“MAPINTAS ka nga amay,” akig nga ginsiling sang opisyal sang KGB. * “Ginpabay-an mo ang imo asawa nga nagabusong kag ang imo bata. Sin-o ang mapakaon kag maatipan sa ila? Untati na ang ginahimo mo kag magpauli!” Nagsiling ako sa iya: “Wala ko ginpabay-an ang akon pamilya. Kamo ang nagdakop sa akon! Ano ang sala ko?” Nagsabat ang opisyal: “Bangod Saksi ka. Amo ini ang pinakagrabe nga krimen.”

Natabo ini sang 1959 sa isa ka prisuhan sa siudad sang Irkutsk sa Russia. Sugiran ko kamo kon ngaa handa kami sang akon asawa nga si Maria nga ‘mag-antos tungod sa pagkamatarong’ kag kon paano kami ginpakamaayo bangod nagpabilin kami nga matutom.—1 Ped. 3:13, 14.

Natawo ako sa Ukraine sang 1933 sa baryo sang Zolotniki. Sang 1937, ginduaw kami sang akon tiya upod ang iya bana kag ginhatagan nila kami sang mga libro nga Government kag Deliverance, nga ginbalhag sang Watch Tower Society. Halin sila sa France kag mga Saksi sila. Sang ginbasa ni Tatay ang mga libro, nagbakod ang iya pagtuo sa Dios. Makapasubo nga sang 1939, nagmasakit sia sing grabe. Pero antes sia mapatay, nagsiling sia kay Nanay: “Amo ini ang kamatuoran. Itudlo ini sa aton kabataan.”

Sang Abril 1951, gintapok sa Siberia sang mga awtoridad ang mga Saksi sa nakatundan nga USSR. Ginpahalin kami sa West Ukraine, upod ko si Nanay kag ang manghod ko nga si Grigory. Nagbiyahe kami sa tren sing sobra 6,000 ka kilometro pakadto sa siudad sang Tulun sa Siberia. Pagligad sang duha ka semana, nag-abot ang magulang ko nga si Bogdan sa isa ka prisuhan sa malapit nga siudad sang Angarsk. Ginsentensiahan sia sing 25 ka tuig sa pagtrabaho sang mabug-at nga mga obra.

Nagbantala kami ni Nanay kag ni Grigory sa mga komunidad sa palibot sang Tulun, pero nagapamensar kami sang mga paagi nga mahimo ini. Halimbawa, mamangkot kami, “May ginabaligya bala kamo nga baka?” Kon may makita kami nga tawo nga gusto magbaligya sing baka, isiling namon sa iya nga makatilingala gid ang desinyo sang mga baka. Dayon, ginaistorya namon ang parte sa Manunuga. Ginsulat anay sa isa ka newspaper sadto nga ang mga Saksi nagapamangkot parte sa baka pero mga karnero gali ang ila ginapangita! May nakita gid kami nga mga tulad-karnero! Makalilipay gid nga itudlo ang Kasulatan sa mapainubuson kag maabiabihon nga mga tawo sa sining wala pa maasayn nga teritoryo. Subong, may isa na ka kongregasyon sa Tulun nga may sobra 100 ka manugbantala.

Natun-an sang akon asawa nga si Maria ang kamatuoran sa Ukraine sang tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II. Sang 18 anyos sia, ginagamo sia sang isa ka opisyal sang KGB kag ginapilit nga makighilawas sa iya, pero malig-on sia nga nangindi. Isa ka adlaw sang nagpauli si Maria, nakita niya nga nagahigda na ini nga lalaki sa katre. Nalagyo si Maria. Naakig gid ini nga opisyal kag nagsiling nga ipapriso niya si Maria bangod Saksi sia. Gani sang 1952, ginsentensiahan si Maria nga mapriso sing napulo ka tuig. Pamatyag niya daw pareho sia kay Jose, nga ginpriso bangod nagpabilin sia nga matutom. (Gen. 39:12, 20) Ang drayber nga nagdul-ong kay Maria sa prisuhan halin sa korte nagsiling sa iya: “Indi ka mahadlok. Madamo nga tawo ang napriso pero wala madula ang ila dignidad.” Nagpabakod ini kay Maria.

Halin sang 1952 asta 1956, ginpatrabaho si Maria sang mabug-at nga mga obra sa prisuhan malapit sa siudad sang Gorkiy (Nizhniy Novgorod subong) sa Russia. Ginsugo sia nga gabuton ang mga kahoy bisan pa grabe katugnaw sang tiempo, gani nagmasakit sia. Pero ginbuy-an sia sang 1956 kag nagkadto sia sa Tulun.

Sang ginsugiran ako sang isa ka utod sa Tulun nga may maabot nga utod nga babayi, nagbisikleta ako para sugaton sia sa estasyunan sang bus kag buligan sa iya mga dala. Sang nakilala ko si Maria, nanamian gid ako sa iya. Madugay ko sia nga ginpangaluyagan, pero sang ulihi nagustuhan man niya ako. Nagpakasal kami sang 1957. Pagligad sang isa ka tuig, nabun-ag ang amon bata nga si Irina, pero nakaupod ko sia sa malip-ot lang nga tion. Sang 1959, nadakpan ako nga nagaimprinta sang mga publikasyon parte sa Biblia. Tunga sa tuig ako nga napriso sing isahanon. Pero nangin malinong ang akon hunahuna bangod pirme ako nagapangamuyo, nagakanta sang mga ambahanon sang Ginharian, kag nagahanduraw kon paano ako magabantala kon mahilway na ako.

Sang gin-interogar ako sa prisuhan, nagsinggit ang nagaimbestigar sa akon, “Dali na lang kag pang-ubuson namon kamo pareho sang pagtapak namon sa mga ilaga sa salog!” Nagsiling ako sa iya, “Nagsiling si Jesus nga IBANTALA ang maayong balita sang Ginharian sa tanan nga pungsod, kag wala sing makapugong sa sini.” Dayon, gin-islan naman niya ang iya pamaagi kag ginapilit niya ako nga isikway ang akon pagtuo, nga ginsambit ko sa umpisa. Wala ako madala sang pamahog kag pagpamilit, gani ginsentensiahan ako sing pito ka tuig sa pagtrabaho sang mabug-at nga mga obra sa prisuhan malapit sa siudad sang Saransk. Sang pakadto na ako sa prisuhan, nabalitaan ko nga nabun-ag ang amon ikaduha nga bata nga si Olga. Bisan pa malayo ako sa akon asawa kag kabataan, nalugpayan ako kay nahibaluan ko nga nagpabilin kami ni Maria nga matutom kay Jehova.

Kada tuig, nagakadto si Maria sa Saransk para duawon ako, bisan pa kinahanglan sia magbiyahe sa tren sing 12 ka adlaw pakadto didto kag pabalik sa Tulun. Ginadalhan niya ako sing bag-o nga botas kon magkadto sia. Ginatago niya sa takon sang botas ang bag-o nga mga kopya sang Ang Lalantawan. Espesyal gid ang pagduaw ni Maria isa ka bes sang gin-upod niya ang amon duha ka bata. Nalipay gid ako sang makita ko sila kag makaupod!

Sang 1966, ginpagua ako sa prisuhan kag nagsaylo kami nga apat sa siudad sang Armavir, malapit sa  Black Sea. Didto nabun-ag ang amon mga bata nga sanday Yaroslav kag Pavel.

Wala magdugay, gin-raid sang mga opisyal sang KGB ang amon balay nga nagapangita sang mga publikasyon parte sa Biblia. Ginpangita nila ini sa tanan nga lugar, bisan sa pagkaon sang mga baka. Isa ka bes, nagapamahulay na ang mga opisyal bangod sang init, kag puno na sang yab-ok ang ila uniporme. Naluoy si Maria sa ila kay nagatuman lang sila sang ginsugo sa ila. Ginhatagan niya sila sing mainom nga juice kag sing brush sa bayo, labador nga may tubig, kag tualya. Sang nag-abot ang hepe sang KGB, ginsugid sa iya sang mga opisyal nga gintratar sila sing maayo. Sang naglakat na sila, nagyuhum sa amon ang hepe kag nagpaalam. Nalipay kami nga nangin maayo ang resulta kay ‘padayon namon nga gindaug ang malaut paagi sa maayo.’—Roma 12:21.

Wala sapayan sang pagpang-raid sa amon, nagpadayon kami sa pagbantala sa Armavir. Ginpalig-on man namon ang gamay nga grupo sang mga manugbantala sa malapit nga banwa sang Kurganinsk. Nalipay gid ako nga may ara na anom ka kongregasyon sa Armavir kag apat ka kongregasyon sa Kurganinsk subong.

May mga tinion man nga nagluya kami sa espirituwal. Pero nagapasalamat kami kay Jehova nga gingamit niya ang matutom nga mga kauturan para tadlungon kami kag pabakuron. (Sal. 130:3) Natilawan gid kami sang nakig-upod sa amon sa kongregasyon ang mga opisyal sang KGB kag wala kami kabalo sini. Daw makugi gid sila sa pag-alagad. Ginhatagan pa gani ang iban sa ila sing responsibilidad sa organisasyon. Pero nadiskobre namon sang ulihi nga nagapakunokuno lang gali sila.

Sang 1978, sang 45 anyos si Maria, nagbusong sia liwat. Bangod may balatian sia sa tagipusuon, nagsiling ang mga doktor nga basi mapatay sia, gani ginakumbinsi nila sia nga ipahulog ang bata. Nangindi si Maria. Ginasundan sia sang pila ka doktor sa ospital bisan diin sia magkadto kay gusto nila sia nga indyeksionan para mahulugan sia. Naggua si Maria sa ospital kag nalagyo para amligan ang iya ginabusong.

Ginpahalin kami sang KGB sa siudad. Gani nagsaylo kami sa isa ka baryo malapit sa siudad sang Tallinn sa Estonia, nga sakop anay sang USSR. Indi matuod ang ginsiling sang mga doktor, kay ginbun-ag ni Maria ang amon mapagros nga bata nga lalaki nga si Vitaly diri sa Tallinn.

Sang ulihi, halin sa Estonia nagsaylo kami sa Nezlobnaya sa bagatnan sang Russia. Mainandamon kami nga nagbantala sa malapit nga mga banwa nga balakasyunan sang mga tawo halin sa tanan nga bahin sang pungsod. Nagakadto sila diri para mag-ayo ang ila pamatyag, pero ang pila sa ila nagpauli nga may paglaum na nga kabuhi nga wala sing katapusan!

Gintudluan namon ang amon kabataan nga palanggaon si Jehova kag alagaron sia. Masami namon nga ginaagda sa amon balay ang mga kauturan nga may maayo nga impluwensia sa amon kabataan. Ang isa nga pirme nagabisita sa amon amo ang manghod ko nga si Grigory, nga nag-alagad bilang nagalakbay nga manugtatap sang 1970 asta 1995. Nalipay gid ang amon pamilya kon magduaw sia kay masinadyahon gid sia. Kon may mga bisita kami, masami kami nga nagahampang sang mga Bible  game, gani nanamian gid ang amon kabataan sa mga kasaysayan sa Biblia.

Sang 1987, nagsaylo ang amon bata nga si Yaroslav sa siudad sang Riga sa Latvia, kay mas hilway sia nga makabantala didto. Pero sang nangindi sia nga magsoldado, ginsentensiahan sia nga mapriso sing isa ka tuig kag tunga kag ginsaylosaylo sa siam ka prisuhan. Nakabulig sa iya nga magbatas ang ginsugid ko sa iya nga mga inagihan ko sa prisuhan. Sang ulihi, nagpayunir sia. Sang 1990, gusto magpayunir sang amon 19 anyos nga bata nga si Pavel sa Sakhalin, isa ka isla sa aminhan sang Japan. Sang primero, indi namon gusto nga magsaylo sia didto. May ara lang 20 ka manugbantala sa bilog nga isla, kag 9,000 ka kilometro ang kalayuon sini sa amon ginaistaran. Pero nagsugot na lang kami sang ulihi, kag maayo ini nga desisyon. Nagapamati gid ang mga tawo didto sa mensahe sang Ginharian. Pagligad lang sang pila ka tuig, walo na ang kongregasyon didto. Nag-alagad si Pavel sa Sakhalin asta sang 1995. Sadto, ang kinagot na lang namon nga bata nga si Vitaly ang upod namon sa balay. Nanamian gid sia magbasa sang Biblia halin pa sang bata sia. Sang 14 anyos sia, nagpayunir sia, kag gin-updan ko sia sa pagpayunir sing duha ka tuig. Makalilipay gid ini nga tion. Sang 19 anyos si Vitaly, nag-alagad sia bilang espesyal payunir.

Sang 1952, ginsilingan si Maria sang opisyal sang KGB: “Isikway ang imo pagtuo, kay kon indi, mapriso ka sing napulo ka tuig. Pagkatapos sina, tigulang ka na kag nagaisahanon.” Pero indi ini matuod. Nabatyagan namon nga ginapalangga kami sang aton mainunungon nga Dios nga si Jehova, sang amon kabataan, kag sang madamo nga nabuligan namon nga makatuon sang kamatuoran. Nalipay kami ni Maria sang ginduaw namon ang mga lugar diin nag-alagad ang amon kabataan. Nagapasalamat gid ang mga nabuligan sang amon kabataan nga nakilala nila si Jehova.

Sang 1991, nangin legal ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova. Bangod sini, nag-uswag ang pagbantala. Nagbakal pa gani sing bus ang amon kongregasyon para makadtuan namon ang iban nga banwa kag baryo kon Sabado kag Domingo.

Nalipay ako nga si Yaroslav kag ang iya asawa nga si Alyona, kag si Pavel kag ang iya asawa nga si Raya, nagaalagad sa Bethel, kag si Vitaly kag ang iya asawa nga si Svetlana nagaalagad sa sirkito. Nagaistar sa Germany ang amon subang nga bata nga si Irina kag ang iya pamilya. Nagaalagad bilang gulang ang iya bana nga si Vladimir kag ang ila tatlo ka anak nga lalaki. Nagaistar sa Estonia ang amon bata nga si Olga kag pirme niya ako ginatawgan. Nasubuan ako sang napatay ang akon pinalangga nga asawa nga si Maria sang 2014. Gusto ko na gid sia makita liwat sa pagkabanhaw! Subong, nagaistar ako sa siudad sang Belgorod, kag ginabuligan gid ako sang mga kauturan diri.

Sa akon tinuig nga pag-alagad kay Jehova, natun-an ko nga dapat gid magsakripisyo para makapabilin nga matutom. Pero indi mapaanggid nga bahandi ang kalinong sang hunahuna nga ginahatag ni Jehova. Labaw gid sa akon mahanduraw ang pagpakamaayo nga nabaton namon ni Maria bangod nangin malig-on kami. Antes sang 1991, sobra lang 40,000 ang mga manugbantala sa USSR. Subong, sobra na 400,000 ang mga manugbantala sa mga pungsod nga sakop anay sang Soviet Union! Nagaalagad ako gihapon bilang gulang bisan 83 anyos na ako. Bangod sang bulig ni Jehova, nakabatas gid ako. Huo, ginpadyaan gid ako ni Jehova.—Sal. 13:5, 6.