TULUN-AN NGA ARTIKULO 19
Ipakita ang Gugma kag Katarungan Para Maamligan ang mga Bata
“Ikaw Dios nga wala mahamuot sa kalautan; wala sing malain nga tawo nga magaistar upod sa imo.”—SAL. 5:4.
AMBAHANON 142 Manguyapot sing Hugot sa Paglaum
ANG BINAGBINAGON SA SINI NGA ARTIKULO *
1-3. (a) Suno sa Salmo 5:4-6, ano ang ginabatyag ni Jehova sa kalautan? (b) Ngaa masiling naton nga ang seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka paglapas sa “kasuguan sang Cristo”?
GINADUMTAN ni Jehova nga Dios ang tanan nga kalautan. (Basaha ang Salmo 5:4-6.) Ginadumtan gid niya ang seksuwal nga pag-abuso sa bata kay makangilil-ad gid ini nga sala! Bilang mga Saksi ni Jehova, ginailog naton sia kay ginadumtan man naton ang seksuwal nga pag-abuso sa bata kag wala naton ini ginakunsinti sa Cristianong kongregasyon.—Roma 12:9; Heb. 12:15, 16.
2 Ang seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka paglapas sa “kasuguan sang Cristo”! (Gal. 6:2) Ngaa masiling naton ini? Natun-an naton sa nagligad nga artikulo nga ang kasuguan sang Cristo amo ang tanan nga gintudlo ni Jesus paagi sa iya mga ginsiling kag ginhimo. Ginbase ini sa gugma kag ginapalig-on sini ang mga tawo nga ipakita ang katarungan. Bangod ginatuman sang matuod nga mga Cristiano ini nga kasuguan, ginasigurado nila nga makabatyag ang mga bata nga naamligan kag matuod nga ginapalangga. Pero ang seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka sala nga ginahimo sang isa nga nagapensar lang sang iya kaugalingon. Mabatyagan sang bata nga wala sing nagaamlig ukon nagapalangga sa iya.
3 Makapasubo gid nga ang seksuwal nga pag-abuso sa bata nagakatabo na sa bilog nga kalibutan kag nangin daku nga problema. Naapektuhan man sini bisan ang matuod nga mga Cristiano. Ngaa? Madamo na “ang malaut nga mga tawo kag mga impostor,” kag may pila nga gusto magsulod sa kongregasyon. (2 Tim. 3:13) Isa pa, ang iban nga nagapangangkon nga bahin sang kongregasyon nagpadala sa ila makasasala nga mga handum kag nagmolestia sa bata. Binagbinagon naton kon ngaa isa ka serioso gid nga sala ang seksuwal nga pag-abuso sa bata. Dayon binagbinagon naton kon ano ang himuon sang mga gulang kon may nakahimo sang serioso nga sala sa kongregasyon, lakip ang seksuwal nga pag-abuso sa bata, kag kon paano maamligan sang mga ginikanan ang ila kabataan. *
SERIOSO GID NGA SALA
4-5. Ngaa isa ka sala sa biktima ang seksuwal nga pag-abuso sa bata?
4 Ang epekto sang seksuwal nga pag-abuso sa bata nagapadayon bisan magligad ang malawig nga panahon. Nagahalit ini sa mga biktima kag sa mga nagapalangga sa ila, pareho sang ila pamilya kag mga kauturan sa kongregasyon. Ang seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka serioso gid nga sala.
5 Isa ini ka sala sa biktima. * Isa ka sala ang pagsakit kag pagpaantos sa iban. Matun-an naton sa masunod nga artikulo nga ang nagamolestia sa isa ka bata nagasakit kag nagahalit gid sa bata. Ginaguba niya ang pagsalig sang bata, kay ginahimo niya ang indi dapat maeksperiensiahan sang bata. Gani para sa bata, wala na sia sing masaligan nga magaamlig sa iya. Dapat naton amligan ang mga bata para indi sila mabiktima, kag nagakinahanglan sing paumpaw kag bulig ang mga nangin biktima.—1 Tes. 5:14.
6-7. Ngaa isa ka sala sa kongregasyon kag sa gobierno ang seksuwal nga pag-abuso sa bata?
6 Isa ini ka sala sa kongregasyon. Kon may isa sa kongregasyon nga nagmolestia sa bata, ginaguba niya ang reputasyon sang kongregasyon. (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12) Ang iya ginhimo nagabalewala sa pagpanikasog sang minilyon ka matutom nga mga Cristiano nga ‘nagapakig-away sing lakas para sa pagtuo’! (Jud. 3) Wala naton ginatugutan nga mangin bahin sang kongregasyon ang mga nagahimo sang malain kag wala nagahinulsol, nga nagaguba sang maayo nga reputasyon sang kongregasyon.
7 Isa ini ka sala sa gobierno. “Dapat magpasakop sa mas mataas nga mga awtoridad” ang mga Cristiano. (Roma 13:1) Nagapasakop kita sa ila kon ginarespeto naton kag ginatuman ang mga kasuguan sang gobierno. Kon may isa sa kongregasyon nga naglapas sa kasuguan, halimbawa, kon ginmolestia niya ang isa ka bata, nakahimo sia sang sala sa gobierno. (Ipaanggid ang Binuhatan 25:8.) Wala sing awtoridad ang mga gulang sa pagsilot sa mga nagalapas sa kasuguan. Pero wala nila ginaamligan ang nagmolestia sa isa ka bata kon silutan sia sang gobierno. (Roma 13:4) Anihon sang nakasala ang iya ginsab-ug.—Gal. 6:7.
8. Ano ang pagtamod ni Jehova sa mga sala nga ginhimo sang mga tawo sa ila isigkatawo?
8 Labaw sa tanan, isa ini ka sala sa Dios. (Sal. 51:4) Kon makahimo sang sala ang isa sa iya isigkatawo, nakasala man sia kay Jehova. Binagbinaga ang isa ka halimbawa sa Kasuguan nga ginhatag sang Dios sa Israel. Suno sa Kasuguan, ang tawo nga nagdaya sa iya isigkatawo nangin “indi matutom kay Jehova,” ukon nakasala sa iya. (Lev. 6:2-4) Gani nakasala gid kay Jehova ang isa nga bahin sang kongregasyon nga nagmolestia sa bata, kay gindaya niya ang bata. Ginsaligan sia sang bata pero ginhingalitan niya ini kag ginguba ang pagsalig sini nga bata. Ginpakahuy-an gid niya ang ngalan ni Jehova. Gani isa gid ka makangilil-ad nga sala sa Dios ang seksuwal nga pag-abuso sa bata kag dapat naton ini isikway.
9. Ano nga mga impormasyon nga nabase sa Kasulatan ang ginaaman sang organisasyon ni Jehova parte sa seksuwal nga pag-abuso sa bata, kag ngaa?
9 Pila na ka tuig nga nagaaman ang organisasyon ni Jehova sang madamo nga impormasyon nga nabase sa Kasulatan parte sa seksuwal nga pag-abuso sa bata. Halimbawa, may mga artikulo sa Ang Lalantawan kag Magmata! nga nagabinagbinag kon paano maatubang sang mga nangin biktima ang kasakit nga padayon nila nga nabatyagan, kon paano sila mabuligan kag mapalig-on sang iban, kag kon paano maamligan sang mga ginikanan ang ila kabataan. Nakabaton ang mga gulang sing paghanas kag mga instruksion nga nabase sa Kasulatan parte sa dapat himuon kon nakasala ang isa sing seksuwal nga pag-abuso sa bata. Padayon nga ginabinagbinag sang organisasyon ang mga instruksion nga ginhatag sa mga gulang kon paano asikasuhon ini nga sala, kag kon kaisa may mga pagbag-o sa sini. Ngaa? Para masigurado nga ginaasikaso nila ini suno sa kasuguan sang Cristo.
KON MAY NAKAHIMO SANG SERIOSO NGA SALA
10-12. (a) Ano ang ginadumdom sang mga gulang kon nagaasikaso sila sang serioso nga sala, kag ano ang importante sa ila? (b) Suno sa Santiago 5:14, 15, ano ang tinguhaan nga himuon sang mga gulang?
10 Kon nagaasikaso ang mga gulang sang serioso nga sala, ginadumdom nila nga dapat nila sundon ang kasuguan sang Cristo. Dapat nila ipakita ang gugma sa tanan sa kongregasyon kag dapat nila himuon ang husto kag matarong sa panulok sang Dios. Gani madamo sila sing ginabinagbinag kon mabal-an nila nga may nakahimo sang serioso nga sala. Importante gid sa mga gulang nga mapakabalaan ang ngalan sang Dios. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Importante man sa ila ang espirituwal nga kaayuhan sang ila mga kauturan sa kongregasyon kag gusto nila buligan ang mga nangin biktima sang serioso nga sala.
11 Tinguhaan man sang mga gulang nga mabal-an kon mahinulsulon ang nakasala para mabuligan sia nga mapasag-uli ang iya kaangtanan kay Jehova. (Basaha ang Santiago 5:14, 15.) Ang Cristiano nga nagpadala sa iya malain nga handum kag naghimo sang serioso nga sala nagamasakit sa espirituwal. Buot silingon sini nga wala na sia sang maayo nga kaangtanan kay Jehova. * Sa sini nga sitwasyon, ang mga gulang daw pareho sang doktor. Magahimo sila sang paagi para ‘mag-ayo ang isa nga nagamasakit,’ ukon ang nakasala. Laygayan nila sia base sa Kasulatan para mabuligan sia nga mapasag-uli ang iya kaangtanan sa Dios, pero posible lang ini kon matuod gid ang iya paghinulsol.—Binu. 3:19; 2 Cor. 2:5-10.
12 Gani may mabug-at gid nga responsibilidad ang mga gulang. Nagaulikid gid sila sa mga kauturan nga ginapaatipan sang Dios sa ila. (1 Ped. 5:1-3) Gusto nila nga sa sulod sang kongregasyon, ang ila mga kauturan magbatyag nga hilway sa katalagman. Gani ginaasikaso nila gilayon kon mabal-an nila nga may nakahimo sang serioso nga sala, lakip ang seksuwal nga pag-abuso sa bata. Binagbinaga ang mga pamangkot sa umpisa sang parapo 13, 15, kag 17.
13-14. Ginatuman bala sang mga gulang ang kasuguan sang gobierno nga dapat ireport sa awtoridad kon may ginasumbong nga nagmolestia sa bata? Ipaathag.
13 Ginatuman bala sang mga gulang ang kasuguan sang gobierno nga dapat ireport sa awtoridad kon may ginasumbong nga nagmolestia sa bata? Huo. Ang pila ka pungsod may kasuguan nga dapat ireport sa awtoridad kon may ginasumbong nga nagmolestia sa bata. Ginatuman sang mga gulang ini nga kasuguan. (Roma 13:1) Wala ini nagalapas sa kasuguan sang Dios. (Binu. 5:28, 29) Gani kon may nagsugid sa mga gulang nga mahimo nga namolestia ang isa ka bata, ginakontak nila dayon ang sanga talatapan para mamangkot kon paano nila matuman ang kasuguan parte sa pagreport sang kaso.
14 Kon ginasugilanon sang mga gulang ang mga biktima kag ang ila mga ginikanan, ukon ang iban pa nga nakahibalo sang parte sa sini, mainayuhon sila nga hambalan sang mga gulang nga may kinamatarong sila sa pagreport sini sa awtoridad. Pero ano abi kon ang ginreport nga ginasumbong bahin sang kongregasyon kag bangod sini, maglapta ini nga balita sa ila lugar? Dapat bala magbatyag ang nagreport nga Cristiano nga ginpakahuy-an niya ang ngalan sang Dios? Indi. Ang nagmolestia amo ang nagpakahuya sa ngalan sang Dios.
15-16. (a) Suno sa 1 Timoteo 5:19, ngaa kinahanglan anay nga may duha ka saksi antes magporma ang mga gulang sang hudisyal nga komite? (b) Ano ang himuon sang mga gulang kon may ginasumbong sa kongregasyon nga nagmolestia sa isa ka bata?
15 Antes magporma sang hudisyal nga komite ang mga gulang sa kongregasyon, ngaa kinahanglan anay nga may duha ka saksi sa nahimo nga serioso nga sala? Nahisuno ini sa mataas nga talaksan sang Biblia sa katarungan. Kon may ginasumbong nga nakahimo sang serioso nga sala, pero ginpanghiwala niya ini, kinahanglan anay nga may duha ka saksi antes magporma ang mga gulang sang hudisyal nga komite. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; basaha ang 1 Timoteo 5:19.) Buot silingon bala sini nga dapat may duha gid ka saksi para mareport sa awtoridad ang seksuwal nga pag-abuso sa isa ka bata? Indi. Indi kinahanglan nga may duha gid ka saksi para mareport sang mga gulang ukon sang iban pa sa awtoridad ang ginasumbong nga krimen.
16 Kon mabal-an sang mga gulang nga may ginasumbong sa kongregasyon nga nagmolestia sa isa ka bata, tumanon nila ang kasuguan sang gobierno parte sa pagreport sini sa awtoridad, kag hibaluon nila ang matuod nga natabo. Dayon, base sa ginasiling sang Kasulatan, magadesisyon sila kon dapat magporma sang hudisyal nga komite. Una nila nga pamangkuton ang ginasumbong kon matuod nga ginhimo niya ini nga sala. Kon ipanghiwala niya ini, pamatian sang mga gulang ang pamatuod sang mga saksi. Magluwas sa nagasumbong, kon may isa pa nga nakasaksi man nga ginmolestia sang ginasumbong ang bata ukon iban pa nga bata, bastante na ini para magporma sang hudisyal nga komite. * Kon wala sing ikaduha nga saksi, indi buot silingon nga nagabinutig na ang nagasumbong. Bisan pa wala sing duha ka saksi nga magapamatuod nga nahimo ang serioso nga sala, napatalupangod sa mga gulang nga posible nga nakahimo sang malain ang ginasumbong kag nahalitan gid ang iban. Padayon nga buligan sang mga gulang ang biktima kag ang iban pa nga mahimo nga nahalitan. Mangin alerto man ang mga gulang para maamligan ang kongregasyon nga indi mahalitan sang ginasumbong nga nagmolestia sa isa ka bata.—Binu. 20:28.
17-18. Ipaathag ang ginahimo sang hudisyal nga komite.
17 Ano ang ginahimo sang hudisyal nga komite? Ang tinaga nga “hudisyal” wala nagakahulugan nga ang mga gulang amo ang nagahukom ukon nagadesisyon kon dapat silutan ang nagmolestia kay ginlapas niya ang kasuguan sang gobierno. Sa baylo, ginakilala nila ang awtoridad sang gobierno sa pagdesisyon kon paano silutan ang mga nagalapas sang kasuguan. (Roma 13:2-4; Tito 3:1) Nagadesisyon ang mga gulang kon tugutan pa nga magpabilin sa kongregasyon ang nakahimo sang serioso nga sala.
18 Ang mga gulang nga miembro sang hudisyal nga komite nagadesisyon sa mga kaso nga may labot lang sa kaangtanan sang isa sa Dios kag sa iya mga kauturan sa kongregasyon. Ginagamit nila ang Kasulatan para masigurado kon bala mahinulsulon ukon indi ang nagmolestia sa isa ka bata. Kon indi sia mahinulsulon, isikway sia ukon i-disfellowship, kag ipahibalo sa kongregasyon nga indi na sia Saksi ni Jehova. (1 Cor. 5:11-13) Kon mahinulsulon sia, mahimo sia magpabilin sa kongregasyon. Pero hambalan sia sang mga gulang nga mahimo indi na gid sia mahatagan sang mga pribilehiyo ukon responsibilidad sa kongregasyon. Bangod nagaulikid gid ang mga gulang sa kaayuhan sang mga bata, hambalan nila sing pribado ang mga ginikanan sa kongregasyon nga bantayan nila ang ila kabataan kon ara ini nga indibiduwal. Kon ginapaandaman sang mga gulang ang mga ginikanan, indi nila dapat pag-isugid kon sin-o ang mga nangin biktima.
KON PAANO MO MAAMLIGAN ANG IMO KABATAAN
Ginaamligan sang mga ginikanan ang ila kabataan para indi sila mangin biktima sang seksuwal nga pag-abuso. Ginatudluan nila ang ila kabataan sang dapat nila mabal-an parte sa sex nga ila mahangpan suno sa ila edad. Ginagamit nila ang mga impormasyon nga ginaaman sang organisasyon sang Dios. (Tan-awa ang parapo 19-22)
19-22. Ano ang himuon sang mga ginikanan para maamligan ang ila kabataan? (Tan-awa ang piktyur sa kober.)
19 Kay sin-o responsibilidad ang pag-amlig sa kabataan? Responsibilidad ini sang mga ginikanan. * Ang imo kabataan regalo halin sa Dios, ukon “palanublion halin kay Jehova.” (Sal. 127:3) Ginhatag ni Jehova sa imo ang responsibilidad nga amligan ang imo kabataan. Ano ang himuon mo para indi sila mangin biktima sang seksuwal nga pag-abuso?
20 Una, hibalua ang parte sa seksuwal nga pag-abuso sa bata. Hibalua kon ano nga klase sang mga tawo ang nagamolestia sa bata kag ang ila mga paagi para mainto ang bata. Mangin alerto sa delikado nga mga sitwasyon ukon mga tawo. (Hulu. 22:3; 24:3) Tandai nga ang kalabanan nga nagamolestia sa bata amo ang mga tawo nga kilala na kag ginasaligan sang bata.
21 Ikaduha, istoryaha pirme ang imo kabataan kag palig-una sila nga pirme manugid sa imo. (Deut. 6:6, 7) Buot silingon sini nga dapat mo sila pamatian sing maayo. (Sant. 1:19) Tandai nga masami nga wala nagapanugid ang mga bata nga ginmolestia sila. Mahimo nga nahadlok sila nga wala sang mapati sa ila, ukon ginpahog sila sang nagmolestia sa ila nga himuan sila sang malain kon manugid sila. Kon nagasuspetsa ka nga may natabo nga malain sa imo kabataan, pamangkuta sila sing mainayuhon kag mamati sing mapinasensiahon sa ila ginasiling.
22 Ikatlo, tudlui ang imo kabataan. Tudlui sila sang dapat nila mabal-an parte sa sex nga ila mahangpan suno sa ila edad. Tudlui sila kon ano ang ila ihambal kag himuon kon may gusto maghikaphikap sa ila. Gamita ang mga impormasyon nga ginaaman sang organisasyon sang Dios kon paano maamligan ang imo kabataan.—Tan-awa ang kahon nga “ Tudlui ang Imo Kaugalingon kag ang Imo Kabataan.”
23. Paano naton ginatamod ang seksuwal nga pag-abuso sa bata, kag ano nga pamangkot ang sabton sa masunod nga artikulo?
23 Para sa aton nga mga Saksi ni Jehova, ang seksuwal nga pag-abuso sa bata isa ka serioso gid nga sala kag makangilil-ad nga krimen. Bangod ginatuman naton ang kasuguan sang Cristo, wala naton ginaamligan ang mga nagamolestia sa bata sa mangin resulta sang ila mga sala. Pero paano naton mabuligan ang mga nangin biktima sini nga pag-abuso? Sabton ini sa masunod nga artikulo.
AMBAHANON 103 Mga Manugbantay—Dulot nga mga Lalaki
^ par. 5 Binagbinagon sa sini nga artikulo kon paano naton maamligan ang mga bata para indi sila mangin biktima sang seksuwal nga pag-abuso. Tun-an naton kon paano maamligan sang mga gulang ang kongregasyon kag kon paano maamligan sang mga ginikanan ang ila kabataan.
^ par. 3 DUGANG NGA PAATHAG: Ang seksuwal nga pag-abuso sa bata nagapatuhoy sa paggamit sang isa ka adulto sa isa ka bata para sa iya seksuwal nga mga handum. Mahimo ini maglakip sang pagpakig-sex; oral ukon anal sex; paghikap ukon paghapulas sa kinatawo, dughan, ukon buli; ukon iban pa nga imoral nga buhat. Ang kalabanan nga nangin biktima mga bata nga babayi, pero madamo man nga bata nga lalaki ang nangin biktima. Ang kalabanan nga nagapangmolestia mga lalaki, pero may mga babayi man nga nagamolestia sa bata.
^ par. 5 DUGANG NGA PAATHAG: Sa sini kag sa masunod nga artikulo, ang tinaga nga “biktima” nagapatuhoy sa isa ka bata nga ginmolestia. Ginapakita sini nga termino nga ang bata ginhimuslan amo nga nag-antos sia sa pisikal kag sa emosyon, kag inosente sia kay indi iya sala kon ngaa ginmolestia sia.
^ par. 11 Kon nakahimo sang serioso nga sala ang isa nga maluya sa espirituwal, indi buot silingon sini nga wala sia sing salabton. Manabat sia sa iya sala nga desisyon kag ginhimo, kag pagahukman sia ni Jehova.—Roma 14:12.
^ par. 16 Indi gid pagpangabayon sang mga gulang ang isa ka bata nga mag-upod sa ila samtang ginasugilanon nila ang ginasumbong nga nagmolestia sa iya. Ang ginikanan sang bata ukon ang isa pa ka adulto nga ginasaligan kag ginsugiran sang bata mahimo amo ang magasugid sa mga gulang sang ginsiling sang bata nga natabo sa iya. Gani, indi na madugangan ang halit nga naeksperiensiahan sang bata.
^ par. 19 Ini nga impormasyon para sa mga ginikanan naaplikar man sa mga guardian nga may legal nga pahanugot sa pag-atipan sa bata.
