1. Ano ang basihan sang katawhan sang Dios nga maglaum nga mahilway sila sa Babilonia nga Daku, kag ano nga mga pamangkot ang binagbinagon naton?

SANG nagligad nga artikulo, natun-an naton kon paano nabihag sang Babilonia nga Daku ang matutom nga mga Cristiano. Pero may maayong balita kay indi sila mangin bihag asta san-o. Ang sugo sang Dios nga “Gua kamo sa iya, katawhan ko” mangin wala sing pulos kon wala sing bisan isa nga makagua sa impluwensia sang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. (Basaha ang Bugna 18:4.) Nalangkag kita nga mahibaluan kon san-o ang katawhan sang Dios nahilway sing bug-os sa pagkontrol sang Babilonia nga Daku! Pero sabton anay naton ini nga mga pamangkot: Ano ang panindugan sang mga Estudyante sang Biblia parte sa Babilonia nga Daku antes sang 1914? Daw ano ka aktibo ang aton mga kauturan sa pagbantala sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I? Ginbihag bala sila sang Babilonia nga Daku sadto nga tion bangod kinahanglan sila tadlungon kag disiplinahon?

2. Ano ang panindugan sang mga Estudyante sang Biblia sang una parte sa butig nga relihion suno sa ila nahangpan sadto?

² Sa mga dekada antes sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, narealisar ni Charles Taze Russell kag sang iya mga kaupod nga ang  mga organisasyon sang Cristiandad wala nagatudlo sang kamatuoran sa Biblia. Gani, namat-od sila nga indi madalahig sa butig nga relihion suno sa ila nahangpan sadto. Sugod pa sang Nobiembre 1879, ang Zion’s Watch Tower prangka nga nagsiling sang ila panindugan base sa Kasulatan: “Ang tagsa ka relihion nga nagapangangkon nga putli nga birhen kag nobya sang Cristo, pero ang matuod nahiusa kag nagasuporta sa kalibutan (sapat), dapat naton pakamalauton bilang makihilawason nga relihion nga amo ang paglaragway sang kasulatan,” kag nagapatuhoy sa Babilonia nga Daku.—Basaha ang Bugna 17:1, 2.

3. Ano ang ginhimo sang mga Estudyante sang Biblia nga nagapakita nga nahangpan nila nga dapat sila magpain sa butig nga relihion? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

³ Nahibaluan sang mga mahinadlukon sa Dios ang dapat nila himuon. Indi nila mapaabot nga pakamaayuhon sila sang Dios kon padayon nila nga ginasuportahan ang butig nga mga relihion. Gani, madamo nga Estudyante sang Biblia ang naghimo sing mga sulat nga mahalin sila sa ila relihion. Ginbasa pa gani sang iban ang ila sulat sa sulod sang ila simbahan. Pero kon ginadumilian ang pagbasa sa publiko, ang pila nagpadala sing sulat sa kada miembro sang ila relihion. Indi na gid nila luyag nga madalahig sa butig nga relihion! Kon ginhimo nila ang paghalin sa ila relihion mga tinuig antes sini nga tion, mahimo gid nga ginpatay sila. Pero sa madamo nga pungsod sang dekada 1870, amat-amat nga wala na nagasuporta ang Gobierno sa simbahan. Ang mga pumuluyo sa sini nga mga pungsod hilway sa pag-istorya parte sa relihion kag mahimo nila ipabutyag ang ila wala ginaugyunan sa simbahan, bangod wala na ginasilutan ang mga nagahimo sini.

4. Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, ano ang pagtamod sang katawhan sang Dios sa Babilonia nga Daku?

⁴ Nahangpan sang mga Estudyante sang Biblia nga indi bastante nga pahibal-on lang nila ang ila mga paryente, suod nga mga abyan, kag mga kaupod sa simbahan parte sa ila panindugan sa butig nga relihion. Dapat mahibaluan sang bilog nga kalibutan nga ang Babilonia nga Daku isa ka emperyo sang makihilawason nga mga relihion! Gani, sugod sang Disiembre 1917 asta sa maaga nga bahin sang 1918, ang pila ka libo nga Estudyante sang Biblia makugi nga nagpanagtag sing 10,000,000 ka tract nga may tig-ulo “The Fall of Babylon” (Ang Pagkapukan sang Babilonia), nga prangka nga nagpakamalaut sa Cristiandad. Imadyina ang kaakig sang mga klero. Pero wala nahadlok ang mga Estudyante sang Biblia, kag ginpadayon nila ining importante nga hilikuton. Determinado sila nga “tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.” (Binu. 5:29) Ano ang mahinakop naton? Sa baylo nga mabihag sang Babilonia nga Daku ang mga Cristiano sa tion sang inaway, nahilway sila sa impluwensia sini kag ginbuligan nila ang iban nga mahilway man.

5. Ano ang ginsiling sang mga kauturan parte sa ila kakugi sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I?

⁵ Sang una, nagapati kita nga wala nahamuot si Jehova sa iya katawhan bangod indi sila makugi sa pagbantala sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Bangod sini, nakahinakop kita nga gintugutan ni Jehova nga bihagon sila sang Babilonia nga Daku sa malip-ot nga tion. Pero, ang matutom nga mga kauturan nga nag-alagad sa Dios sang 1914-1918 nagpaathag nga, bilang isa ka grupo, ginhimo nila ang ila bug-os nga masarangan sa pagbantala. Kag may mabakod nga ebidensia nga nagapamatuod sa sini. Ang sibu nga paghangop sa kasaysayan sang aton hilikuton nakabulig nga mas mahangpan naton ang pila ka hitabo sa Biblia.

6, 7. (a) Ano nga mga kabudlayan ang gin-atubang sang mga Estudyante sang Biblia sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I? (b) Maghatag sing mga halimbawa nga nagapakita sang kakugi sang mga Estudyante sang Biblia.

 ⁶ Ang matuod, ang mga Estudyante sang Biblia sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I (1914-1918) makugi gid nga nagbantala. Indi ini mahapos bangod sang pila ka rason. Binagbinagon naton ang duha sa sini. Una, ang panguna nga hilikuton nga ginahimo sadto nagalakip sang pagpanagtag sang mga literatura sa Biblia. Sang ang libro nga The Finished Mystery gindumilian sang sekular nga mga awtoridad sang maaga nga bahin sang 1918, ginbudlayan sa pagbantala ang madamo sa aton mga kauturan. Indi pa sila makahibalo magbantala nga Biblia lang ang ginagamit, kag nagasalig sila sa The Finished Mystery nga amo ang “maghambal” para sa ila. Ang ikaduha nga rason amo ang paglapnag sang Trangkaso Espanyola sang 1918. Bangod sang kalapnag sining makalalaton nga balatian, indi mahapos ang pagkadto sa mga tawo kag magbantala. Wala sapayan sini kag sang iban pa nga kabudlayan, ginhimo sang mga Estudyante sang Biblia, bilang isa ka grupo, ang ila bug-os nga masarangan nga padayunon ang hilikuton.

⁷ Sang 1914, napatan-aw sang pila lang ka Estudyante sang Biblia ang “Photo-Drama of Creation” sa sobra 9,000,000 ka tawo. Ini nga Drama, nga amo ang pagtawag sadto, may mga piktyur kag mga slide nga ginadunganan sang tingog kag tunog. Ginpakita sini ang kasaysayan sang tawo sugod sang pagpanuga asta sa katapusan sang Milenyo. Dalayawon gid ini sadto nga tion. Hunahunaa ini: Ang kadamuon sang nakatan-aw sini sang 1914 lang mas madamo sangsa kadamuon sang aktibo nga manugbantala sang Ginharian sa bilog nga kalibutan subong! Ginapakita pa sang mga report nga sang 1916 may kabug-usan nga 809,393 ang nagtambong sa mga miting publiko sa Estados Unidos, kag naglab-ot ini sa 949,444 sang 1918. Makugi gid ang mga Estudyante sang Biblia sadto!

8. Paano naamanan sing espirituwal nga pagkaon ang mga kauturan sa tion sang una nga bug-os kalibutan nga inaway?

⁸ Sang una nga bug-os kalibutan nga inaway, ang mga nagapanguna nagpanikasog gid para maamanan sing espirituwal nga pagkaon kag pagpalig-on ang naglinapta nga mga Estudyante sang Biblia. Ini nga mga aman nagpabakod sa mga kauturan nga padayunon ang pagbantala. Si Richard H. Barber  nga aktibo sadto sa hilikuton nagsiling: “Nabuligan namon ang pila ka nagalakbay nga manugtatap nga magpadayon sa ila asaynment kag napadayon man namon ang sirkulasyon sang The Watch Tower kag napadala ini sa Canada diin ginadumilian ini. Nakapadala ako sing mga pocket-size nga The Finished Mystery sa pila ka kauturan kay ginkompiskar ang ila kopya. Nagpangabay si Utod Rutherford nga maghiwat kami sing mga kombension sa pila ka siudad sa nakatundan nga Estados Unidos kag magpadala sing mga humalambal para palig-unon ang mga kauturan.”

9. (a) Ngaa kinahanglan tadlungon kag disiplinahon ang katawhan sang Dios sang 1914 asta 1919? (b) Bisan pa kinahanglan sila disiplinahon, ano ang wala ginapahangop sini?

⁹ Indi tanan nga ginhimo sang mga Estudyante sang Biblia sang 1914 asta 1919 nahisuno sa mga prinsipio sa Kasulatan. Bisan pa sinsero ang mga kauturan, wala nila nahangpan sing bug-os ang kahulugan sang pagpasakop sa sekular nga mga gobierno. (Roma 13:1) Gani, bilang isa ka grupo, indi bug-os ang ila pagkaneutral sa inaway. Halimbawa, sang nagsugo ang presidente sang Estados Unidos nga mangamuyo para sa paghidait sa Mayo 30, 1918, ginpalig-on sang The Watch Tower ang mga Estudyante sang Biblia nga magbuylog sa sini. Ang pila ka kauturan naghatag sing pinansial nga suporta sa inaway, kag ang iban gani nagkadto sa mga trinsera nga may mga armas kag bayoneta. Pero, indi husto nga maghinakop nga ang mga Estudyante sang Biblia ginbihag sang Babilonia nga Daku bangod kinahanglan sila tadlungon kag disiplinahon. Sa baylo, nahangpan nila nga dapat sila magpain sa butig nga relihion, kag sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, halos nakagua na sila sa sining bug-os kalibutan nga emperyo.—Basaha ang Lucas 12:47, 48.

10. Ano ang malig-on nga panindugan sang mga Estudyante sang Biblia parte sa pagkasagrado sang kabuhi?

¹⁰ Bisan pa nga ang paghangop sang mga Estudyante sang Biblia parte sa Cristianong neutralidad indi pareho kaathag sa aton paghangop subong, napat-od nila ang isa ka butang: Ginadumilian sang Biblia ang pagpatay sang tawo. Gani ang pila ka kauturan nga nag-uyat sing armas kag nagkadto sa mga trinsera sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I wala gid naggamit sang ila armas para patyon ang iban. Ang pila nga nangindi nga magpatay ginpadala sa patag-awayan para mapatay sila.

11. Ano ang ginhimo sang sekular nga mga awtoridad bangod sang panindugan sang mga Estudyante sang Biblia parte sa inaway?

¹¹ Maathag nga naakig ang Yawa sa panindugan sang mga kauturan parte sa inaway, bisan pa indi bug-os ang ila pagkaneutral. Gani, ‘nagpahito sia sing kagamo paagi sa kasuguan.’ (Sal. 94:20) Si Major-General James Franklin Bell sang U.S. Army nagsiling kanday Utod J. F. Rutherford kag Utod W. E. Van Amburgh nga ang U.S. Department of Justice nagtinguha nga maghimo sing layi sa Kongreso nga pamatbatan sing kamatayon ang mga mangindi mag-entra sa inaway. Ginatumod niya ang mga Estudyante sang Biblia. Si Major-General Bell akig nga nagsiling kay Utod Rutherford: “Wala mapasar ini nga layi bangod ginpunggan ini ni [U.S. President] Wilson; pero kabalo kami kon ano ang dapat himuon sa inyo, kag himuon namon ini!”

12, 13. (a) Ngaa ginpamatbatan sing malawig nga pagkapriso ang walo ka utod nga nagapanguna sa hilikuton? (b) Nagluya bala ang determinasyon sang mga utod nga tumanon si Jehova bangod ginpriso sila? Ipaathag.

¹² Ginhimo sang mga awtoridad ang ila pamahog. Gindakop nila ang mga representante sang Watch Tower Society nga sanday Utod Rutherford, Utod Van Amburgh, kag  anom ka iban pa. Amo ini ang ginsiling sang huwes sa iya pamatbat: “Ang pagpanudlo sini nga mga tawo parte sa ila relihion mas makatalagam sangsa isa ka grupo sang mga soldado sang Germany . . . Wala lamang nila gin-insulto ang mga opisyales sang Gobierno kag ang militar, kundi ginpakamalaut man nila ang tanan nga ministro sang tanan nga relihion. Dapat sila silutan sing mabug-at.” (Faith on the March, ni A. H. Macmillan, p. 99) Amo gid sini ang natabo. Ang walo ka Estudyante sang Biblia ginpamatbatan sing malawig nga pagkapriso sa prisuhan sa Atlanta, Georgia. Pero sang matapos ang inaway, ginbuy-an sila kag gin-absuwelto.

¹³ Bisan pa ara sa prisuhan ining walo ka lalaki, malig-on nila nga ginsunod ang Kasulatan suno sa paghangop nila sadto. Amo ini ang ginsulat nila sang ginpangabay nila ang presidente sang Estados Unidos nga buy-an sila: “Suno sa Kasulatan, kabubut-on sang Ginuo nga ‘Indi magpatay,’ gani ang bisan sin-o nga miembro sang [International Bible Students] Association kag nadedikar sa Ginuo nga kinabubut-on nga maglapas sang iya dedikasyon indi na pagkahamut-an sang Dios, kag pagalaglagon. Gani indi namon mahimo nga patyon ang iban nga tawo bangod sang amon konsiensia.” Dalayawon ang ila kaisog! Maathag nga indi gid magkompromiso ang mga kauturan!

14. Ilaragway ang natabo sugod sang 1914 asta sang 1919 suno sa Kasulatan.

¹⁴ Ginlaragway sang Malaquias 3:1-3 ang tion sugod sang 1914 asta sa maaga nga bahin sang 1919 nga tion sang pagtinlo sa hinaplas nga “mga anak ni Levi.” (Basaha.) Sa sina nga tion, “ang matuod nga Ginuo” nga si Jehova nga Dios, upod “ang mensahero sang katipan” nga si Jesucristo, nagkadto sa espirituwal nga templo para usisaon ang mga nagaalagad didto. Pagkatapos madisiplina kag matinluan ang katawhan ni Jehova, handa na sila nga magbaton sing dugang nga asaynment sa pag-alagad. Sang 1919, ang “matutom kag mainandamon nga ulipon” gintangdo nga mag-aman sing espirituwal nga pagkaon sa tanan nga alagad sang Dios. (Mat. 24:45) Gani, nahilway na ang katawhan sang Dios sa impluwensia sang Babilonia nga Daku. Sugod sadto, paagi sa wala tupong nga kaayo ni Jehova, ang iya katawhan padayon nga nagauswag sa ila ihibalo sa kabubut-on sang Dios kag sa ila gugma sa ila Amay sa langit. Daku gid ang ila pagpasalamat sa iya pagpakamaayo! ^[1]

15. Ano dapat ang epekto sa aton bangod nahilway na kita sa Babilonia nga Daku?

¹⁵ Makapaumpaw gid nga mahilway sa pagkabihag sa Babilonia nga Daku! Napaslawan ang panikasog ni Satanas nga dulaon ang matuod nga Cristianismo sa duta. Pero, indi naton dapat pagkalimtan ang katuyuan ni Jehova kon ngaa ginhilway niya kita. (2 Cor. 6:1) Madamo pa ang bihag sang butig nga relihion. Dapat naton sila buligan kon paano makagua sa sini. Gani, ilugon naton ang aton mga kauturan sang nagligad nga siglo, kag himuon naton ang aton bug-os nga masarangan para mabuligan ang iban nga mahilway man!