NGAA nangin amo sini ang akon sitwasyon? Ipaathag ko ini. Natawo ako sang Hulyo 29, 1929, kag nagapuyo sa isa ka baryo sa probinsia sang Bulacan sa Pilipinas. Simple lang ang amon pangabuhi. Nagsugod ang giyera sang pamatan-on ako. Ginsalakay sang mga soldado sang Japan ang Pilipinas. Bangod ang amon baryo malayo sa banwa, wala kami masyado maapektuhan sang inaway. Sa amon duog wala sing radyo, telebisyon, kag pamantalaan, gani makabati lang kami sang balita paagi sa mga tawo.

Walo kami ka mag-ulutod kag ako ang ikaduha. Sang walo ako ka tuig, nag-istar na ako kanday Lolo kag Lola. Bisan Katoliko kami, indi panatiko si Lolo kag nagabaton sia sang relihioso nga mga literatura nga ginahatag sang iya mga abyan. Madumduman ko pa nga ginpakita niya sa akon ang mga balasahon sa Tagalog nga Kanluñgan, Katiwasayan, kag Nahayag, * subong man ang Biblia. Nanamian ako magbasa sang Biblia, ilabi na ang apat ka Ebanghelyo. Bangod sini, gusto ko nga sundon ang halimbawa ni Jesus.—Juan 10:27.

Natapos ang pagsakop sang Japan sa Pilipinas sang 1945. Gusto sang akon mga ginikanan nga maistar ako upod sa ila. Nagpasugot si Lolo gani nagpauli ako sa amon.

Sang Disiembre 1945, ang isa ka grupo sang mga Saksi ni Jehova halin sa Angat nag-preaching sa amon baryo. Nagkadto sa amon balay ang medyo may edad na nga Saksi kag ginpaathag niya kon ano ang ginasiling sang Biblia parte sa “katapusan nga mga adlaw.” (2 Tim. 3:1-5) Gin-agda niya kami nga magtambong sa ginahiwat nga pagtuon sa Biblia sa pihak nga baryo. Wala magkadto ang akon mga ginikanan, pero nagkadto ako. Mga 20 kami tanan nga nagtambong, kag may pila nga namangkot parte sa Biblia.

Wala ko mahangpan ang ila ginahambalan, gani namat-od na lang ako nga maghalin. Pero sang manughalin na ako, nagkanta sila sang isa ka ambahanon  parte sa Ginharian. Nanamian ako sini, gani wala na ako maghalin. Pagkatapos sang ambahanon kag pangamuyo, gin-agda kami nga magtambong sa isa ka miting sa Angat pagkasunod nga Domingo.

Pila kami nga naglakat sing mga walo ka kilometro para makatambong sa miting sa balay sang pamilya Cruz. Ang nagtambong sa miting 50 ka tawo, kag nagdayaw ako kay bisan ang magagmay nga kabataan nagakomento sa mabudlay nga mga topiko sa Biblia. Pagkatapos sang pila pa ka miting, gin-agda ako nga matulog sa ila ni Utod Damian Santos, nga isa ka tigulang na nga payunir kag isa anay ka meyor. Halos bilog nga gab-i nga nag-istoryahanay kami sa Biblia.

Madamo sadto sa amon ang nanghikot dayon sang natun-an namon ang pila ka panudlo sa Biblia. Pagligad sang pila lang ka miting, ginpamangkot kami sang mga kauturan, “Gusto bala ninyo magpabawtismo?” Nagsabat ako, “Huo.” Gusto ko nga ‘magpaulipon sa Agalon, ang Cristo.’ (Col. 3:24) Nagkadto kami sa suba, kag duha kami ang nabawtismuhan sang Pebrero 15, 1946.

Nahibaluan namon nga bangod nabawtismuhan na kami nga mga Cristiano, dapat magbantala kami sing regular pareho ni Jesus. Indi magpasugot si Tatay kay nagsiling sia, “Bata ka pa nga magbantala. Kag indi buot silingon nga natum-oy ka lang sa suba, manugbantala ka na.” Ginpaathag ko sa iya nga kabubut-on sang Dios nga ibantala namon ang maayong balita sang Ginharian sang Dios. (Mat. 24:14) Nagsiling pa ako, “Dapat ko tumanon ang akon panumpa sa Dios.” Diri sini nga ginpahog ako ni Tatay, subong sang nasambit ko na. Gusto gid niya nga pauntaton ako sa pagbantala. Kag amo ini ang una ko nga eksperiensia nga biyaan ang mga butang para unahon ang kabubut-on sang Dios.

Gin-agda ako sang pamilya Cruz nga didto magpuyo sa ila sa Angat. Ginpalig-on man nila kami ni Nora, ang ila kinagot, nga magpayunir. Nagpayunir kami sang Nobiembre 1, 1947. Nagpayunir si Nora sa iban nga banwa, pero nagpabilin ako sa Angat.

Sang ikatlo ko ka tuig nga pagpayunir, si Earl Stewart, isa ka utod halin sa sanga talatapan, namulongpulong sa masobra 500 ka tawo sa plasa sang Angat. Namulongpulong sia sa Ingles, kag ginsumaryo ko ini sa Tagalog sang ulihi. Pito lang ka tuig ang akon naeskwelahan, pero pirme naga-Iningles ang amon mga manunudlo. Nakatuon man ako sang Ingles sa mga publikasyon sa Biblia kay pila lang sini ang Tagalog. Bangod sini, na-translate ko yadto nga pamulongpulong kag ang iban pa.

Sina nga adlaw nga nag-translate ako kay Utod Stewart, nasambit niya sa amon kongregasyon nga luyag sang sanga talatapan nga mag-agda sing isa ukon duha ka payunir nga lalaki nga magkadto sa Bethel. Mabulig sila didto kay ang mga misyonero matambong sa Theocracy’s Increase Assembly sa New York, U.S.A., sang 1950. Isa ako sa gin-agda. Nagbiya liwat ako, pero sini nga tion para magbulig sa Bethel.

Nagsugod ako sa akon bag-o nga asaynment sa Bethel sang Hunyo 19, 1950. Ang Bethel isa ka daku pero daan nga balay nga napalibutan sang dalagku nga mga kahoy sa isa ka ektarya nga duta. Mga 12 ka utod nga lalaki ang nagaalagad diri. Sa aga, nagaobra ako sa kusina. Pag-abot sang mga alas nuebe, masugod na ako sa pagpamalantsa. Amo man sini ang akon ginahimo kon hapon. Bisan nagbalik na ang mga misyonero halin sa internasyonal nga asembleya, padayon gihapon ako sa Bethel. Nagapamutos ako sang inugpadala nga mga magasin, nagaproseso sang suskripsion, kag nangin receptionist; ginahimo ko bisan ano lang ang ginapaobra sa akon.

Sang 1952, nalipay ako nga makabaton sang pangagda nga mag-eskwela sa ika-20 nga klase sang Gilead School. May anom pa ka utod nga gin-agda diri sa Pilipinas. Madamo kami sing bag-o nga mga eksperiensia sa Estados Unidos. Tuhay gid ini sa akon naandan sa amon diutay nga baryo.

Halimbawa, dapat namon tun-an ang paggamit sing bag-o nga mga kagamitan. Kag lain gid ’ya ang tiempo! Isa ka aga, paggua ko sa balay, puerte katahom sang palibot kay puti tanan. Amo pa lang ako makakita sing niebe. Kag nabatyagan ko nga matugnaw, tuman katugnaw!

Pero ini nga mga kabudlayan nangin balewala sa akon bangod nanamian gid ako sa paghanas sa  Gilead. Ang mga instruktor nagagamit sing maayo nga mga paagi sa pagtudlo. Natun-an namon kon paano mag-research sing maayo kag magtuon. Nagbakod gid ang akon pagtuo bangod sa paghanas nga natigayon ko sa Gilead.

Sang naggradwar ako, gin-asayn ako sing temporaryo bilang espesyal payunir sa Bronx sa New York City. Amo nga sang Hulyo 1953, nakatambong pa ako sa New World Society Assembly, nga ginhiwat diri. Pagkatapos sang asembleya, gin-asayn ako sa Pilipinas.

Ang mga kauturan sa sanga talatapan nagsiling, “Ang imo asaynment amo ang manugtatap sang sirkito.” Ginhatagan ako sini sing bag-o nga kahigayunan nga ilugon ang Agalon, nga naglakbay sa malayo nga mga banwa kag siudad para buligan ang mga karnero ni Jehova. (1 Ped. 2:21) Gin-asayn ako sa sirkito nga nagasakop sang malapad nga bahin sa tunga sang Luzon, ang pinakadaku nga isla sa Pilipinas. Nalakip sini ang mga probinsia sang Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac, kag Zambales. Para maduaw ang pila ka banwa, dapat ko agyan ang kabukiran sang Sierra Madre. Wala sing depasahero nga salakyan didto, gani nagalisensia ako sa mga drayber sang dalagku nga mga trak kon puede nga mapungko lang ako sa ibabaw sang mga troso nga ila ginakarga. Ginapasakay man nila ako, pero indi ini komportable.

Ang kalabanan nga kongregasyon magagmay kag bag-o lang naporma. Gani nalipay gid ang mga kauturan kay ginabuligan ko sila sa pag-organisar sing maayo sang mga miting kag paggua sa latagon.

Ginsaylo ako sang ulihi sa isa ka sirkito nga nagasakop sa bilog nga rehiyon sang Bicol. Kalabanan sini mga grupo lang nga ginadumalahan sang mga espesyal payunir kag ang ila teritoryo wala pa mabantalaan. Sa isa ka balay, ang buho sang kasilyas may duha lang ka kahoy nga tulungtungan. Sang nagtapak ako sa tulungtungan, nautod ini kag nahulog ako sa buho. Nadugayan ako sa pagtinlo sang akon kaugalingon antes makapamahaw!

Sa sini nga asaynment, nadumduman ko si Nora, nga kaupod ko sang una nga nagpayunir sa Bulacan. Espesyal payunir na sia sa Dumaguete City, kag nagbisita ako sa iya. Pagkatapos sadto, nagsulatay kami, kag sang 1956, nagpakasal kami. Ginhinguyang namon ang amon una nga semana bilang mag-asawa sa pagduaw sa isa ka kongregasyon sa Rapu Rapu Island. Nagataklad kami didto sa mga kabukiran nga nagalakat lang, pero nalipay gid kami nga mag-asawa nga updan ang mga kauturan sa malayo nga mga duog!

Pagkatapos nga makaalagad kami sing mga apat ka tuig sa nagalakbay nga hilikuton, nakabaton  kami sing imbitasyon nga maalagad sa sanga talatapan. Gani sang Enero 1960, ginsugdan namon ang malawig nga pag-alagad sa Bethel. Sugod sadto, madamo ako sing natun-an paagi sa pagpakig-upod sa mga kauturan nga may mabug-at nga mga responsibilidad, kag madamo man sing asaynment si Nora sa Bethel.

Ginpakamaayo ako nga masaksihan ang daku nga pag-uswag sang mga kauturan sa Pilipinas. Sang una ko nga pagkadto sa Bethel, lamharon pa ako sadto, mga 10,000 pa lang ang manugbantala sa bug-os nga pungsod. Pero subong masobra na sa 200,000 ang manugbantala sa Pilipinas, nga may ginatos ka Bethelite nga nagaalagad para sakdagon ang pagbantala.

Samtang nagaligad ang tinuig, kulang na ang mga pasilidad sa Bethel. Ginsilingan kami sang Nagadumala nga Hubon nga mangita sang propiedad para makapatindog sang bag-o kag mas daku nga pasilidad. Namalaybalay kami sang manugtatap sang imprintahan sa mga kaingod para mamangkot kon may gusto magbaligya sang ila propiedad. Wala gid sing gusto magbaligya; ginsilingan pa gani kami sang isa ka tag-iya: “Kami nga mga Chinese wala nagabaligya. Nagabakal lang kami.”

Pero isa ka adlaw, nakibot kami sang may isa ka tag-iya sang propiedad nga namangkot kon gusto namon baklon ang iya duta; masaylo sia sa Estados Unidos. Amo ini ang panugod sang mga hitabo nga mabudlay patihan. Ang isa pa ka kaingod nagbaligya man sang iya propiedad, kag ginpalig-on niya ang iban pa niya nga kaingod nga magbaligya man. Nabakal pa gani namon ang propiedad sang tawo nga nagsiling nga “kami nga mga Chinese wala nagabaligya.” Gulpi lang nga naglapad ang propiedad sang sanga. Kumbinsido gid ako nga gusto ini ni Jehova nga Dios.

Sang 1950, ako ang pinakabata nga miembro sang pamilya Bethel. Pero subong, kami na ang pinakatigulang sang akon asawa. Wala gid ako maghinulsol sa pagtuman sang gusto sang Agalon. Bisan pa nga ginpalayas ako sang akon mga ginikanan, ginhatagan ako ni Jehova sang daku nga pamilya sang masigkatumuluo. Wala gid ako nagaduhaduha nga masarangan ni Jehova nga sakdagon kami, bisan ano pa ang ginhatag niya nga asaynment sa amon. Nalipay gid kami ni Nora sa mahigugmaon nga mga aman ni Jehova, kag ginapalig-on namon ang iban nga tilawan nila si Jehova.—Mal. 3:10.

Isa ka bes, ang isa ka manugsukot sing buhis nga si Mateo Levi gin-agda ni Jesus: “Mangin sumulunod ko.” Ano ang iya ginhimo? “Nagtindog si Levi, ginbayaan niya ang tanan nga butang kag nagsunod [kay Jesus].” (Luc. 5:27, 28) Ginhimo ko man ini, kag ginapalig-on ko gid ang iban nga amo man sini ang ila himuon para matigayon nila ang madamo nga pagpakamaayo.