SA LIBRO sang Biblia nga Ester, may isa ka importante nga karakter nga si Mardoqueo. Isa sia ka Judiyo nga bihag nga nagaalagad sa palasyo sang Persia. Natabo ini sang ikalima nga siglo B.C.E. “sang panahon ni [Hari] Ahasuero.” (Subong, kilala ini nga hari nga Xerxes I.) May plano para patyon ang hari, pero may ginhimo si Mardoqueo para indi ini matabo. Para pasalamatan si Mardoqueo, ginpadunggan sia sang hari sa atubangan sang mga tawo. Sang ulihi, sang napatay si Haman nga kaaway ni Mardoqueo kag sang iban pa nga mga Judiyo, ginhimo sia sang hari nga prime minister. Bangod sang iya katungdanan, nakahimo sia sing sugo nga nagluwas sa mga Judiyo nga ara sa Emperyo sang Persia sa plano nga pamatyon sila tanan.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Sang mga ika-20 nga siglo, ang pila ka historian nagsiling nga ang libro sang Ester uluistorya lang kag si Mardoqueo indi matuod nga tawo. Pero sang 1941, may nakit-an ang mga archaeologist nga ebidensia nga posible nagapamatuod sa ginasiling sang Biblia parte kay Mardoqueo. Ano ang ila nakit-an?

May nakit-an ang mga researcher nga isa ka sinulatan sang Persia sang una. Ang paagi sang pagsulat sini ginatawag nga cuneiform. Ginsambit sa sini ang ngalan nga Marduka (Mardoqueo sa Hiligaynon). Isa sia ka manugdumala sa Susan kag posible sia ang accountant. Si Arthur Ungnad, isa ka eksperto sa history sa mga lugar sa Sidlangan, nagsiling nga ini nga cuneiform “amo lamang ang sinulatan nga nagsambit kay Mardoqueo magluwas sa Biblia” sadto nga tion.

Sugod sang ginsiling ini ni Ungnad, gin-translate sang mga eksperto ang linibo ka cuneiform sang Persia. Nalakip sa sini ang mga sinulatan sa daga nga nakit-an sa isa ka guba nga siudad sang Persepolis. Nakit-an ini sa Treasury, malapit sa pader sang siudad. Ginsulat ini nga mga sinulatan sang panahon ni Hari Xerxes I. Nasulat ini sa lenguahe sang mga Elaminhon kag mabasa sa sini ang pila ka ngalan nga makita sa libro sang Ester. a

Mabasa sa pila ka sinulatan sa daga nga nakit-an sa Persepolis ang ngalan nga Marduka. Isa sia ka sekretaryo sang hari sa palasyo sang Susan sang panahon ni Hari Xerxes I. Ginsambit sa isa ka sinulatan nga si Marduka isa ka translator. Nagasanto gid ini sa ginasiling sang Biblia parte kay Mardoqueo. Suno sa Biblia, isa sia ka opisyal nga nagaalagad kay Hari Ahasuero (Xerxes I) kag nagahambal sia sing duha ka lenguahe. Pirme nagapungko si Mardoqueo sa gawang sang hari sa palasyo sang Susan. (Est. 2:19, 21; 3:3) Ini nga gawang isa ka daku nga bilding kag diri nagatrabaho ang mga opisyal sang palasyo.

May talalupangdon nga pagkaanggid si Marduka nga ginsambit sa mga sinulatan sa daga kag si Mardoqueo nga ginsambit sa libro sang Biblia nga Ester. Nagkabuhi sila sa pareho nga tion kag lugar, kag pareho sila nga nag-alagad bilang opisyal sa palasyo. Ginapakita sini nga posible isa lang ka tawo si Marduka kag si Mardoqueo.