Makapabilin Ikaw nga Putli sa Isa ka Imoral nga Kalibutan

MORENO sia kag maambong nga lalaki. Maalam naman sia kag matahom nga babayi. Sa isa lang ka kompanya sila nagatrabaho. Ginapakitaan sia sang babayi sang personal nga atension. Ginadayaw niya ang babayi. Nagahatagay sila sing mga regalo. Wala magdugay kag nangin magkahagugma sila. Ginbiyaan niya ang iya asawa tungod sa iya. Sang ulihi, ang babayi namat-od nga magpabilin sa iya bana kag gin-untat ang relasyon. Sing pakulahaw nagtinguha ang lalaki nga makig-uli sa iya asawa. Apang, bangod wala sing paghinulsol, wala sia magmadinalag-on. Ang tanan nga nadalahig nagpadayon sa pagkabuhi, bisan pa nga nahalitan.

Ang seksuwal nga moralidad wala na ginahunahuna subong isa ka maayo nga kinaiya sa sining kalibutan. Ang pagtinguha sang kalipayan kag kaayawan nga wala sing pagpugong daw amo ang normal sa karon. Ang The New Encyclopædia Britannica nagsiling: “Ang pagpakighilahi daw lapnag na gid kag, sa pila ka kaso, subong ka kinaandan na sa pag-asawahay.”

Apang, luyag ni Jehova nga Dios nga ang pag-asawahay mangin “halangdon sa tanan” kag ang higdaan sang pag-asawahay “indi madagtaan.” (Hebreo 13:4) Ang Kasulatan nagasiling: “Indi kamo magtalang. Bisan ang mga makihilawason, ukon mga sumilimba sa idolo, ukon mga makihilahion, ukon mga lalaki nga gingamit ang kaugalingon para sa di-kinaugali nga mga katuyuan, ukon mga lalaki nga nagahulid sa mga lalaki . . . indi makapanubli sang ginharian sang Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Busa, agod matigayon ang kahamuot sang Dios, kinahanglan nga huptan naton ang katinlo sa moral sa sining imoral nga kalibutan.

Paano naton maamligan ang aton kaugalingon gikan sa makapalain nga impluwensia sa palibot naton? Sa ika-5 nga kapitulo sang tulun-an sang Biblia nga Hulubaton, si Hari Solomon sang dumaan nga Israel nagahatag sing mga sabat. Usisaon naton kon ano ang iya masiling.

Ikasarang sa Paghunahuna sa Pag-amlig sa Imo

“Anak ko, talupangda ang akon kaalam,” panugod sang hari sang Israel. Sia nagdugang: “Ilingig ang imo igdulungog sa akon paghantop, agod mabantayan mo ang ikasarang sa paghunahuna; kag kabay nga amligan sang imo mga bibig ang ihibalo.”—Hulubaton 5:1, 2.

Agod mabatuan ang mga pagsulay nga nagadul-ong sa imoralidad, kinahanglan naton ang kaalam—ang ikasarang sa pag-aplikar sang Makasulatanhon nga ihibalo—kag ang paghantop, ukon ang ikasarang sa pagkilala sang husto sa sayop kag sa pagpili sang husto nga dalanon. Ginapalig-on kita nga talupangdon ang kaalam kag paghantop agod mabantayan ang aton ikasarang sa paghunahuna. Paano naton ini mahimo? Kon aton ginatun-an ang Pulong sang Dios, ang Biblia, kinahanglan talupangdon naton kon paano nagapanghikot si Jehova kag ilingig ang aton igdulungog sa iya kabubut-on kag mga katuyuan. Paagi sa paghimo sini, ginatuytuyan naton ang aton hunahuna sa husto nga mga dalanon. Busa ang natigayon nga ikasarang sa paghunahuna nagahisanto sa diosnon nga kaalam kag ihibalo. Kon ginapadapat sing nagakaigo, ini nga ikasarang magaamlig sa aton agod indi masiod sang imoral nga mga pagsulay.

Mag-andam Gikan sa Madanlog nga Alingagngag

Ang rason kon ngaa ang ikasarang sa paghunahuna kinahanglanon agod mahuptan ang katinlo sa  moral sa isa ka di-matinlo nga kalibutan amo nga ang mga dalanon sang imoral nga tawo makasululay. Si Solomon nagapaandam: “Ang mga bibig sang babayi nga dumuluong nagatulo kaangay sang dugos, kag ang iya alingagngag madanlog pa sa lana. Apang ang epekto halin sa iya mapait subong sang ajenjo; matalom ini subong sang espada nga duha sing sulab.”—Hulubaton 5:3, 4.

Sa sini nga hulubaton, ang batinggilan nga tawo ginalaragway subong “babayi nga dumuluong”—isa ka babayi nga salamwanan. * Ang mga pulong nga paagi sini ginasulay niya ang iya biktima matam-is kaangay sang dugos kag madanlog sangsa lana sang olivo. Indi bala nga ang kalabanan nga imoral seksuwal nga mga buhat nagasugod sa sini nga paagi? Halimbawa, binagbinaga ang eksperiensia sang isa ka matahom nga 27-anyos nga sekretarya nga si Amy. Sia nagsiling: “Ini nga tawo sa ulubrahan nagahatag sa akon sing tuman ka daku nga atension kag nagadayaw sa akon sa tagsa ka kahigayunan. Maayo batyagon kon ginatalupangod. Apang makita ko gid nga ang iya interes sa akon sa sekso lang. Indi gid ako mapatalang sang iya mga ginahimo.” Ining maulog-ulugon nga mga pulong sang isa ka manunulay masami nga makalilipay magluwas lamang kon nahibaluan naton ang ila matuod nga kinaugali. Bangod sini kinahanglan naton nga hanason ang aton ikasarang sa paghunahuna.

Ang epekto sang imoralidad mapait kaangay sang ajenjo kag matalom subong sang espada nga duha sing sulab —masakit kag makamamatay. Ang natublag nga konsiensia, indi luyag nga pagbusong, ukon ang balatian nga ginpaliton paagi sa sekso amo sa masami ang mapait nga mga resulta sina nga paggawi. Kag hunahunaa ang daku nga kasakit sa emosyon nga naeksperiensiahan sang tiayon sang isa ka maluib. Ang isa ka buhat sang pagluib makasamad sing madalom nga nagapabilin tubtob buhi. Huo, masakit ang imoralidad.

Nagakomento sa pagkabuhi sang malain nga babayi, ang maalam nga hari nagpadayon: “Ang iya mga tiil nagapanaug sa kamatayon. Ang iya mga tikang nagalambot sa Sheol mismo. Wala sia nagahunahuna sang dalanon sang kabuhi. Ang iya mga dalanon nagtalang nga wala niya mahibaluan kon diin.” (Hulubaton 5:5, 6) Ang dalanon sang imoral nga babayi nagadul-ong sa iya sa kamatayon—ang iya mga tikang padulong sa Sheol, ang kinaandan nga lulubngan sang katawhan. Bangod ang mga balatian nga ginapaliton paagi sa sekso, ilabi na ang AIDS, nagalapnag na karon, daw ano ka matuod ining mga pulong! Ang padulungan niya kaanggid sa sadtong nagaupod sa iya sa iya malimbungon nga mga dalanon.

Upod ang tinagipusuon nga kabalaka, ang hari nagpalig-on: “Busa karon, mga anak ko, pamatii ako kag dili magbiya sa mga pulong sang akon baba. Ipalayo sa iya ang imo dalan, kag dili magpalapit sa ganhaan sang iya balay.”—Hulubaton 5:7, 8.

Kinahanglan magpalayo gid kita kon posible gikan sa impluwensia sang imoral nga mga tawo. Ngaa dapat naton ipadayag ang aton kaugalingon sa ila mga dalanon paagi sa pagpamati sa malaw-ay nga musika, paglantaw sa malain nga kalingawan, ukon pagpadayag sang aton kaugalingon sa pornograpiko nga mga butang? (Hulubaton 6:27; 1 Corinto 15:33; Efeso 5:3-5) Kag daw ano nga kabuangan nga kuhaon ang ila atension paagi sa pagpakiat ukon paagi sa indi maugdang nga pamayo kag pamustura!— 1 Timoteo 4:8; 1 Pedro 3:3, 4.

Tama ka Mahal nga Bili

Ano ang iban pa nga rason kon ngaa dapat magpalayo kita sa malain nga tawo? Si Solomon nagsabat: “Agod indi mo pag-ihatag sa iban ang imo nga dungog, ni ang imo mga tuig sa mapintas; agod ang mga dumuluong indi mabusog sa imo kusog, ni ang imo mga pinangabudlayan mangin sa balay sang dumuluong, ni magakalisod ka sa imo palaabuton kon matapos ang imo unod kag ang imo organismo.”—Hulubaton 5:9-11.

Busa ginpadaku ni Solomon ang mahal gid nga bili sang pagpadaug sa imoralidad. Ang pagpanghilahi kag pagkadula sang dignidad, ukon pagtahod sa kaugalingon, magkaupod. Indi bala makahuluya gid nga mangin instrumento agod paayawan lamang ang aton imoral nga kailigbon ukon ang iya sang iban? Wala bala nagapakita sing kakulang sang pagtahod-sa-kaugalingon nga makighirop sa isa nga indi naton tiayon?

Apang, ano ang nalakip sa ‘paghatag sang aton tinuig, aton kusog, kag aton pinangabudlayan sa mga estranghero, ukon mga dumuluong’? Ang isa ka balasahon nagsiling: “Maathag ang punto sini nga mga bersikulo: Mahimo nga daku ang bili sang pagluib; kay ang tanan nga butang nga ginpangabudlayan sang isa—posisyon, gahom, kahamungayaan—mahimo nga madula bangod sang mahamkunon nga mga ginahingyo sang babayi  ukon sang pagpakamalaut sang komunidad.” Daku gid ang bili sang imoral nga mga relasyon!

Bangod nadula ang iya dignidad kag naubos ang iya manggad, ang buangbuang nga tawo magaugayong, nga nagasiling: “Daw ano ang pagdumot ko sa disiplina kag ang akon tagipusuon wala magtahod sa pagsabdong! Kag wala ako mamati sa tingog sang akon mga manunudlo ukon maglingig sang akon igdulungog sa mga nagtudlo sa akon. Malapit na ako sa tanan nga malaut sa tunga sang pagtilipon kag sang katilingban.”—Hulubaton 5:12-14.

Sa ulihi, ang makasasala nagapabutyag sang ginatawag sang isa ka iskolar nga “malaba nga listahan sang ‘kuntani’: kuntani namati ako sa akon amay; kuntani wala ako mag-independiente; kuntani namati ako sa laygay sang iban.” Apang, ulihi na katama ini nga pagkamarasmas. Ang di-putli nga kabuhi karon sang isa ka tawo naguba na kag ang iya reputasyon nahigkuan. Daw ano ka importante para sa aton nga binagbinagon ang mataas nga bili sang paghimo sing imoralidad antes malamon kita sini!

“Mag-inom Sing Tubig sa Imo Kaugalingon nga Suluptan”

Mahipos bala ang Biblia sa seksuwal nga mga relasyon? Indi gid man. Ang emosyon sang romantiko nga gugma kag ang kalipay nga maagom sang lalaki kag babayi mga dulot gikan sa Dios. Apang, ini nga paghirupay dapat lamang himuon sang ginkasal nga magtiayon. Busa sa kasado nga lalaki, si Solomon naghatag sini nga pagpalig-on: “Inom ka sing tubig sa imo suluptan, kag sang mga tinulo gikan sa sulod sang imo kaugalingon nga bubon. Dapat bala maglapta sa guwa ang imo mga tuburan, ang imo mga ilig sang tubig sa mga dalan? Mangin sa imo kaugalingon lamang sila, kag indi sa mga dumuluong nga kaupod mo.”—Hulubaton 5:15-17.

Ang “imo suluptan” kag ang “imo kaugalingon nga bubon” mabinalaybayon nga mga ekspresyon para sa isa ka pinalangga nga asawa. Ang pagtigayon sing kalipay sa paghirupay upod sa iya ginpaanggid sa pag-inom sing makaparepresko nga tubig. Indi kaangay sang tubig sa publiko nga mga duog, ang isa ka suluptan ukon isa ka bubon ginakabig nga pribado nga propiedad. Kag ginalaygayan ang lalaki nga mangin amay sa mga anak sa puluy-an upod sa iya asawa sa baylo nga isabwag ang iya binhi sa publiko nga mga duog, nga amo, sa iban nga mga babayi. Maathag nga ang laygay sa isa ka lalaki amo ang magmangin matutom sa iya asawa.

Ang maalam nga tawo nagpadayon: “Pakamaayuhon kuntani ang imo tuburan, kag magkalipay ka sa asawa sang imo pagkapamatan-on, isa ka hiligugmaon nga usa nga babayi kag maayoayo nga kanding sa bukid. Magpaayaw ka sa iya mga dughan sa tanan nga tion. Upod sa iya gugma magkalipay ka pirme.”—Hulubaton 5:18, 19.

Ang “tuburan,” ukon ilimnan, nagapatuhoy sa tuburan sang seksuwal nga kaayawan. Ang seksuwal nga kalipay upod sa kasado nga tiayon sang isa “ginpakamaayo”—hatag-Dios. Busa, ginapalig-on ang isa ka tawo nga magkalipay upod sa asawa sang iya pagkapamatan-on. Sa iya, hiligugmaon kag matahom sia subong sang babayi nga usa, kag makabibihag kag elegante subong sang kanding sa bukid.

Masunod nga naghatag sing duha ka pamangkot si Solomon: “Gani ngaa bala ikaw, anak ko, magkalipay sa babayi nga dumuluong ukon maghakos sa dughan sang isa ka dumuluong nga babayi?” (Hulubaton 5:20) Huo, ngaa masulay ang kasado nga tawo sa seksuwal nga buhat sa guwa sang pag-asawahay paagi sa mga pagpakig-angot sa kaupod sa trabaho, sa eskwelahan, ukon bisan diin?

Sa minyo nga mga Cristiano, si apostol Pablo naghatag sini nga laygay: “Ginasiling ko ini, mga  kauturan, ang tion nga nabilin ginpalip-ot. Kutob karon ang mga may asawa mangin daw subong nga wala.” (1 Corinto 7:29) Ano ang ginapakita sini? Ti, ang mga sumulunod ni Jesucristo dapat ‘magpadayon sa pag-una sang ginharian.’ (Mateo 6:33) Busa, ang mga magtiayon indi dapat mawili sa isa kag isa nga mangin ikaduha na lang ang mga intereses sang Ginharian sa ila kabuhi.

Kinahanglan ang Pagpugong sa Kaugalingon

Ang seksuwal nga kailigbon sarang makontrol. Dapat ini himuon sang mga maluyag sang kahamuot ni Jehova. “Amo ini ang kabubut-on sang Dios, ang pagpakabalaan sa inyo, agod nga maglihi kamo sa pagpakighilawas; agod nga ang tagsa sa inyo makahibalo kon paano panag-iyahan ang iya kaugalingon nga suludlan [ang iya kaugalingon nga lawas] sa pagkabalaan kag sa kadungganan,” laygay ni apostol Pablo.—1 Tesalonica 4:3, 4.

Busa, ang mga lamharon indi dapat magdalidali sa pagminyo kon makabatyag sila sang nahauna nga pagsilabo sang seksuwal nga mga balatyagon. Ang pagminyo nagakinahanglan sing isa ka kasugtanan, kag ang pagkabuhi sa sina nga responsabilidad nagakinahanglan sang pagkahamtong. (Genesis 2:24) Mas maayo nga maghulat tubtob ang isa “nakalipas sa kapagsik sang pagkabatan-on”—ang tinion nga ang mga balatyagon sa sekso mabaskog kag makapatiko sang paghukom sang isa. (1 Corinto 7:36) Kag daw ano ka di-maalamon kag sayop para sa isa ka hamtong nga maluyag magminyo nga madalahig sa imoral nga mga relasyon bangod lamang nga wala sing mahimo pakaslan!

“Ang Iya Kaugalingon nga mga Kalautan Magahalit sa Malauton”

Ang sadsaran nga rason kon ngaa ang seksuwal nga imoralidad sayop amo nga si Jehova—ang Manughatag sang kabuhi kag Manug-aman sang seksuwal nga ikasarang sa mga tawo—nagadumili sa sini. Busa sa paghatag sang mabaskog gid nga rason para sa katinlo sa moral, si Hari Solomon nagsiling: “Kay ang mga dalanon sang tawo yara sa atubangan sang mga mata ni Jehova, kag ginatan-aw niya ang tanan niya nga mga banas.” (Hulubaton 5:21) Huo, wala sing nalipod sa mga mata sang Dios, ‘diin may paghusay kita.’ (Hebreo 4:13) Ang bisan ano nga buhat sang pagkadi-matinlo sa sekso, bisan kon daw ano ini ka sekreto kag kon ano ang mga resulta sini sa pisikal kag sa katilingban, mahimo makahalit sang aton kaangtanan kay Jehova. Daw ano nga kabuangan nga madula ang paghidait upod sa Dios para lamang sa pila ka tinion sang ginadilian nga kalipay!

Ang pila nga makahuluya nga nagkabuhi sing imoral daw nagahimo nga indi masilutan—apang indi magadugay. Si Solomon nagsiling: “Ang iya kaugalingon nga mga kalautan magahalit sa malauton, kag higtan sia sang mga lubid sang iya sala. Mapatay sia tungod sa kakulang sang disiplina, kag sa pagkadaku sang iya kabuangan magatalang sia.”—Hulubaton 5:22, 23.

Ngaa dapat pa magtalang ang bisan sin-o sa aton? Ti, ang tulun-an sang Hulubaton nagapaandam nga daan sa aton sang malimbungon nga mga dalanon sang kalibutan. Kag ginapahamtang sini sa aton atubangan ang bili nga masami ginapangayo sang seksuwal nga imoralidad—ang aton ikaayong lawas, ang aton materyal nga mga pagkabutang, ang aton kusog, kag ang aton dignidad. May maathag nga panan-aw nga subong sini, indi gid dapat nga yara kita sa kahimtangan sa pagbungat sing malaba nga listahan sang “kuntani.” Huo, paagi sa pag-aplikar sa laygay ni Jehova nga ginhatag sa iya inspirado nga Pulong, makapabilin kita nga putli sa isa ka imoral nga kalibutan.

[Nota]

[Mga retrato sa pahina 30]

Ang mga epekto sang imoralidad mapait kaangay sang ajenjo

[Mga retrato sa pahina 31]

“Magkalipay sa asawa sang imo pagkapamatan-on”