Ang Ginasugid sa Aton sang Kabuhi
Ang buhi nga mga butang sa palibot naton nagatubo, nagahulag, kag nagadamo. Gani tuman gid katahom sang aton planeta. Kag subong madamo na gid sing nahibaluan ang mga tawo parte sa buhi nga mga butang. Kon amo, paano nagsugod ang kabuhi? Binagbinaga ini.
Gindesinyo ang kabuhi. Ang buhi nga mga butang ginahuman sang magagmay kaayo nga mga bahin nga ginatawag cell. Pareho sa magagmay nga mga pabrika, ang kada cell may ginahimo nga linibo ka komplikado nga mga obra para indi mapatay ang buhi nga mga butang kag padayon ini nga magdamo. Ining komplikado katama nga mga cell makita bisan sa pinakasimple nga butang nga may kabuhi. Halimbawa, ang yeast nga ginagamit sa paghimo sang tinapay, isa ka single-celled organism. Daw kasimple lang sang cell sang yeast kon ikumparar sa cell sang tawo, pero tama gid ini ka komplikado. Ang mga cell sang yeast may nucleus nga organisado gid katama, kag diri makita ang DNA. May mga “makina” man ini nga amo ang nagaplastar, nagadala, kag nagabag-o sang mga kemikal sang mga molecule, nga importante gid para padayon nga mabuhi ini nga mga cell. Kon wala na sing pagkaon ang cell sang yeast nagauntat ini sa pagtrabaho kag nagatulog. Bangod sini, ang yeast puede matago sa malawig nga tion kag gamiton liwat kon maghimo na sing tinapay.
Para maintiendihan sing maayo ang mga cell sang tawo, dinekada na nga ginatun-an sang mga scientist ang mga cell sang yeast. Pero madamo pa sila gihapon sing wala maintiendihan. “Indi bastante ang kadamuon sang mga biologist nga magahimo sang tanan nga eksperimento nga kinahanglan para mahangpan kon paano nagapanghikot ang yeast,” siling ni Ross King, isa ka professor sa Chalmers University of Technology sa Sweden.
Ano sa banta mo? Ang tama bala ka komplikado nga cell sang yeast ebidensia nga may nagdesinyo sini? Nagtuhaw lang bala ining tama ka komplikado nga cell nga wala sing ginhalinan?
Ang kabuhi naghalin sa kabuhi. Ang DNA human sa mga molecule nga ginatawag nucleotide. Ang kada cell sang tawo may 3.2 ka bilyon ka mga nucleotide. Ini nga mga molecule naplastar sing maayo kag may sibu katama nga mga pattern. Bangod sini nga mga pattern, makahimo ang cell sang mga enzyme kag mga protein.
Pero halimbawa ibutang ta nga magmatumato lang ang mga nucleotide nga iplastar ang ila kaugalingon para magporma sing sibu nga pattern. Suno sa mga scientist, ang tsansa para makaporma sing sibu katama nga pattern para mangin DNA, 1 sa kada 10150 (1 nga ginasundan sang 150 ka zero). Buot silingon, imposible gid ina nga matabo.
Ginapakita sini nga wala pa sing ebidensia nga mahatag ang science para pamatud-an nga ang kabuhi puede maghalin sa isa ka butang nga wala sing kabuhi.
Pinasahi ang kabuhi sang tawo. Kita nga mga tawo may mga kinaiya kag mga ikasarang nga magamit naton para malipay kita, kag wala ini sa iban nga mga butang nga may kabuhi. May ikasarang kita nga magdesinyo, makigbagay sa iban, kag may balatyagon kita. Makapanabor man kita, makapanimaho, makabati, makakita, kag naga-enjoy kita sa mga kolor nga aton makita. Makaplano kita kon ano ang aton himuon sa palaabuton kag ginapangita naton ang rason kon ngaa nagakabuhi kita.
Ano sa banta mo? Ini bala nga mga kinaiya nagtuhaw bangod kinahanglan naton ini para mabuhi kita kag magdamo? Ukon indi ayhan ginapakita sini nga ang kabuhi isa ka regalo halin sa mahigugmaon nga Manunuga?