Daw Ano Pa Kadugay Para sa mga Malauton?

“Ngaa . . . nagahipos ka [Jehova] kon ginahalunhon sang malauton ang isa nga mas matarong sangsa iya?”​—⁠HABACUC 1:⁠13.

1. San-o ang duta bug-os nga mapuno sing ihibalo sang himaya ni Jehova?

LAGLAGON gid bala sang Dios ang mga malauton? Kon huo, daw ano pa kadugay kita magahulat? Ginapamangkot ini sang mga tawo sa bug-os nga duta. Sa diin naton makita ang mga sabat? Makita naton ini sa matagnaon nga mga pulong nga gin-inspirar sang Dios tuhoy sa gintalana nga tion sang Dios. Ginapasalig kita sini nga sa indi madugay hukman ni Jehova ang tanan nga malauton. Sa amo lamang nga ang duta bug-os nga “mapuno sang ihibalo sa himaya ni Jehova subong nga ang mga tubig nagatabon sang dagat.” Amo ina ang matagnaon nga saad nga masapwan sa Sagrado nga Pulong sang Dios sa Habacuc 2:⁠14.

2. Anong tatlo ka paghukom sang Dios ang ginaunod sang tulun-an ni Habacuc?

² Ginsulat sang mga 628 B.⁠C.⁠E., ang tulun-an ni Habacuc nagaunod sing tatlo ka alagisod nga paghukom ni Jehova nga Dios. Ang duha sining mga paghukom nahimo na. Ang nahauna amo ang paghukom ni Jehova batok sa batinggilan nga pungsod sang dumaan nga Juda. Kamusta naman ang ikaduha? Amo yadto ang paghukom sang Dios sa mapiguson nga Babilonia. Gani, may rason gid kita sa pagsalig nga ang ikatlo sining mga paghukom sang Dios pagatumanon. Sa katunayan, mapaabot naton ang katumanan sini sa indi na lang madugay. Tungod sa mga matarong sa sining katapusan nga mga adlaw, laglagon sang Dios ang tanan nga malauton nga mga tawo. Ang katapusan sa ila pagalaglagon sa nagahilapit sing madasig nga “inaway sang dakung adlaw sang Dios nga Labing Gamhanan.”​—⁠Bugna 16:​14, 16.

3. Ano ang pat-od nga mahanabo sa mga malauton sa aton tion?

³ Malapit na gid ang inaway sang dakung adlaw sang Dios. Kag ang paglaglag sang Dios sa mga malauton sa aton tion subong gid ka pat-od sa katumanan sang mga paghukom ni Jehova batok sa Juda kag sa Babilonia. Apang, sa karon mismo nga tion, ngaa indi anay ninyo handurawon nga didto kita sa Juda sang panahon ni Habacuc? Ano ang nagakatabo sa sadto nga duta?

Isa ka Duta Sang Kagamo

4. Anong makakilibang nga balita ang nabatian ni Habacuc?

⁴ Handurawa ang manalagna ni Jehova nga si Habacuc nga nagalingkod sa matapan nga atop sang iya balay, nga nagapabugnaw sa dapya sang hangin sa kagab-ihon. Yara sa iya tupad ang isa ka instrumento sa musika. (Habacuc 1:​1; 3:​19, suskripsion) Apang nakabati si Habacuc sing makakilibang nga balita. Ginpatay ni Hari Joaquim sang Juda si Urias kag ginpapilak ang bangkay sadto nga manalagna sa lulubngan sang mga timawa. (Jeremias 26:23) Matuod, wala mahuptan ni Urias ang iya pagsalig kay Jehova, nangin mahinadlukon sia kag nagpalagyo pa Egipto. Apang, nakahibalo si Habacuc nga ang kasingki ni Joaquim indi bangod sang handum nga sakdagon ang kadungganan ni Jehova. Maathag ini sa indi gid pagtuman sang hari sa kasuguan sang Dios kag sa iya pagdumot kay manalagna Jeremias kag sa iban pa nga nagaalagad kay Jehova.

5. Ano ang espirituwal nga kahimtangan sa Juda, kag ano ang reaksion ni Habacuc sa sini?

⁵ Nakita ni Habacuc ang aso sang incienso nga nagatub-ok gikan sa mga atop sang kaingod nga mga balay. Ang mga tawo wala nagasunog sining incienso subong mga sumilimba ni Jehova. Nagahimo sila sing mga buhat sang butig nga relihion nga ginasakdag sang malauton nga si Hari  Joaquim sang Juda. Makahuluya gid! Naglumawlumaw ang mga mata ni Habacuc, kag nakitluoy sia: “Tubtob san-o, O Jehova, magapangayo ako sing bulig, kag indi ka magpamati? Tubtob san-o ako magapangayo sa imo sing bulig gikan sa kasingki, kag indi ikaw magaluwas? Ngaa ginapakita mo sa akon ang makapasakit, kag padayon ka nga nagatulok sa kagamo? Kag ngaa may pagpang-ati kag kasingki sa atubangan ko, kag ngaa may pag-ilinaway, kag ngaa may pagpinuyas? Busa ang kasuguan nagaluya, kag ang katarungan wala gid nagaguwa. Kay ginalikupan sang malauton ang matarong, amo kon ngaa ang katarungan nagaguwa nga pinatiko.”​—⁠Habacuc 1:​2-4.

6. Ano ang natabo sa kasuguan kag katarungan sa Juda?

⁶ Huo, naglapnag ang pagpang-ati kag ang kasingki. Bisan diin man magtulok si Habacuc, makita niya ang kagamo, pag-ilinaway, pagpinuyas. “Ang kasuguan nagaluya,” wala sing gahom. Kag ang katarungan? Aba, “wala gid [ini] nagaguwa” sing madinalag-on! Wala gid ini nagadaug. Sa baylo, ‘ginalikupan sang mga malauton ang mga matarong,’ ginalusutan ang legal nga mga tikang nga gintuyo agod proteksionan ang mga walay sala. Sa katunayan, “ang katarungan nagaguwa nga pinatiko.” Ginabaliskad ini. Makapasubo gid nga kahimtangan!

7. Ano ang determinado nga himuon ni Habacuc?

⁷ Si Habacuc nagdulog kag ginbinagbinag ang kahimtangan. Magaampo bala sia? Indi gid! Sa tapos marepaso ang tanan nga paghingabot sa matutom nga mga alagad sang Dios, ginpapagsik sining mainunungon nga tawo ang iya determinasyon nga magpabilin nga malig-on, mabakod subong manalagna ni Jehova. Padayon nga  ibantala ni Habacuc ang mensahe sang Dios​—⁠bisan pa magakahulugan ini sing kamatayon.

Si Jehova Nagahimo Sing Di-mapatihan nga “Hilikuton”

8, 9. Anong di-mapatihan nga “hilikuton” ang ginahimo ni Jehova?

⁸ Sa palanan-awon, nakita ni Habacuc ang butig nga mga relihionista, nga wala nagapadungog sa Dios. Pamatii ang ginsiling ni Jehova sa ila: “Tulok kamo sa tunga sang mga pungsod, kag magtan-aw, kag magtulukay kamo sa katingala.” Mahimo gid nga natingala si Habacuc kon ngaa subong sini ang ginasiling sang Dios sa mga malauton. Nian nabatian niya si Jehova nga nagasiling sa ila: “Matingala kamo; kay ang isa may hilikuton nga ginahimo sa inyo mga adlaw, nga indi ninyo mapatihan bisan pa isugid ini.” (Habacuc 1:5) Ang matuod, si Jehova mismo ang nagahimo  sini nga hilikuton nga indi nila mapatihan. Apang ano ini?

⁹ Si Habacuc maukod nga nagapamati sa dugang pa nga ginsiling sang Dios, nga narekord sa Habacuc 1:​6-11. Mensahe ini ni Jehova​—⁠kag wala sing butig nga dios ukon walay kabuhi nga idolo nga makabalabag sang katumanan sini: “Yari karon ginabangon ko ang mga Caldeanhon, ang pungsod nga mapintas kag masupog, nga nagakadto sa malapad nga mga duog sang duta agod angkunon ang mga puluy-an nga indi ila. Makakulugmat kag makakululba ini. Gikan sa sini nagagikan ang iya kaugalingon nga katarungan kag ang iya kaugalingon nga pagkahalangdon. Kag ang mga kabayo sini mas madasig pa sa mga leopardo, kag mas mapintas pa sila sa mga lobo sa kagab-ihon. Kag ang mga kabayo sini para sa inaway nagserbe sa duta, kag ang mga kabayo sini para sa inaway naghalin sa malayo. Nagalupad sila subong sang agila nga nagadalidali agod makakaon. Sa kabug-usan sini nagaabot ini para lamang sa kasingki. Ang pagtilipon sang ila mga nawong subong sang hangin nga salatan, kag nagatipon ini sing mga bihag subong sang balas. Kag sa bahin sini, ginayubit sini ang mga hari, kag ang mataas nga mga opisyales kaladlawan para sa sini. Sa bahin sini, ginakadlawan sini bisan ang tagsa ka napamakuran nga duog, kag nagatumpok ini sing yab-ok kag ginaagaw ini. Sa amo nga tion magasulong ini subong sang hangin kag magaligad kag makasala. May gahom ini bangod sang iya dios.”

10. Sin-o ang ginsugyot ni Jehova?

¹⁰ Daw ano ka matagnaon nga paandam gikan sa Labing Mataas! Sugyuton ni Jehova ang mga Caldeanhon, ang mabaris nga pungsod sang Babilonia. Sa paglatas sini sa “malapad nga mga duog sang duta,” sakupon sini ang madamo, madamo nga puluy-an. Daw ano ka makakulugmat! Ang mga Caldeanhon “makakulugmat kag makakululba,” makasiligni kag makahaladlok. Nagahimo ini sang iya di-mabali nga mga kasuguan. ‘Ang katarungan sini nagagikan sa iya kaugalingon.’

11. Paano ninyo ilaragway ang pag-abot sang mga Babilonianhon batok sa Juda?

¹¹ Ang mga kabayo sang Babilonia mas maabtik sangsa madasig nga mga leopardo. Ang mga kabalyero sini mas mapintas sangsa gutom nga mga lobo nga nagapangita sing tulukbon sa gab-i. Nagadali sa paglakat, ‘ang mga kabayo sini para sa inaway nagaserbe sa duta’ sing di-mapailubon. Gikan sa malayo nga Babilonia nagpadulong sila sa Juda. Nagalupad subong sang agila nga nagasibad pakadto sa manamit nga pagkaon, ang mga Caldeanhon magadagit sa dili madugay sang ila biktima. Apang ini bala pagpang-ati lamang, isa lamang ka hinali nga pagsalakay sang pila ka soldado? Aba, indi! “Sa kabug-usan sini nagaabot ini para lamang sa kasingki,” subong isa ka daku nga guban nga nagapanong sa paglaglag. Ang ila mga nawong nagasiga sa daku nga kalangkag, nagapangabayo sila pa katundan padulong sa Juda kag sa Jerusalem, nagadalagan sing subong kadasig sa hangin nga salatan. Ang mga Babilonianhon magadala sing madamo gid nga bilanggo amo kon ngaa sila ‘nagatipon sing mga bihag subong sang balas.’

12. Ano ang panimuot sang mga Babilonianhon, kag sa ano gid ‘nakasala’ ining makahaladlok nga kaaway?

¹² Ang Caldeanhon nga hangaway magayubit sa mga hari kag magauliga sa mataas nga mga opisyales, tanan sila wala sing gahom agod balabagan ang di-mapunggan nga pagsulong sini. ‘Ginakadlawan sini ang tagsa ka napamakuran nga duog,’ kay ang bisan ano nga kuta mapukan kon ang mga Babilonianhon ‘magtumpok sing yab-ok’ paagi sa paghimo sing bulubungyod nga duta nga gikan sini magasalakay ini. Sa gintalana nga tion ni Jehova, ang makahaladlok nga kaaway ‘magasulong subong sang hangin.’ Sa pagsalakay sa Juda kag sa Jerusalem, “makasala” gid ini bangod sang paghalit sa katawhan sang Dios. Pagkatapos sang madasig nga kadalag-an, ang Caldeanhon nga kumander magapabugal: ‘Ini nga gahom naghalin sa amon dios.’ Apang diutay lamang ang iya nahibaluan!

Isa ka Malig-on nga Sadsaran Para sa Paglaum

13. Ngaa napuno sing paglaum kag pagsalig si Habacuc?

¹³ Bangod sang dugang nga paghangop sa katuyuan ni Jehova, nagatubo ang paglaum sa tagipusuon ni Habacuc. Puno sing bug-os nga pagsalig, nagahambal sia nga may pagdayaw kay Jehova. Subong sang ginapatalupangod sa Habacuc 1:​12, ang manalagna nagasiling: “Indi bala nga naggikan ikaw sa nagligad nga tion, O Jehova? O Dios ko, ang akon Balaan, indi ka mapatay.” Sa pagkamatuod, si Jehova isa ka Dios “kutob sa tion nga walay latid tubtob sa tion nga walay latid”​—⁠sa walay katubtuban.​—⁠Salmo 90:​1, 2.

14. Anong dalanon ang ginhimo sang mga apostata sang Juda?

 ¹⁴ Nagapamalandong sa palanan-awon nga ginhatag sa iya sang Dios kag nagakasadya sa paghantop nga ginhatag sini, ang manalagna nagapadayon: “O Jehova, ginpat-od mo ini para sa paghukom; kag, O Igang, gintukod mo ini para sa pagsabdong.” Ginhukman sang Dios sing di-kalahamut-an ang mga apostata sang Juda, kag magabaton sila sing pagsabdong, daku nga silot, ni Jehova. Dapat kuntani gintamod nila sia subong ila Igang, ang lamang matuod nga pamakod, dalangpan, kag Tuburan sang kaluwasan. (Salmo 62:​7; 94:​22; 95:1) Apang, ang apostata nga mga lider sang Juda wala nagapalapit sa Dios, kag padayon nila nga ginapigos ang indi makahalalit nga mga sumilimba ni Jehova.

15. Sa anong kahulugan si Jehova ‘tuman ka putli sa mga mata agod makita ang malain’?

¹⁵ Ini nga kahimtangan nagpalisod sing daku sa manalagna ni Jehova. Gani nagsiling sia: “Tuman ka putli ang imo mga mata agod makita ang malain; kag ang pagtan-aw sa kagamo indi mo masarangan.” (Habacuc 1:13) Huo, si Jehova ‘tuman ka putli sa mga mata agod makita ang malain,’ buot silingon, sa pagkunsinti sa kalautan nga ginahimo.

16. Paano ninyo isumaryo ang narekord sa Habacuc 1:​13-17?

¹⁶ Busa si Habacuc may makapukaw-sa-hunahuna nga mga pamangkot. Namangkot sia: “Ngaa ginatan-aw mo yadtong nagapakig-angot sing maluibon, nga nagahipos ka kon ginahalunhon sang malauton ang isa nga mas matarong sangsa iya? Kag ngaa ginahimo mo ang dutan-on nga tawo subong sang mga isda sang dagat, subong sang nagasaug nga mga butang nga wala sing nagadumala sa ila? Ginakuha niya sila tanan paagi lamang sa taga; ginaguyod niya sila sa iya pukot, kag ginatipon niya sila sa iya lambat sa pagpangisda. Amo kon ngaa nagakalipay sia kag nagakasadya. Amo kon ngaa nagadulot sia sing halad sa iya pukot kag nagahimo sing mahalaron nga aso sa iya lambat sa pagpangisda; kay paagi sa sini ginpatambok ang iya bahin, kag ang iya pagkaon makapapagros. Amo bala sina kon ngaa ginakuha niya ang unod sang iya pukot, kag kinahanglan bala niya nga magpatay sang mga pungsod sing dalayon, nga wala sia nagakaluoy?”​—⁠Habacuc 1:​13-17.

17. (a) Sa pagsalakay sa Juda kag sa Jerusalem, paano ginahimo sang mga Babilonianhon ang katuyuan sang Dios? (b) Ano ang isugid ni Jehova kay Habacuc?

¹⁷ Sa pagsalakay sa Juda kag sa kapital nga siudad sini, ang Jerusalem, himuon sang mga Babilonianhon ang suno sa ila mga handum. Indi nila mahibaluan nga nagaalagad sila subong paagi sang Dios sa paghimo sang iya matarong nga paghukom batok sa di-matutom nga katawhan. Mahapos makita kon ngaa indi mahangpan ni Habacuc nga gamiton sang Dios ang malaut nga mga Babilonianhon sa paghimo sang Iya paghukom. Yadtong wala kaluoy nga mga Caldeanhon indi mga sumilimba ni Jehova. Ginatamod nila ang mga tawo subong lamang sang ‘isda kag nagasaug nga mga butang’ nga dalakpon kag gamhan. Apang indi magadugay ang pagpalibog ni Habacuc. Sa indi madugay isugid ni Jehova sa iya manalagna nga ang mga Babilonianhon indi magapabilin nga indi masilutan sa ila makagod nga pag-ati kag sa ila mapintas nga pagkamakasasala sa dugo.​—⁠Habacuc 2:⁠8.

Handa Para sa Dugang Pa nga mga Pulong ni Jehova

18. Ano ang matun-an naton gikan sa panimuot ni Habacuc, subong sang ginapakita sa Habacuc 2:​1?

¹⁸ Apang, sa sini gid nga tion, nagahulat si Habacuc agod pamatian ang dugang pa nga ihambal ni Jehova sa iya. Ang manalagna desidido nga nagsiling: “Magapabilin ako nga nagatindog sa akon ginabantayan, kag magapabilin ako nga nagatindog sa balwarte; kag padayon ako nga magabantay, agod tan-awon kon ano ang iya ihambal paagi sa akon kag kon ano ang akon isabat sa pagsabdong sa akon.” (Habacuc 2:1) Interesado gid si Habacuc sa ihambal pa sang Dios paagi sa iya subong isa ka manalagna. Ang iya pagtuo kay Jehova subong Dios nga wala nagakunsinti sa kalautan nagapalibog sa iya kon ngaa nagapadayon ang kalautan, apang handa sia nga tadlungon ang iya panghunahuna. Ti, kamusta naman kita? Kon nagapalibog kita kon ngaa ginapabay-an lamang ang pila ka malaut nga mga butang, ang aton pagsalig sa pagkamatarong ni Jehova nga Dios dapat magbulig sa aton nga mangin balanse kag maghulat sa iya.​—⁠Salmo 42:​5, 11.

19. Subong gid sang ginsiling sang Dios kay Habacuc, ano ang natabo sa balingag nga mga Judiyo?

¹⁹ Subong gid sang iya ginsiling kay Habacuc, ginhukman sang Dios ang balingag nga pungsod  sang mga Judiyo paagi sa pagtugot sa mga Babilonianhon nga salakayon ang Juda. Sang 607 B.⁠C.⁠E., ginlaglag nila ang Jerusalem kag ang templo, ginpamatay ang mga tigulang kag ang mga bata, kag gindala ang madamo subong mga bihag. (2 Cronica 36:​17-20) Pagkatapos sang malawig nga pagtapok sa Babilonia, ang matutom nga Judiyong nagkalabilin nagpauli sa ila tumandok nga duta kag sang ulihi ginpatindog nila liwat ang templo. Apang, pagkatapos sadto, ang mga Judiyo nangin di-matutom liwat kay Jehova​—⁠ilabi na sang ginsikway nila si Jesus subong ang Mesias.

20. Paano gingamit ni Pablo ang Habacuc 1:5 may kaangtanan sa pagsikway kay Jesus?

²⁰ Suno sa Binuhatan 13:​38-41, ginpakita ni apostol Pablo sa mga Judiyo sa Antioquia kon ano ang kahulugan sang pagsikway kay Jesus kag sa amo pagtamay sa iya halad nga gawad. Ginabalikwat ang Habacuc 1:5 gikan sa Greek Septuagint nga bersion, si Pablo nagpaandam: “Pat-ura ninyo nga ang ginasiling sa mga Manalagna indi mag-abot sa inyo, ‘Tan-awa ninyo, kamo nga mga mayubiton, kag magkatingala sa sini, kag magkalawala, kay nagahimo ako sing buhat sa inyo mga adlaw, buhat nga indi ninyo nga mas-a pagpatihan bisan pa nga iasoy ini sa inyo sang bisan sin-o sing detalyado.’ ” Nahisanto sa ginbalikwat ni Pablo, ang ikaduha nga katumanan sang Habacuc 1:5 natabo sang ginlaglag sang Romanong mga hangaway ang Jerusalem kag ang templo sini sang 70 C.⁠E.

21. Paano gintamod sang mga Judiyo sang adlaw ni Habacuc ang “buhat” sang Dios sa pagtugot sa mga Babilonianhon nga laglagon ang Jerusalem?

²¹ Para sa mga Judiyo sang adlaw ni Habacuc, ang “buhat” sang Dios tuhoy sa pagtugot sa mga Babilonianhon nga laglagon ang Jerusalem wala gid ginhunahuna bangod yadto nga siudad amo ang sentro sang pagsimba kay Jehova kag amo ang duog diin nagalingkod sa trono ang iya gintangdo nga hari. (Salmo 132:​11-18) Subong amo sini, ang Jerusalem wala pa gid anay malaglag. Ang templo sini wala pa gid anay masunog. Ang harianon nga panimalay ni David wala pa gid anay mapukan. Indi mapatihan nga tugutan ni Jehova nga mahanabo ina nga mga butang. Apang paagi kay Habacuc, naghatag ang Dios sing nagakaigo nga paandam nga ining makakilibang nga mga hitabo mahanabo. Kag ginapamatud-an sang maragtas nga natabo ini subong sang gintagna.

Ang Di-mapatihan nga “Buhat” Sang Dios sa Aton Adlaw

22. Ano ang nalakip sa di-mapatihan nga “buhat” ni Jehova sa aton adlaw?

²² Magahimo bala si Jehova sing di-mapatihan nga “buhat” sa aton adlaw? Makasalig kamo nga himuon niya ini, bisan pa nga daw indi ini mapatihan sang mga maduhaduhaon. Sini nga tion, ang di-mapatihan nga buhat ni Jehova amo ang paglaglag sa Cristiandad. Kaangay sang dumaan nga Juda, nagapangangkon sia nga nagasimba sa Dios apang nangin malaut gid. Pat-uron ni Jehova nga ang tagsa ka agi sang relihioso nga sistema sang Cristiandad madula sa dili madugay, subong sang bug-os nga “Babilonia nga Daku,” ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion.​—⁠Bugna 18:​1-24.

23. Ano ang ginpahulag sang espiritu sang Dios nga masunod nga himuon ni Habacuc?

²³ May dugang pa nga ginpahimo si Jehova kay Habacuc antes malaglag ang Jerusalem sang 607 B.⁠C.⁠E. Ano pa ang isugid sang Dios sa iya manalagna? Ti, makabati si Habacuc sing mga butang nga magapahulag sa iya sa pagkuha sang iya instrumento sa musika kag mag-amba kay Jehova sing mapangamuyuon nga mga panalabiton. Apang, antes sina, ang espiritu sang Dios magapahulag sa manalagna nga ibantala ang dramatiko nga mga kailo. Sa pagkamatuod, luyag naton mahangpan ang madalom nga kahulugan sining matagnaon nga mga pulong para sa gintalana nga tion sang Dios. Busa hatagan naton sing dugang pa nga igtalupangod ang tagna ni Habacuc.

Madumduman Bala Ninyo?

• Ano anay ang mga kahimtangan sa Juda sang adlaw ni Habacuc?

• Anong di-mapatihan nga “hilikuton” ang ginhimo ni Jehova sang panahon ni Habacuc?

• Ano ang sadsaran sang paglaum ni Habacuc?

• Anong di-mapatihan nga “buhat” ang himuon sang Dios sa aton adlaw?

[Mga pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 9]

Nagpalibog si Habacuc kon ngaa gintugutan sang Dios nga magpadayon ang kalautan. Ikaw bala?

[Retrato sa pahina 10]

Gintagna ni Habacuc ang kalaglagan sang duta sang Juda sa mga kamot sang mga Babilonianhon

[Retrato sa pahina 10]

Arkeolohiko nga kagulub-an sa Jerusalem, nga ginlaglag sang 607 B.⁠C.⁠E.