Maalamon nga Laygay sang Isa ka Iloy

“Pamatii, anak ko, ang disiplina sang imo amay, kag indi pagsikwaya ang kasuguan sang imo iloy.”​—⁠Hulubaton 1:⁠8.

ANG aton mga ginikanan​—⁠ang aton amay kag iloy⁠—mahimo mangin hamili nga tuburan sang pagpalig-on, pagsakdag, kag laygay. Ang tulun-an nga Hulubaton sa Biblia nagasugid tuhoy sa isa ka pamatan-on nga hari, si Lemuel, nga nakabaton sing “mabug-at nga mensahe” sang “pagtadlong” gikan sa iya iloy. Ginrekord ining mga pulong sa Hulubaton kapitulo 31, kag makabenepisyo man kita sa maalamon nga laygay sini nga iloy.​—⁠Hulubaton 31:⁠1.

Laygay nga Nagakaigo sa Hari

Nagsugod ang iloy ni Lemuel paagi sa pila ka pamangkot nga nagapukaw sang aton interes: “Ano bala ang akon ginasiling, O anak ko, kag ano bala, O anak sang akon tiyan, kag ano bala, O anak sang akon mga panaad?” Ginapakita sang iya makatlo suliton nga pangabay ang iya daku nga kabalaka nga pamatian sang iya anak ang iya pinamulong. (Hulubaton 31:2) Ang iya kabalaka sa espirituwal nga kaayuhan sang iya anak isa ka maayo nga halimbawa para sa Cristianong mga ginikanan karon.

Nahanungod sa kaayuhan sang iya anak nga lalaki, ano pa ang labi nga kabalak-an sang isa ka iloy sangsa magansal nga mga kinalipay kag mga pagpatuyang sa alak, mga babayi, kag ambahanon? Direkta sa punto ang iloy ni Lemuel: “Indi pag-ihatag ang imo kusog sa mga babayi.” Ginlaragway niya ang lugak nga paggawi nga “nagadul-ong sa kalaglagan sang mga hari.”​—⁠Hulubaton 31:⁠3.

Indi dapat pasapayanan ang lakas nga pag-inom. “Indi nagakaigo sa mga hari, O Lemuel, indi nagakaigo sa mga hari ang pag-inom sing alak,” paandam niya. Paano makapatuman sing maayo kag makatarunganon nga paghukom ang isa ka hari kag indi “malipat sang kasuguan kag magpatiko sang katarungan nga naigo sa bisan sin-o sa mga anak sang pagpigos” kon pirme sia hubog?​—⁠Hulubaton 31:​4-7.

Sa kabaliskaran, paagi sa paglikaw sa sina nga mga bisyo, ang hari ‘makahukom sing matarong kag makahikot sing katarungan sa isa nga ginpigos kag sa isa nga imol.’​—⁠Hulubaton 31:​8, 9.

Bisan pa indi “mga hari” ang Cristianong mga pamatan-on karon, ang maalamon nga laygay sang iloy ni Lemuel sibu man sa tion, ayhan kapin pa. Ang pag-abuso sa alkohol, paggamit sing tabako, kag seksuwal nga imoralidad lapnag sa tunga sang mga pamatan-on karon, kag dapat mamati ang Cristianong mga pamatan-on kon ginalaygayan sila sang ila mga ginikanan sing ‘mabug-at nga mga mensahe.’

Isa ka Sangkol nga Asawa

Nagakaigo lang nga mabalaka ang mga iloy sa palaabuton nga pagpangasawa sang ila mga anak nga nagahamtong na. Masunod nga ginpatalupangod sang  iloy ni Lemuel ang mga kinaiya sang isa ka huwaran nga asawa. Walay duhaduha nga makabenepisyo gid ang isa ka pamatan-on nga lalaki sa pagbinagbinag sang pagtamod sang isa ka babayi sa sining importante nga butang.

Sa bersikulo 10, ginpaanggid ang “isa ka sangkol nga asawa” sa tumalagsahon kag malahalon nga mga korales, nga sang panahon sang Biblia matigayon lamang paagi sa daku nga panikasog. Sing kaanggid, kinahanglan ang panikasog agod makakita sing sangkol nga asawa. Sa baylo nga magdalidali sa pagpangasawa, maayo para sa isa ka pamatan-on nga lalaki nga maghinguyang sing nagakaigo nga tion sa pagpili. Sa amo, labi niya nga mapabaloran sing daku ang iya makita nga hamili.

Nahanungod sa isa ka sangkol nga asawa, ginsilingan si Lemuel: “Ang tagipusuon sang iya tag-iya nagasalig sa iya.” (Bersikulo 11) Sa iban nga pinamulong, indi niya dapat ipilit nga magsugot ang iya asawa sa tanan nga butang. Sa pagkamatuod, dapat anay maghambalanay ang mag-asawa antes sila maghimo sing dalagku nga mga desisyon, subong sang mga pagbakal nga nagadalahig sing daku nga kantidad ukon sa pagpadaku sang ila kabataan. Ang pagkomunikar may kahilabtanan sa sini nga mga butang nagabulig sa ila pagsuod.

Sa pagkamatuod, madamo sing hilikuton ang isa ka sangkol nga asawa. Sa bersikulo 13 tubtob 27 nalista ang laygay kag mga prinsipio nga magamit sang mga asawa sa tanan nga panahon para sa kaayuhan sang ila pamilya. Halimbawa, bangod sang nagataas nga bili sang panapton kag mga kagamitan, matun-an sang isa ka sangkol nga asawa nga mangin mabinuligon kag makinot agod nagakaigo nga mapanaptan kag presentable ang iya pamilya. (Bersikulo 13, 19, 21, 22) Agod mabuhinan ang gasto sa pagkaon, nagapananom sia kag nagapamalaklon sing mahalungon.​—⁠Bersikulo 14, 16.

Maathag nga ining babayi wala nagakaon sing “tinapay sang katamad.” Nagapangabudlay sia sing lakas, kag ginatatap niya sing maayo ang mga hilikuton sa iya panimalay. (Bersikulo 27) Nagawagkos sia nga “may kabakod sang iya mga balikawang,” buot silingon nga nagahanda sia sa paghimo sang mabudlay nga mga hilikuton. (Bersikulo 17) Nagabangon sia sing aga pa agod sugdan ang iya adlaw sang paghikot, kag mapisan sia nga nagapangabudlay tubtob sa gab-i. Daw subong bala nga ang suga nga nagapasanag sa iya hilikuton pirme nagasiga.​—⁠Bersikulo 15, 18.

Labaw sa tanan, ang sangkol nga asawa isa ka espirituwal nga persona. Nagakahadlok sia sa Dios kag nagasimba sa iya nga may tudok nga pagtahod kag matinahuron nga kahayanghag. (Bersikulo 30) Ginabuligan man niya ang iya bana sa paghanas sa ila kabataan nga himuon man ini. Ang bersikulo 26 nagasiling: “Sa kaalam,” ginatudluan niya ang iya kabataan, kag “ang kasuguan sang mahigugmaon nga kaayo yara sa iya dila.”

Isa ka Sangkol nga Bana

Agod maganyat ang isa ka sangkol nga asawa, dapat himuon ni Lemuel ang mga katungdanan sang isa ka sangkol nga bana. Ginpahanumdom si Lemuel sang iya iloy sang pila sini.

Ang isa ka sangkol nga bana makabaton sing maayo nga report gikan sa “tigulang nga mga lalaki sang duta.” (Hulubaton 31:23) Nagakahulugan ina nga sia sangkol, bunayag, masaligan, kag nagakahadlok sa Dios. (Exodo 18:​21; Deuteronomio 16:​18-20) Subong amo sina, sia mangin “kilala sa mga gawang,” diin nagatipon ang kilala nga mga lalaki sa pagdumala sa mga hilikuton sang siudad. Agod ‘makilala’ subong isa ka tawo nga nagakahadlok sa Dios, dapat nga makatarunganon sia kag nagapanghikot sing nahiusa sa mga gulang sang “duta,” ayhan nagapatuhoy sa distrito ukon rehiyon.

Walay duhaduha nga nagahambal gikan sa personal nga inagihan, ginpahanumdom sang iloy ni Lemuel ang iya anak tuhoy sa importansia sang pagpakita sing apresasyon sa iya mangin asawa. Wala na sing iban pa sa duta nga mas palangga niya. Gani handurawa ang tudok nga balatyagon nga mahantop sa iya tingog sang nagtu-ad sia sa atubangan sang tanan: “Madamo sing anak nga babayi ang nakapakita sing pagkasangkol, apang ikaw​—⁠ikaw nagalabaw sa ila tanan.”​—⁠Hulubaton 31:⁠29.

Maathag nga gin-apresyar ni Lemuel ang maalamon nga laygay sang iya iloy. Halimbawa, matalupangdan naton nga sa bersikulo 1, ginpatuhuyan niya ang mga pulong sang iya iloy subong iya. Gani, ginbaton niya ang “pagtadlong” sang iya iloy kag nakabenepisyo sa iya laygay. Kabay nga makapanginpulos man kita sa sining “mabug-at nga mensahe” paagi sa pag-aplikar sang mga prinsipio sini sa aton kabuhi.

[Mga retrato sa pahina 31]

Ang isa ka sangkol nga asawa wala nagakaon sing “tinapay sang katamad”