naton sa sini nga artikulo?

⁵ May tion gid nga nagaluya ang aton buot. Gani makabulig sa aton ang pagbinagbinag sa ginhimo ni Jehova sang ginpalig-on niya ang mga Israelinhon paagi sa ikalima nga palanan-awon ni Zacarias. Ang kahulugan sini nga palanan-awon makabulig sa aton nga mag-alagad sing matutom kay Jehova kon ginapamatukan kita, kon nagbag-o ang aton sitwasyon, kag kon makabaton kita sang panuytoy ukon instruksion nga daw indi naton mahangpan.

6. Paano nakahatag sang kaisog sa mga Judiyo ang palanan-awon parte sa isa ka kandelero kag duha ka kahoy nga olibo nga mabasa sa Zacarias 4:1-3? (Tan-awa ang piktyur sa kober.)

⁶ Basaha ang Zacarias 4:1-3. Ang palanan-awon parte sa isa ka kandelero kag duha ka kahoy nga olibo amo ang naghatag sa mga Judiyo sang kaisog para masarangan ang pagpamatok. Paano? Natalupangdan mo bala nga wala nagakahubsan sang lana ang kandelero? Nagapatubod sing lana ang duha ka kahoy nga olibo pakadto sa yahong. Dayon, ang lana sa yahong nagailig pakadto sa pito ka suga sang kandelero. Bangod sini, wala nagakapatay ang kalayo sa mga suga. Namangkot si Zacarias: “Ano ang buot silingon sini nga mga butang?” Ang sabat sang anghel amo ang mensahe ni Jehova: “‘Indi paagi sa puersa militar, ukon sa gahom, kundi paagi sa akon espiritu,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.” (Zac. 4:4, 6) Ang lana halin sa mga kahoy nagarepresentar sa gamhanan nga balaan nga espiritu ni Jehova nga indi gid maubos. Mas gamhanan ang balaan nga espiritu sang Dios sangsa tanan nga soldado sang Emperyo sang Persia. Sa bulig ni Jehova, masarangan sang mga nagakay-o sang templo ang bisan ano nga pagpamatok kag mahuman nila ini. Makapalig-on gid ini nga mensahe! Ang dapat lang himuon sang mga Judiyo amo ang magsalig kay Jehova kag umpisahan liwat ang pagkay-o sang templo. Amo gid ini ang ila ginhimo bisan pa may sugo ang hari nga indi nila puede kay-uhon ang templo.

7. Ano nga pagbag-o ang natabo nga nakabulig sa mga nagakay-o sang templo?

⁷ May natabo nga pagbag-o nga nakabulig sa mga nagakay-o sang templo. Ano ini? Nangin hari sang Persia si Dario I. Sa ikaduha nga tuig sang iya paggahom, sang 520 B.C.E., nadiskobrehan niya nga ilegal ang sugo parte sa pagpauntat sang pagkay-o sang templo. Gani ginsugo ni Dario ang mga Judiyo nga tapuson nila ang pagkay-o sang templo. (Esd. 6:1-3) Nakibot ang tanan sa desisyon sang hari. Pero may ginhimo pa gid sia. Ginmanduan sang hari ang mga tawo sa palibot nga untatan nila ang pagpamatok sa mga Judiyo, kag hatagan nila sila sang kuarta kag sang tanan nga kinahanglan nila para matapos nila ang pagkay-o sang templo. (Esd. 6:7-12) Bangod sini, natapos sang mga Judiyo ang pagkay-o sang templo sang 515 B.C.E., ukon pagligad sang sulusobra lang sa apat ka tuig.—Esd. 6:15.

8. Ngaa indi ka dapat mahadlok kon ginapamatukan ka?

 ⁸ Subong, madamo nga alagad ni Jehova ang ginapamatukan man. Halimbawa, may pila nga nagaistar sa mga pungsod nga ginadumilian ang aton hilikuton. Sa sini nga mga pungsod, posible maaresto ang mga kauturan kag ‘dalhon sila sa atubangan sang mga gobernador kag mga hari,’ kag makapanaksi sila sa ila. (Mat. 10:17, 18) Kon kaisa, may pagbag-o sa gobierno sini nga mga pungsod, gani hilway na nga makaalagad kay Jehova ang aton mga kauturan. Ukon posible nga pabor sa aton hilikuton ang desisyon nga himuon sang isa ka huwes nga wala sing ginadampigan. Lain naman nga pagpamatok ang naeksperiensiahan sang iban nga mga Saksi. Nagaistar sila sa pungsod nga hilway sila sa pagsimba kay Jehova, pero ginapamatukan sila sang mga miembro sang ila pamilya nga gusto gid nga pauntaton sila sa ila pag-alagad sa ila Dios. (Mat. 10:32-36) Sa masami, kon marealisar sang mga nagapamatok nga indi nila mapauntat ang ila Saksi nga paryente sa pag-alagad kay Jehova, nagauntat sila sa pagpamatok. May pila pa gani nga grabe gid ang pagpamatok sadto, pero nangin matutom nga Saksi sang ulihi. Kon ginapamatukan ka, indi mag-untat sa pag-alagad kay Jehova. Mangin maisog. Ginabuligan ka ni Jehova paagi sa iya gamhanan nga balaan nga espiritu, gani wala ka sing dapat kahadlukan.

9. Ngaa nasubuan ang pila ka Judiyo sang ginpasad ang pundasyon sang bag-o nga templo?

⁹ Sang ginpasad ang pundasyon sang bag-o nga templo, naghibi ang pila ka tigulang nga Judiyo. (Esd. 3:12) Nakita nila ang dalayawon nga templo nga ginpahimo ni Solomon, kag nahunahuna nila nga ang ginakay-o nila nga templo ‘wala gid kon ipaanggid’ sa una nga templo. (Hag. 2:2, 3) Nasubuan gid sila kay ginkumparar nila ang daan kag ang bag-o nga templo. Nabuligan sila sang palanan-awon ni Zacarias para mangin malipayon liwat. Paano?

10. Paano nakabulig sa mga Judiyo ang ginsiling sang anghel nga mabasa sa Zacarias 4:8-10 para mangin malipayon sila liwat?

¹⁰ Basaha ang Zacarias 4:8-10. Ano ang buot silingon sang anghel sang nagsiling sia nga ‘magakasadya ang mga Judiyo kag makita nila ang tunton sa kamot ni Zorobabel’ nga gobernador sang mga Judiyo? Ginagamit ang tunton para mabal-an kon tadlong ang pagtindog sang isa ka butang. Gani ginapasalig sang anghel ang katawhan sang Dios nga mahuman gid ang pagkay-o sang templo. Bisan pa para sa iban mas manami ang una nga templo, siguraduhon ni Jehova nga mahuman ini suno gid sa gusto niya. Kon mahuman na ang templo, manamian gid si Jehova sa sini. Gani dapat amo man sini ang mabatyagan  sang mga Judiyo. Ang importante kay Jehova amo ang simbahon sia sa bag-o nga templo sa paagi nga gusto niya. Kon magpokus ang mga Judiyo sa pagsimba kay Jehova sa husto nga paagi kag kon panikasugan nila nga malipay sia sa ila, mangin malipayon sila liwat.

11. Ano nga pagbag-o ang naeksperiensiahan sang pila ka alagad ni Jehova subong?

¹¹ Madamo sa aton ang nabudlayan kon nagbag-o ang aton sitwasyon. May pila nga madugay na nga nagaalagad sing bug-os tion sa pinasahi nga paagi ang ginhatagan sang bag-o nga asaynment. May iban naman nga indi na makapadayon sa ila asaynment bangod sang ila edad. Normal lang nga masubuan kita kon naeksperiensiahan naton ini nga pagbag-o. Sa umpisa, posible nga daw indi naton mahangpan ang desisyon ukon indi kita komporme sa sini. Posible nagabatyag kita nga mas maayo ang aton sitwasyon sang una. Kag posible maluyahan kita sang buot kay pamatyag naton diutay na lang ang mahimo naton para kay Jehova sa aton bag-o nga sitwasyon. (Hulu. 24:10) Paano makabulig ang palanan-awon ni Zacarias para padayon naton nga mahatag sa aton Dios ang aton pinakamaayo?

12. Paano makabulig sa aton ang palanan-awon ni Zacarias para makapabilin kita nga malipayon bisan pa magbag-o ang aton sitwasyon?

¹² Kon tamdon naton ang aton bag-o nga sitwasyon suno sa pagtamod ni Jehova, mas madasig kita nga maka-adjust. Dalayawon gid ang mga ginahimo niya sa aton tion subong, kag may pinasahi kita nga pribilehiyo nga magpangabudlay kaupod niya. (1 Cor. 3:9) Posible magbag-o ang aton mga asaynment, pero indi gid magbag-o ang gugma ni Jehova para sa aton. Gani kon naapektuhan ka sang mga pagbag-o sa organisasyon, likawi ang pirme pagpamensar kon ngaa ginhimo ini nga mga pagbag-o. Imbes nga pamensaron nga pareho lang kuntani “sang una” ang imo sitwasyon, mangamuyo kay Jehova nga buligan ka nga makita ang maayo nga mga resulta sang pagbag-o. (Man. 7:10) Imbes nga pamensaron ang mga butang nga indi mo na masarangan nga himuon, pamensara ang tanan nga butang nga masarangan mo pa nga himuon. Natun-an naton sa palanan-awon ni Zacarias nga importante nga positibo pirme ang aton panimuot. Gani makapabilin kita nga malipayon kag matutom bisan pa magbag-o ang aton sitwasyon.

13. Ngaa posible ginhunahuna sang pila ka Israelinhon nga indi maayo ang desisyon nga sugdan liwat ang pagkay-o sang templo?

¹³ Bisan pa gindumilian ang pagkay-o sang templo, ginkay-o ini gihapon sang mga lalaki nga  gintangdo nga magpanguna. “Ginsugdan” sang mataas nga saserdote nga si Jesua (Josue) kag ni Gobernador Zorobabel “ang pagtukod liwat sang balay sang Dios.” (Esd. 5:1, 2) Posible nahunahuna sang pila ka Judiyo nga indi ini maayo nga desisyon. Indi nila matago sa ila mga kaaway ang pagkay-o sang templo, kag kabalo sila nga himuon gid sang ila mga kaaway ang tanan nga paagi para pauntaton sila sa ila ginahimo. Dapat magsalig ang duha ka lalaki nga nagapanguna, nga si Josue kag si Zorobabel, nga ginabuligan sila ni Jehova. Paano napabakod ang ila pagsalig?

14. Suno sa Zacarias 4:12, 14, paano ginpalig-on ang mataas nga saserdote nga si Josue kag si Gobernador Zorobabel?

¹⁴ Basaha ang Zacarias 4:12, 14. Sa sini nga palanan-awon ni Zacarias, ginsugid sang anghel sa matutom nga manalagna sang Dios nga ang duha ka kahoy nga olibo nagarepresentar sa “duha ka hinaplas,” nga si Josue kag si Zorobabel. Nagsiling ang anghel nga ining duha ka hinaplas “nagatindog sa tupad sang Ginuo sang bug-os nga duta,” nga amo si Jehova. Ginapakita sini nga ginhatagan sila sang daku nga kadungganan, kag may salig si Jehova sa ila. Gani bangod ginagamit ni Jehova ining duha ka lalaki para pangunahan ang mga Israelinhon, makasalig ang mga Israelinhon sa ila mga desisyon kag instruksion.

15. Paano naton mapakita nga ginapabaloran naton ang panuytoy ni Jehova halin sa iya Pulong?

¹⁵ Subong, padayon nga ginatuytuyan ni Jehova ang iya katawhan paagi sa iya Pulong, ang Biblia. Sa sining sagrado nga libro, ginasugiran niya kita kon paano naton sia simbahon sa husto nga paagi. Paano naton mapakita nga ginapabaloran naton ang panuytoy halin sa Pulong sang Dios? Paagi sa paghatag sang tion para basahon ini kag hangpon sing maayo. Pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Kon nagabasa ako sang Biblia ukon sang aton mga publikasyon, nagauntat man bala ako para pamalandungan ang akon nabasa? Naga-research bala ako para mabal-an ko ang kahulugan sang mga kamatuoran sa Biblia nga “mabudlay hangpon”? Ukon basi nagadali ako sa akon pagbasa?’ (2 Ped. 3:16) Kon hatagan naton sang tion ang pagpamalandong sa mga ginatudlo ni Jehova sa aton, buligan kita sini nga matuman ang iya mga panuytoy kag mahimo ang pagbantala nga hilikuton.—1 Tim. 4:15, 16.

16. Kon daw indi naton mahangpan ang panuytoy ukon instruksion halin sa “matutom kag mainandamon nga ulipon,” ano ang makabulig sa aton nga tumanon ini?

¹⁶ Ginatuytuyan man kita ni Jehova paagi sa “matutom kag mainandamon nga ulipon.” (Mat. 24:45) Kon kaisa, posible nga daw indi naton mahangpan ang panuytoy ukon instruksion sini nga ulipon. Halimbawa, kon makabaton kita sang  mga instruksion kon paano handaan ang mga kalamidad, posible ginahunahuna naton nga indi man ini matabo sa aton lugar. Ukon basi nagabatyag kita nga sa sining tion sang pandemic, grabe gid ang paghalong sini nga ulipon nga daw indi man kinahanglanon. Ano ang dapat naton himuon kon pamatyag naton daw indi praktikal ukon indi bagay sa sitwasyon ang mga instruksion nga nabaton naton? Puede naton pamalandungan kon paano nakabenepisyo ang mga Israelinhon sang gintuman nila si Josue kag si Zorobabel. Puede man naton pamalandungan ang mga kasaysayan sa Biblia nga nabasa naton. May mga tion nga nakabaton sang instruksion ang katawhan sang Dios nga daw indi praktikal ukon indi bagay sa sitwasyon, pero amo ini ang nakaluwas sa ila.—Huk. 7:7; 8:10.

17. Paano napalig-on ang mga Judiyo sang palanan-awon parte sa isa ka kandelero kag duha ka kahoy nga olibo?

¹⁷ Malip-ot lang ang ikalima nga palanan-awon ni Zacarias, pero nakabulig ini sa mga Judiyo nga mangin mapisan liwat sa ila ginahimo kag mangin malipayon liwat sa ila pagsimba. Kag sang gin-aplikar nila ang ila natun-an sa palanan-awon ni Zacarias, nakita nila nga ginabuligan sila kag ginatuytuyan ni Jehova kay palangga niya sila. Paagi sa gamhanan nga balaan nga espiritu ni Jehova, ginbuligan niya sila nga magpadayon sa ila ginahimo kag mangin malipayon liwat.—Esd. 6:16.

18. Paano ka mapalig-on sang palanan-awon ni Zacarias?

¹⁸ Mapalig-on ka gid sang palanan-awon ni Zacarias parte sa isa ka kandelero kag duha ka kahoy nga olibo. Ginbinagbinag naton nga makabulig ini sa imo nga mangin malig-on kon ginapamatukan ka, mangin malipayon bisan pa nagbag-o ang imo sitwasyon, kag magsalig sa mga instruksion nga imo mabaton para matuman mo ini bisan pa daw indi mo ini mahangpan. Ano ang dapat mo himuon kon makaeksperiensia ka sang mga kabudlayan? Una, pamalandungi ang palanan-awon ni Zacarias kay pamatuod ini nga nagaulikid si Jehova sa iya katawhan. Dayon, iaplikar ang imo natun-an paagi sa pagsalig kay Jehova kag padayon nga pagsimba sa iya sa bug-os mo nga tagipusuon. (Mat. 22:37) Kon himuon mo ini, buligan ka ni Jehova nga maalagad sia sing malipayon asta sa wala sing katapusan.—Col. 1:10, 11.