1. Ngaa labaw ang mga tawo sa mga sapat?

LABAW ang mga tawo sa mga sapat bangod may konsiensia sila sang gintuga sila. Sang ginlapas nanday Adan kag Eva ang kasuguan ni Jehova, nagpanago sila. Ginapakita sini nga ginakonsiensia sila.

2. Paano mapaanggid ang aton konsiensia sa kompas? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

² Kon wala mahanas sing maayo ang aton konsiensia, mangin pareho kita sa isa ka barko nga guba ang kompas. Delikado ang magbiyahe nga wala sing masaligan nga kompas. Mahimo maglisa sa alagyan ang barko bangod sa hangin kag sulog. Makabulig sa kapitan sang barko ang maayo nga kompas para indi ini magtalang. Ang aton konsiensia mapaanggid sa kompas. Makatuytoy ini sa aton sa husto nga dalanon. Pero para matuytuyan kita sini sing maayo, dapat pasibuon gid ini.

3. Ano ang matabo kon wala mahanas sing maayo ang konsiensia sang isa?

³ Kon wala mahanas sing maayo ang konsiensia sang isa, indi ini makapugong sa iya nga maghimo sing malain. (1 Tim. 4:1, 2) Mahimo nga kumbinsihon pa gani kita sini nga “ang malain maayo.”  (Isa. 5:20) Si Jesus nagpaandam sa iya mga sumulunod: “Magaabot ang tion nga ang tanan nga magapatay sa inyo magahunahuna nga nagahimo sila sing sagrado nga pag-alagad sa Dios.” (Juan 16:2) Amo sini ang natabo sa mga nagpatay kay disipulo Esteban, kag sa madamo pa nga pareho nila. (Binu. 6:8, 12; 7:54-60) Madamo nga relihioso nga tawo ang nagahimo sing krimen, pareho sang pagpatay, kay para kuno ini sa Dios. Pero ang matuod, supak sa mga kasuguan sang Dios ang ila ginahimo. (Ex. 20:13) Maathag gid nga indi husto ang pagtuytoy sa ila sang ila konsiensia!

4. Paano naton masigurado nga maayo ang aton konsiensia?

⁴ Paano naton masigurado nga maayo ang aton konsiensia? Ang mga kasuguan kag mga prinsipio sa Pulong sang Dios “mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong, sa pagdisiplina sa pagkamatarong.” (2 Tim. 3:16) Gani dapat magtuon kita pirme sang Biblia, pamalandungan ini, kag sundon naton ini. Kon himuon naton ini, mahanas naton ang aton konsiensia nga mapahisuno pa gid sa panghunahuna sang Dios kag masaligan gid naton ang panuytoy sini. Binagbinagon naton kon paano ang mga kasuguan kag mga prinsipio ni Jehova makabulig sa aton nga hanason ang aton konsiensia.

5, 6. Paano makabulig sa aton ang mga kasuguan sang Dios?

⁵ Kon gusto naton nga buligan kita sang mga kasuguan sang Dios, indi lang naton ini pagbasahon ukon hibaluon. Dapat pabaloran man naton ini kag tahuron. Ang Pulong sang Dios nagasiling: “Dumti ninyo ang malain kag higugmaa ang maayo.” (Amos 5:15) Pero paano naton ini mahimo? Ang sekreto amo ang paghibalo kon paano ginatamod ni Jehova ang mga butang kag ilugon sia. Sa pag-ilustrar: Imadyina nga nabudlayan ka magtulog. Gintudluan ka sang imo doktor sang husto nga pagkaon, ehersisyo, kag husto nga paagi sa pagkabuhi. Nag-ayo ka sang ginsunod mo ini! Mahimo nga magapasalamat ka gid sa iya kay ginbuligan ka niya nga mag-ayo.

⁶ Sing kaanggid, ginhatagan kita sang aton Manunuga sing mga kasuguan nga makaamlig sa aton sa malain nga mga epekto sang sala kag makapaayo sang aton pagkabuhi. Nakabenepisyo gid kita sa pagsunod sang mga kasuguan sang Biblia parte sa pagbutig, pagpahito, pagpangawat, seksuwal nga imoralidad, kasingki, kag espiritismo. (Basaha ang Hulubaton 6:16-19; Bug. 21:8) Kon maeksperiensiahan naton ang maayo nga mga epekto sang pagsunod kay Jehova, magadugang ang aton gugma sa iya kag sa iya mga kasuguan.

7. Ano ang mabulig sa aton kon basahon naton kag pamalandungan ang mga hitabo nga ginrekord sa Biblia?

⁷ Para matun-an naton kon ano ang maayo ukon malain, indi na kinahanglan nga mag-antos kita kay ginlapas naton ang mga kasuguan sang Dios. Puede naton matun-an ang mga sayop sang iban nga ginrekord sa Pulong sang Dios. Ang Hulubaton 1:5 nagasiling: “Ang maalam nga tawo nagapamati kag nagabaton sing dugang pa nga pagtudlo.” Nabaton naton ang pinakamaayo nga panudlo halin sa Dios, ilabi na kon ginabasa naton kag ginapamalandungan ang mga hitabo nga ginrekord sa Biblia. Halimbawa, handurawa kon daw ano ang pag-antos ni Hari David sang ginlapas niya ang sugo ni Jehova kag nakighilahi kay Bat-seba. (2 Sam. 12:7-14) Kon ginabasa naton ini kag ginapamalandungan, mahimo pamangkuton naton ang aton kaugalingon: ‘Paano kuntani nalikawan ni Hari David nga makapakighilahi kay Bat-seba kag ang mga problema nga resulta sini? Kon maatubang ko ini nga sahi sang pagsulay, may kabakod bala ako nga sikwayon ini?  Magapalagyo bala ako pareho ni Jose, ukon masulay pareho ni David?’ (Gen. 39:11-15) Kon pamalandungan naton ang malain nga epekto sang sala, mapabakod naton ang aton tagipusuon nga ‘dumtan ang malain.’

8, 9. (a) Ano ang mabulig sa aton sang aton konsiensia? (b) Paano nagapanghikot ang aton konsiensia suno sa mga prinsipio ni Jehova?

⁸ Dapat magpalayo kita sa mga butang nga ginadumtan sang Dios. Pero may mga hilikuton ukon kahimtangan nga wala sing direkta nga kasuguan sa Kasulatan. Paano naton mahibaluan ang gusto sang Dios nga himuon naton? Kon ginhanas naton ang aton konsiensia sa Biblia, mangin husto ang aton desisyon.

⁹ Bangod palangga kita ni Jehova, ginhatagan niya kita sing mga prinsipio sa Biblia nga makatuytoy sang aton konsiensia. Sia mismo nagsiling: “Ako si Jehova nga imo Dios, ang nagatudlo sa imo para sa imo kaayuhan, ang nagatuytoy sa imo sa dalanon nga dapat mo laktan.” (Isa. 48:17, 18) Kon hunahunaon naton sing maayo ang mga prinsipio sa Biblia kag sundon ini, matadlong naton kag mapasibu ang aton konsiensia. Makabulig dayon ini sa aton nga magdesisyon sing husto.

10. Ano ang mga prinsipio, kag paano ini gingamit ni Jesus sa iya panudlo?

¹⁰ Ang prinsipio isa ka maathag nga kamatuoran nga nagatuytoy sang aton panghunahuna kag nagabulig sa aton nga makadesisyon sing husto. Kon mahibaluan naton ang mga prinsipio ni Jehova, mahangpan naton kon paano sia nagahunahuna kag kon ngaa ginhatag niya sa aton ang pila ka kasuguan. Gintudluan ni Jesus ang iya mga disipulo sing mga prinsipio para mahibaluan nila nga ang ila mga panimuot ukon mga buhat may epekto sa ila. Halimbawa, nagtudlo sia nga ang kaugot mahimo magaresulta sa kasingki kag ang kaibog magaresulta sa pagpakighilahi. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Kon sundon naton ang mga prinsipio ni Jehova, mahanas sing maayo ang aton konsiensia, kag makahimo kita sing mga butang nga nagapadungog sa Dios.—1 Cor. 10:31.

11. Ngaa magkatuhay ang kada konsiensia?

¹¹ Bisan pa nga ginhanas sang duha ka Cristiano ang ila konsiensia paagi sa Biblia, mahimo mangin tuhay ang ila pagtamod sa pila ka butang. Binagbinaga ang pag-inom sing makahulubog nga mga ilimnon. Wala ginapakalain sang Biblia ang haganhagan nga pag-inom sini. Pero nagpaandam ini parte sa sobra nga pag-inom, kag subong man ang pagpahubog. (Hulu. 20:1; 1 Tim. 3:8) Bisan pa nga haganhagan lang ang pag-inom sang isa ka Cristiano, may pila pa sia ka butang nga dapat talupangdon. Bisan wala sia nakonsiensia sa iya ginahimo, dapat niya talupangdon ang konsiensia sang iban.

12. Paano ang Roma 14:21 nagabulig sa aton nga tahuron ang konsiensia sang iban?

¹² Ginpakita ni Pablo nga dapat respetuhon naton ang konsiensia sang iban. Nagsulat sia: “Mas maayo nga indi magkaon sing karne ukon mag-inom sing alak ukon maghimo sing bisan ano nga butang nga makapasandad sa imo utod.” (Roma 14:21) Handa ka bala nga isikway ang mga butang nga may kinamatarong ka nga himuon para indi lang masandad ang utod nga ginakonsiensia? Wala sing duhaduha nga himuon mo ini. May pila ka utod nga nagaabuso sang makahulubog nga ilimnon antes sila mangin Saksi, pero subong determinado na sila nga indi na mag-inom sini. Indi gid naton gusto nga kita ang bangdan nga mahalitan ang aton utod! (1 Cor. 6:9, 10) Gani indi gid dapat pagpiliton sang nag-agda nga paimnon ang isa ka utod nga nangindi na.

13. Paano ginrespeto ni Timoteo ang konsiensia sang iban para buligan sila nga batunon ang maayong balita?

¹³ Bisan tin-edyer pa lang ukon mga beintehon,  gin-antos sang lamharon nga si Timoteo ang kasakit sang pagtuli para indi lang masandad ang mga Judiyo nga iya ginabantalaan. Pareho sila sang panimuot ni apostol Pablo. (Binu. 16:3; 1 Cor. 9:19-23) Handa ka bala nga magsakripisyo para sa kaayuhan sang iban pareho ni Timoteo?

14, 15. (a) Ano ang buot silingon sang pagkahamtong? (b) Paano ginapakig-angutan sang hamtong nga mga Cristiano ang iban?

¹⁴ Gusto naton tanan nga mag-uswag halin sa “panguna nga doktrina tuhoy sa Cristo” kag ‘magpanikasog padulong sa pagkahamtong.’ (Heb. 6:1) Pero indi kita mangin hamtong nga mga Cristiano bangod lang nga madugay na kita sa kamatuoran. Dapat ‘manikasog’ kita. Para mangin hamtong, dapat mag-uswag ang aton ihibalo kag paghangop. Gani pirme kita ginapalig-on nga magbasa sang Biblia kada adlaw. (Sal. 1:1-3) Nangin tulumuron mo bala ini? Kon himuon naton ini, mahangpan pa gid naton ang mga kasuguan kag mga prinsipio ni Jehova kag magadugang pa gid ang aton paghangop sa Pulong sang Dios.

¹⁵ Ang pinakaimportante nga kasuguan para sa mga Cristiano amo ang gugma. Ginsilingan ni Jesus ang iya mga disipulo: “Paagi sini mahibaluan sang tanan nga mga disipulo ko kamo, kon nagahigugmaanay kamo.” (Juan 13:35) Si Santiago nga utod sa iloy ni Jesus nagtawag sa gugma nga “harianon nga kasuguan.” (Sant. 2:8) Si Pablo nagsiling: “Ang gugma amo ang katumanan sang kasuguan.” (Roma 13:10) Indi katingalahan nga amo sini ang pagpadaku sang gugma kay ang Biblia nagasiling nga “ang Dios gugma.” (1 Juan 4:8) Ang gugma sang Dios wala lang nabase sa emosyon. Si Juan nagsulat: “Paagi sini ang gugma sang Dios ginpadayag sa aton kahimtangan, nga ginpadala niya ang iya bugtong nga Anak sa kalibutan agod maagom naton ang kabuhi paagi sa iya.” (1 Juan 4:9) Huo, nagapanghikot ang Dios bangod sang iya gugma. Maathag nga hamtong kita nga mga Cristiano kon ginpakita naton ang aton gugma kay Jehova kag sa iya Anak, sa aton Cristianong mga kauturan, kag sa iban.—Mat. 22:37-39.

16. Samtang nagahamtong kita sa espirituwal, ngaa nga ginapabaloran pa gid naton ang mga prinsipio?

¹⁶ Samtang nagahamtong ka nga Cristiano,  pabaloran mo pa gid ang mga prinsipio. Amo sini bangod ang mga kasuguan mahimo magamit lamang sa isa ka kahimtangan, pero ang mga prinsipio magamit sa nanuhaytuhay nga mga kahimtangan. Halimbawa, indi mahangpan sang bata ang mga katalagman sang malain nga pagpakig-upod, gani mahatag ang iya mga ginikanan sing mga kasuguan para amligan sia. (1 Cor. 15:33) Pero samtang nagahamtong ang bata, matun-an niya kon paano mangatarungan sa mga prinsipio base sa Biblia. Makadesisyon na sia sing maayo kon nagapili sang iya mga kaupdanan. (Basaha ang 1 Corinto 13:11; 14:20.) Kon gamiton naton ang mga prinsipio sa Biblia, labi pa gid nga masaligan ang aton konsiensia. Mahangpan pa gid naton kon ano ang gusto sang Dios nga himuon naton sa bisan ano nga kahimtangan.

17. Ngaa masiling naton nga makahimo gid kita sing maayo nga mga desisyon?

¹⁷ Makahimo gid bala kita sing maayo nga mga desisyon para pahamut-an si Jehova? Huo. Kon sundon naton ang mga kasuguan kag mga prinsipio nga ara sa Pulong sang Dios, “may ikasarang gid [kita], kag nasangkapan sing bug-os para sa tagsa ka maayong buhat.” (2 Tim. 3:16, 17) Gani tun-i ang mga prinsipio sa Kasulatan para ‘mahantop kon ano ang kabubut-on ni Jehova.’ (Efe. 5:17) Gamita ang mga bulig para sa pagtuon nga matigayon sa Cristianong kongregasyon, pareho sang Watch Tower Publications Index, Giya sa Pagtuon Para sa mga Saksi ni Jehova, Watchtower Library, Watchtower ONLINE LIBRARY, kag JW Library app. Gindesinyo ini para makatuon kita sing maayo kag ang aton pamilya.

18. Ano nga pagpakamaayo ang matigayon naton kon manghikot kita suno sa mga kasuguan kag mga prinsipio ni Jehova?

¹⁸ Matigayon naton ang mga pagpakamaayo kon sundon naton ang mga kasuguan kag mga prinsipio ni Jehova, subong sang mabasa naton sa Salmo 119:97-100: “Ginahigugma ko gid ang imo kasuguan! Ginapamalandungan ko ini sa bug-os nga adlaw. Ang imo sugo naghimo sa akon nga mas maalam sangsa akon mga kaaway, bangod yara ini sa akon sa wala sing katubtuban. Mas may paghangop ako sangsa tanan ko nga manunudlo, bangod ginapamalandungan ko ang imo mga pahanumdom. Nagagawi ako nga may labaw nga paghangop sangsa mga tigulang, bangod ginatuman ko ang imo mga mando.” Kon “ginapamalandungan” naton ang mga kasuguan kag mga prinsipio sang Dios, makapanghikot pa gid kita sing mas maalamon kag may paghangop. Kon panikasugan pa gid naton ini, matigayon naton ang “bug-os nga kahamtong sang Cristo” samtang ginahanas naton ang aton konsiensia paagi sa mga kasuguan kag mga prinsipio sang Dios.—Efe. 4:13.