1, 2. (a) Ano nga mga kabudlayan ang ginaatubang sang pila naton ka kauturan? (b) Ano ang mahimo naton ipamangkot?

“SANG nagsugod ang inaway sa Burundi, ara sa asembleya ang amon pamilya,” siling sang isa ka utod nga si Lije. “May mga nagadinalagan kag may mga nagapaniro. Ang amon ginikanan kag kami nga 11 ka kabataan nagpalagyo, kag halos wala kami sing nadala. Ang pila sa amon pamilya nakalab-ot sa refugee camp sa Malawi nga sobra 1,600 ka kilometro ang kalayuon. Ang pila sa amon naglinapta.”

² Sa bilog nga kalibutan, sobra 65,000,000 ang mga refugee nga nagbiya sa ila lugar bangod sang inaway ukon paghingabot, nga amo ang pinakamadamo nga narekord. * Lakip sa sini ang linibo ka Saksi ni Jehova. Madamo sa ila ang napatyan sing hinigugma kag halos nadula ang tanan nila nga pagkabutang. Ano pa nga mga kabudlayan ang ginaatubang sang pila sa ila? Paano naton mabuligan ini nga mga kauturan nga ‘mag-alagad kay Jehova nga may kasadya’ bisan may mga kabudlayan? (Sal. 100:2) Kag paano naton epektibo nga mapaambit ang maayong balita sa mga refugee nga wala nakakilala kay Jehova?

3. Paano nangin refugee si Jesus kag ang madamo sa iya disipulo?

³ Pagkatapos mapaandaman sang anghel ni Jehova si Jose nga luyag patyon ni Hari Herodes si Jesus, nangin refugee sa Egipto sanday Jesus kag ang iya ginikanan. Nagpabilin sila didto asta nga napatay si Herodes. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Pila ka dekada sang ulihi, ang una nga mga disipulo ni Jesus ‘nag-alaplaag sa bug-os nga mga rehiyon sang Judea kag Samaria’ bangod sang paghingabot. (Binu. 8:1) Nahibaluan ni Jesus nga madamo sa iya sumulunod ang mapilitan nga magbiya sa ila lugar. Nagsiling sia: “Kon hingabuton nila kamo sa isa ka siudad, magpalagyo kamo pakadto sa iban nga siudad.” (Mat. 10:23) Indi gid mahapos ang magpalagyo.

4, 5. Ano ang mga katalagman samtang ang mga refugee (a) nagapalagyo? (b) ara sa kampo?

⁴ Samtang nagapalagyo ang mga refugee ukon bisan ara na sila sa refugee camp, madamo sila sing maatubang nga katalagman. “Pila ka semana kami nga naglakat, kag indi maisip nga bangkay ang amon naagyan,” hinumdom ni Gad nga manghod ni Lije. “Dose anyos ako sadto. Grabe ang palamanog sang akon tiil amo nga ginsilingan ko ang akon pamilya nga biyaan na lang ako. Indi luyag ni Tatay nga ibilin ako sa mga rebelde, gani ginhakwat niya ako. Nagamantenir lang kami sa kon ano ang amon makaon kada adlaw. Kon kaisa, paho lang sa alagyan ang amon ginakaon, pero nagsalig kami kay Jehova kag pirme kami nagapangamuyo sa iya.”—Fil. 4:12, 13.

⁵ Kalabanan sa pamilya ni Lije ang tinuig nga nagtener sa mga refugee camp sang United Nations. Pero, may mga katalagman didto. Si Lije, nga isa na ka manugtatap sang sirkito, nagsiling: “Wala sing obra ang kalabanan. Mahilig sila magkutsokutso, nagapahubog, nagasugal, nagapangawat, kag imoral.” Para indi maimpluwensiahan ang mga Saksi sa kampo, dapat masako sila sa mga hilikuton sang kongregasyon. (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25) Para maglig-on ang ila espirituwalidad, ginagamit nila sing maalamon ang ila tion, kag madamo ang nagpayunir. Nagpabilin sila nga positibo paagi sa pagdumdom nga temporaryo lang ang ila pagtener sa kampo, pareho sa paglakbay sang mga Israelinhon sa kamingawan.—2 Cor. 4:18.

6, 7. (a) Paano ang ‘gugma sa Dios’ nagapahulag sa mga Cristiano nga buligan ang ila kauturan? (b) Maghatag sing halimbawa.

⁶ Ang ‘gugma sa Dios’ nagapahulag sa aton nga higugmaon ang kada isa ilabi na sa mabudlay nga mga kahimtangan. (Basaha ang 1 Juan 3:17, 18.) Sang naapektuhan sang tiggulutom ang mga Cristiano sa Judea sang unang siglo, nagbulig ang kongregasyon. (Binu. 11:28, 29) Ginpalig-on man sang mga apostol nga sanday Pablo kag Pedro ang mga Cristiano nga mangin maabiabihon. (Roma 12:13; 1 Ped. 4:9) Kon ang nagabisita nga mga utod dapat abiabihon sang mga Cristiano, indi bala mas dapat nila abiabihon ang mga utod nga nabutang sa katalagman ang kabuhi ukon ang mga ginhingabot bangod sang ila pagtuo?—Basaha ang Hulubaton 3:27. *

⁷ Sining karon lang, linibo ka lalaki, babayi, kag kabataan nga mga Saksi ni Jehova sa nasidlangan nga Ukraine ang nagpalagyo bangod sang inaway kag paghingabot. Makapasubo nga ang pila sa ila napatay. Pero ang kalabanan sa ila ginsapupo sang ila kauturan sa iban nga bahin sang Ukraine, kag madamo sa ila ang ginsapupo sang mga Saksi sa Rusya. Sa sining duha ka pungsod, nagpabilin sila nga neutral sa pulitika, kay ‘indi sila bahin sang kalibutan,’ kag padayon nila nga ‘ginabantala ang maayong balita sang pulong sang Dios.’—Juan 15:19; Binu. 8:4.

8, 9. (a) Ano nga mga kabudlayan ang mahimo maatubang sang mga refugee sa bag-o nga pungsod? (b) Ngaa dapat kita mangin mapinasensiahon sa pagbulig sa ila?

⁸ Ang pila ka refugee nagpalagyo sa iban nga lugar sa ila pungsod, pero madamo ang nagpalagyo sa iban nga pungsod nga indi pamilyar sa ila. Ang gobierno mahimo maghatag sing pagkaon, bayo, kag ilistaran, pero mahimo nga wala sing pagkaon nga naandan nila. Ang mga refugee halin sa mainit nga lugar nga amo pa lang makaeksperiensia sing tugnaw mahimo magpalibog kon ano ang nagakaigo nga isuksok. Kon halin sila sa uma, mahimo mabudlayan sila sa moderno nga mga gamit.

⁹ Ang pila ka gobierno may mga programa para buligan ang mga refugee nga maka-adjust. Pero sa masami, ginapaabot nga ang mga refugee na ang mag-atipan sa ila kaugalingon pagligad sang pila ka bulan. Mabudlay gid ini. Imadyina ang mga dapat nila tun-an sing dungan: bag-o nga lenguahe, bag-o nga mga kustombre, kag bag-o nga mga kasuguan parte sa mga balayran kag buhis, pag-eskwela, kag pagdisiplina sa bata! Mangin mapinasensiahon ka bala kag matinahuron sa pagbulig sa kauturan nga nagaatubang sini nga mga kabudlayan?—Fil. 2:3, 4.

10. Paano naton mapalig-on ang pagtuo sang mga refugee? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

¹⁰ Kon kaisa, ginapabudlayan sang mga awtoridad ang aton kauturan nga mga refugee nga makontak ang mga Saksi sa ginsayluhan nila nga lugar. Ang pila ka ahensia nagpahog sa aton kauturan nga untaton ang pagbulig sa ila ukon pahalinon sila sa pungsod kon pangindi-an nila ang obra nga makaupang sa ila pagtambong sa mga miting. Ang pila ka utod nagpadala sa sini nga pamahog bangod nahadlok sila kag nagbatyag nga wala na sila sing mahimo. Gani, importante gid nga makigkita gilayon sa aton kauturan nga mga refugee pag-abot nila. Dapat mabatyagan nila nga palangga naton sila. Ang aton kabalaka kag praktikal nga bulig makapalig-on sang ila pagtuo.—Hulu. 12:25; 17:17.

11. (a) Sa umpisa, ano ang kinahanglan sang mga refugee? (b) Paano mapakita sang mga refugee ang pagpasalamat?

¹¹ Sa umpisa, mahimo nga kinahanglan naton hatagan ang aton kauturan sang ila pagkaon, bayo, ukon iban pa nga kinahanglanon. * Daku ang epekto bisan sang gamay nga regalo, pareho sang paghatag sing kurbata. Kag kon ang mga refugee nagapasalamat sa sini nga mga bulig, imbes nga abusuhon ang kaalwan sang kauturan, malipay gid ang mga nagabulig sa ila. Importante nga matun-an sang mga refugee nga atipanon ang ila kaugalingon, agod indi madula ang ila dignidad kag indi maguba ang ila kaangtanan sa iban nga kauturan. (2 Tes. 3:7-10) Pero kinahanglan nila ang praktikal nga bulig.

12, 13. (a) Paano naton mabuligan ang mga refugee? (b) Maghatag sing halimbawa.

¹² Indi kinahanglan nga madamo kita sang kuarta para makabulig sa mga refugee. Ang kinahanglan nila amo ang aton tion kag pag-ulikid. Mahimo naton sila tudluan kon ano ang mga sakyan kon magbiyahe, kon diin makabakal sing masustansia pero barato nga mga pagkaon, ukon kon diin makabakal sing mga gamit nga mahimo nila gamiton nga palangitan-an. Pero ang pinakaimportante amo ang pagbulig sa ila nga mangin aktibo sa ila bag-o nga kongregasyon. Kon posible, pasakya sila sa imo salakyan pakadto sa mga miting. Ipaathag man sa ila kon paano magbantala sa mga tawo sa teritoryo, kag upda sila sa ministeryo.

 ¹³ Sang may nag-abot nga apat ka pamatan-on nga refugee sa isa ka kongregasyon, gintudluan sila sang pila ka gulang kon paano magdrayb, maggamit sing kompyuter, magsulat sing aplikasyon sa obra, kag kon paano mag-iskedyul para maalagad nila si Jehova sing bug-os. (Gal. 6:10) Sang ulihi, nagpayunir sila nga apat. Bangod sa bulig sang mga gulang kag sang ila mismo panikasog nga unahon ang espirituwal nga mga tulumuron, nag-uswag ang ila espirituwalidad kag naamligan sila sa impluwensia sang kalibutan ni Satanas.

14. (a) Ano nga pagsulay ang dapat pamatukan sang mga refugee? (b) Maghatag sing halimbawa.

¹⁴ Pareho sa tanan nga Cristiano, dapat man pamatukan sang mga refugee ang pagsulay kag pag-ipit nga unahon ang materyal nga mga butang imbes nga ang ila kaangtanan kay Jehova. * Nadumduman ni Lije, nga ginsambit sa umpisa, kag sang iya mga utod ang gintudlo sang ila amay parte sa pagtuo sang nagapalagyo sila. “Pila man lang ka pagkabutang ang nadala namon pero indi man importante, kag isaisa nga ginhaboy niya ini. Sang ulihi, ginpakita niya ang bag nga wala sing unod kag nagsiling nga nagayuhum: ‘Tan-awa n’yo bala, amo lang ’ni ang kinahanglan n’yo!’”—Basaha ang 1 Timoteo 6:8.

15, 16. Paano naton mabuligan ang mga refugee sa ila (a) espirituwal nga kinahanglanon? (b) emosyonal nga kinahanglanon?

¹⁵ Mas kinahanglanon sang mga refugee ang espirituwal kag emosyonal nga bulig sangsa materyal. (Mat. 4:4) Makabulig ang mga gulang paagi sa paghatag sa mga refugee sang mga literatura sa ila lenguahe kag pagbulig sa ila nga makakita sing mga utod nga nakahibalo sang ila lenguahe. Madamo nga refugee ang nagdaku sa suod nga pamilya. Pero subong, napahilayo sila sa ila pamilya, komunidad, kag kongregasyon. Dapat mabatyagan nila ang gugma kag pag-ulikid ni Jehova sa tunga sang ila mga masigka-Cristiano. Kay kon indi, mahimo mas pilion nila nga makig-upod sa ila mga paryente nga indi tumuluo ukon sa ila mga kasimanwa nga pareho nila sing kultura kag naeksperiensiahan. (1 Cor. 15:33) Kon ipabatyag naton sa ila nga palangga sila sang kongregasyon, mangin masigkamanugpangabudlay kita ni Jehova sa ‘pag-amlig sa dumuluong nga mga pumuluyo.’—Sal. 146:9.

 ¹⁶ Pareho kanday Jesus kag sang iya pamilya, ang mga refugee mahimo nga indi makabalik sa ila lugar samtang nagagahom pa ang mga nagahingabot sa ila. Dugang pa, suno kay Lije, “indi gusto sang madamo nga ginikanan nga nakasaksi sa paglugos kag pagpatay sang miembro sang ila pamilya nga ibalik ang ila kabataan sa lugar nga ginhimo ini nga mga krimen.” Para mabuligan ang mga na-trauma bangod sini nga mga eksperiensia, ang kauturan sa pungsod nga ginkadtuan sang mga refugee dapat magpakita sing “simpatiya, utudnon nga pagpalangga, kaluoy, kag pagkamapainubuson.” (1 Ped. 3:8) Bangod sang paghingabot, ang pila ka refugee mas gusto mag-isahanon, kag mahimo nahuya sila nga istoryahan ang ila naagyan, ilabi na kon ara ang ila kabataan. Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Kon ako ang sa kahimtangan nila, ano ang luyag ko nga pagtratar sa akon?’—Mat. 7:12.

17. Paano ang pagbantala nakapaumpaw sa mga refugee?

¹⁷ Madamo nga refugee ang naghalin sa mga pungsod nga ginadumilian ang pagbantala. Bangod sa kakugi sang mga Saksi sa mga pungsod nga ginkadtuan sang mga refugee, linibo sa ila ang nakabati sang “pulong sang Ginharian” sa una nga tion. (Mat. 13:19, 23) Madamo nga “ginabug-atan” ang naumpawan sa aton mga miting kag nakasiling sila dayon: “Ang Dios yara gid sa inyo.”—Mat. 11:28-30; 1 Cor. 14:25.

18, 19. Paano kita mangin maalamon kon nagabantala sa mga refugee?

¹⁸ Ang mga nagabantala sa mga refugee dapat mangin “mainandamon” kag “maalamon.” (Mat. 10:16; Hulu. 22:3) Mangin mapinasensiahon sa pagpamati sa ila mga kabalaka, pero indi pag-istoryahi ang pulitika. Sunda ang panuytoy sang sanga talatapan kag sang lokal nga awtoridad; indi pag-irisgo ang imo kaugalingon ukon ang iban. Tun-i kag respetuha ang relihion kag kustombre sang mga refugee. Halimbawa, ang mga tawo halin sa iban nga pungsod nagapati nga dapat nagakaigo ang pamayo sang mga babayi. Gani, kon nagabantala sa mga refugee, mas maayo nga ang imo pamayo indi makapasandad sa ila.

¹⁹ Pareho sang mabinuligon nga Samaritano sa ilustrasyon ni Jesus, luyag naton buligan ang mga nagaantos, lakip ang indi mga Saksi. (Luc. 10:33-37) Ang pinakamaayo nga paagi nga mahimo ini amo ang pagpaambit sang maayong balita sa ila. “Importante nga ipaathag dayon sa ila nga mga Saksi kita ni Jehova kag ang aton panguna nga hilikuton amo ang pagbulig sa ila sa espirituwal, indi sa materyal,” siling sang isa ka gulang nga nakabulig sa madamo nga refugee. “Kay kon indi, ang pila mahimo mag-upod sa aton para lang mamentaha.”

20, 21. (a) Ano ang maayo nga resulta kon higugmaon naton ang mga refugee? (b) Ano ang binagbinagon naton sa masunod nga artikulo?

²⁰ Kon higugmaon naton ang “dumuluong nga mga pumuluyo,” maayo gid ang mangin resulta. Isa ka utod nga babayi ang nagsaysay nga nagpalagyo ang iya pamilya halin sa Eritrea bangod sang paghingabot. Apat sa iya kabataan ang naglakbay sa desyerto sing walo ka adlaw. Pagkatapos sang makakalapoy nga paglakbay, nakalab-ot sila sa Sudan. Nagsiling sia: “Daw suod nga mga paryente ang pagkabig sa ila sang kauturan didto, kag ginhatagan nila sila sing pagkaon, bayo, ilistaran, kag inugplete. Sin-o ang magaabiabi sa iya balay sang indi niya kilala bangod lang pareho ang ila ginasimba nga Dios? Mga Saksi ni Jehova lang!”—Basaha ang Juan 13:35.

²¹ Kamusta naman ang madamo nga kabataan sang mga refugee kag sang iban pa nga halin sa iban nga pungsod? Sa masunod nga artikulo, binagbinagon naton kon paano naton sila mabuligan nga maalagad si Jehova sing malipayon.