Ang Lamang nga Paagi sa Pagdula sang Dumot

“Wala sing dumot nga wala sing kahadlok. . . . Ginadumtan naton ang ginakahadlukan naton kag gani kon diin ang dumot, ang kahadlok nagapalipod.”—CYRIL CON­NOL­LY, KRITIKO SANG LITERARYO KAG EDITOR.

MADAMO nga sosyologo ang nagapati nga ang dumot tudok gid sa panghunahuna sang tawo apang wala lang nila mahibaluan. “Ang daku nga bahin sini mahimo pa gani nga duna,” nga ginbutang sa kinaugali mismo sang mga tawo, siling sang isa ka politiko.

Halangpunon nga ang mga estudyante sang kinaugali sang tawo nakalab-ot sa sini nga mga konklusion. Ang ila lamang ginatun-an amo ang mga lalaki kag mga babayi nga natawo “sa kasaypanan” kag “sa sala,” suno sa inspirado nga rekord sang Biblia. (Salmo 51:5) Bisan ang Manunuga mismo, nga nagausisa sa di-himpit nga tawo sang nagligad nga mga milenyo, ‘nakakita nga ang kalainan sang tawo bugana sa duta kag ang tagsa ka huyog sang mga hunahuna sang iya tagipusuon malain gid sa tanan nga tion.’—Genesis 6:5.

Ang pagdampigdampig, pagpasulabi, kag ang resulta sini nga dumot mga produkto sang duna nga pagkadihimpit kag kakagod sang tawo. (Deuteronomio 32:5) Sing makapasubo, wala sing tawhanon nga ahensia ukon panguluhan, ano man ang pagsulundan sini, ang nakapatuman sing mga pag­bag-o sa tagipusuon sang tawo sa sining mga butang. Ang mamantala sa pungsod sa luwas nga si Johan­na ­McGeary nagsiling: “Wala sing globo-pulis, bisan ano man ka gamhanan, ang makapasilabot sa pagdula sing mga dumot nga gintunaan sang tuman nga pag-agay sang dugo sa Bos­nia, Soma­lia, Libe­ria, ­Kashmir, kag sa ­Caucasus.”

Apang, antes kita magsugod sa pagpangita sing mga solusyon, dapat tigayunon naton ang sadsaran nga paghangop sa kon ano ang sa likod sang pagpadayag sang dumot.

Dumot nga Gingatungan Sang Kahadlok

May madamo nanuhaytuhay nga sahi sang dumot. Ang manunulat nga si Andrew Sul­livan nagsumaryo sini sing nagakaigo: “May dumot nga nagakahadlok, kag dumot nga nagatamay lamang; may dumot nga nagapabutyag sing gahom, kag dumot bangod sang pagkawalay gahom; may pagtimalos, kag may dumot bangod sang kahisa. . . . Yara ang dumot sang manugpigos, kag ang dumot sang biktima. May dumot nga amat-amat nga nagasilabo, kag dumot nga nagatahaw. Kag may dumot nga nagabalingaso, kag dumot nga wala gid nagasilabo.”

 Wala sing duhaduha, ang pila sang panguna nga mga butang nga nagaresulta sa madinumtanon nga binangig sa aton tion may yara kaangtanan sa katilingban kag ekonomiya. Ang daku nga pagdampigdampig kag pagbalingaso sang dumot masunson nga makita sa mga duog diin ang mga manggaranon diutay lamang. Subong man, masami nagaluntad ang dumot sa mga lugar nga ang kahimtangan sang pagpangabuhi sang isa ka bahin sang komunidad yara sa katalagman bangod sang pagdugok sang mga dumuluong.

Mahimo magbatyag ang iban nga ining mga dumuluong mga karibal sa mga trabaho, nagatrabaho sa mas manubo nga suweldo, ukon tunaan sang pagnubo sing balor sang propiedad. Kon bala makatarunganon ining mga kahadlok ukon indi tuhay naman nga butang. Ang kahadlok sa kapierdihan sa ekonomiya kag ang kahadlok nga ang mga talaksan sang komunidad ukon sang estilo sang pagkabuhi mahalitan amo ang mabaskog nga mga butang nga nagasugyot sang pagdampigdampig kag dumot.

Ano dapat ang una nga tikang sa pagdula sa dumot? Ang pagbag-o sa mga panimuot.

Pagbag-o sa mga Panimuot

“Ang matuod nga pagbag-o magahalin lamang sa kabubut-on sang mga tawo nga nadalahig,” siling ni ­McGeary. Kag paano mabag-o ang kabubut-on sang mga tawo? Ginapakita sang eksperiensia nga ang labing mabaskog, labing makapahulag, kag labing mabakod nga impluwensia batok sa pagtubo sang dumot nagahalin sa Pulong sang Dios, ang Biblia. Ini bangod “ang pulong sang Dios buhi kag gamhanan kag matalom pa sa bisan ano nga espada nga duha sing sulab kag nagalapos tubtob sa nautlan sang kalag kag espiritu, kag sang mga lutalutahan kag ila utok, kag may ikasarang sa paghantop sang mga hunahuna kag mga tinutuyo sang tagipusuon.”—Hebreo 4:12.

Matuod, ang pagdula sa pagdampigdampig kag dumot indi matabo sing awtomatiko, ni matabo ini sa gilayon. Apang sarang ini madula. Si Jesucristo,  ang daku nga nagapahulag sang mga tagipusuon kag nagatandog sang mga konsiensia, nakapa­bag-o sang mga tawo. Minilyon ang nagmadinalag-on sa pagsunod sa maalamon nga laygay ni Jesucristo: “Padayon nga higugmaa ang inyo mga kaaway kag ipangamuyo ang mga nagahingabot sa inyo.”—Mateo 5:44.

Suno gid sa iya mga panudlo, ginlakip ni Jesus sa grupo sang iya labing masaligan nga mga abyan si Mateo, isa anay ka manugsukot sing buhis, isa nga ginadumtan sa Judiyong katilingban. (Mateo 9:9; 11:19) Dugang pa, ginpatok ni Jesus ang dalanon sang putli nga pagsimba nga sa ulihi magalakip sa linibo sang ginadumilian kag ginadumtan nga mga Gentil. (Galacia 3:28) Ang mga tawo halin sa tanan nga kilala sadto nga kalibutan nangin mga sumulunod ni Jesucristo. (Binuhatan 10:34, 35) Ining mga indibiduwal nangin kilala tungod sa ila daku gid nga gugma. (Juan 13:35) Sang ginbato sang puno-sing-dumot nga mga tawo tubtob sa kamatayon ang disipulo ni Jesus nga si Esteban, ang iya katapusan nga mga pulong amo: “Jehova, dili pag-isipa ining sala batok sa ila.” Luyag ni Esteban ang labing maayo para sa mga nagadumot sa iya.—Binuhatan 6:8-14; 7:54-60.

Ginasunod man sang modernong-adlaw nga matuod nga mga Cristiano ang laygay ni Jesus sa paghimo sing maayo, indi lamang sa ila Cristianong mga kauturan, kundi bisan sa mga nagadumot sa ila. (Galacia 6:10) Nagapangabudlay sila sing lakas agod dulaon ang malaut nga dumot sa ila kabuhi. Bangod nakilala ang mabaskog nga mga puwersa nga makapalambo sing dumot sa ila, nagahimo sila sing positibo nga buhat kag ginatal-usan ang dumot sing gugma. Huo, subong sang ginsiling sang maalam nga tawo sang una, “ang dumot nagapukaw sa mga kasuayon, apang ang gugma nagatabon bisan sang tanan nga kalapasan.”—Hulubaton 10:12.

Si apostol Juan nagsiling: “Ang tagsatagsa nga nagadumot sang iya utod manugpatay-sing-tawo, kag nakahibalo kamo nga walay manugpatay-sing-tawo ang may kabuhi nga walay katapusan nga nagapabilin sa iya.” (1 Juan 3:15) Nagapati sa sina ang mga Saksi ni Jehova. Subong resulta, natingob sila karon—gikan sa tanan nga etniko, kultura, relihion, kag politika nga mga ginhalinan—sa isa ka nahiusa, wala-dumot nga komunidad, isa ka matuod bug-os kalibutan nga paghiliutod.—Tan-awa ang kaupod nga mga kahon.

Ang Dumot Pagadulaon!

‘Apang,’ ayhan isiling ninyo, ‘mahimo nga amo sina ang solusyon sa mga indibiduwal nga nadalahig. Apang, indi sini madula ang dumot sa aton duta sa kabug-usan.’ Matuod, bisan pa wala kamo sing dumot sa inyo tagipusuon, mahimo kamo gihapon nga mangin biktima sini. Gani dapat kita  magdangop sa Dios para sa matuod nga solusyon sa sining bug-os kalibutan nga problema.

Tuyo sang Dios nga ang tanan nga agi sang dumot pagadulaon sa duta sa indi madugay. Mahanabo ini sa idalom sang paggahom sang langitnon nga panguluhan nga gintudlo ni Jesus nga pangamuyuon naton: “Amay namon nga yara sa mga langit, pakabalaanon ang imo ngalan. Magkari ang imo ginharian. Paghimuon ang imo kabubut-on, kon paano sa langit, subong man sa duta.”—Mateo 6:9, 10.

Kon ina nga pangamuyo pagasabton sing bug-os, indi na magaluntad ang kahimtangan nga nagapukaw sang dumot. Ang mga kahimtangan nga nagahingalit sa sini, pagadulaon. Ang propaganda, pagkaignorante, kag pagdampigdampig pagabuslan sang kasanagan, kamatuoran, kag pagkamatarong. Nian, sa pagkamatuod, ‘pahiran sang Dios ang tagsa ka luha, wala na sing kamatayon, ukon kalisod ukon paghibi ukon kasakit pa.’—Bugna 21:1-4.

Yari ang maayo pa nga balita! May di-mapanghiwala nga pamatuod nga nagakabuhi na kita sa “katapusan nga mga adlaw.” Sa amo, makasalig kita nga sa indi madugay makita naton ang di-diosnon nga dumot nga madula sa sining duta. (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3-14) Sa ginsaad sang Dios nga bag-ong kalibutan, ang matuod nga espiritu sang paghiliutod magaluntad bangod ang katawhan mapasag-uli sa kahimpitan.—Lucas 23:43; 2 Pedro 3:13.

Apang indi na kinahanglan nga maghulat pa sa sina nga tion agod matigayon ang matuod nga paghiliutod. Sa katunayan, subong sang ginailustrar sa kaupod nga mga kasaysayan, ang Cristianong gugma yara na sa minilyon ka tagipusuon nga mahimo kuntani pun-an sing dumot. Ginaagda man ikaw nga mangin bahin sinang mahigugmaon nga paghiliutod!

[Kahon sa pahina 5]

“Ano Kuntani ang Ginhimo ni Jesus?”

Sang Hunyo 1998, tatlo ka puti nga lalaki sa kaumhan sang Texas sa Estados Unidos ang nagsalakay kay ­James ­Byrd, Jr., isa ka itom nga tawo. Gindala nila sia sa naligwin, baw-ing nga duog, ginkastigo sia, kag ginkadenahan ang duha niya ka batiis. Dayon gin-angot nila sia sa pick­up nga trak kag ginsagnoy sia sing lima ka kilometro sa karsada tubtob nga nakaigo ang iya lawas sa tubo sang imburnal. Gintawag ini nga labing makasiligni nga krimen sang dumot sang dekada (1990).

Ang tatlo ka utod nga babayi ni ­James ­Byrd mga Saksi ni Jehova. Ano ang balatyagon nila sa mga naghimo sining makasiligni nga krimen? Sa pahayag sang pamilya, nagsiling sila: “Ang pagpaantos kag pagpatay sa isa ka hinigugma nagtuga sing di-mahanduraw nga balatyagon sang kadulaan kag kasakit. Ano ang reaksion sang isa sa sining mapintas nga buhat? Ang pagtimalos, madinumtanon nga mga pulong, ukon pagtib-ong sang puno-sing-dumot nga propaganda wala gid magsulod sa amon hunahuna. Naghunahuna kami: ‘Ano kuntani ang ginhimo ni Jesus? Ano kuntani ang reaksion niya?’ Ang sabat maathag gid. Ang iya mensahe mahimo gid nga isa nga may paghidait kag paglaum.”

Lakip sa Makasulatanhon nga mga reperensia nga nagbulig sa ila nga indi pagpalambuon ang dumot sa ila tagipusuon amo ang Roma 12:17-19. Si apostol Pablo nagsulat: “Dili magbalos sing malaut sa malaut kay bisan ­sin-o. . . . Kon mahimo, sa masarangan ninyo, magpakighidait sa tanan nga tawo. Dili kamo magtimalos, mga hinigugma, kundi pabayai ang kasingkal; kay nasulat na: ‘Akon ang pagtimalos; ako ang magatumbas, siling ni Jehova.’”

Siling pa nila: “Ginhinumdom namon ang rea­listiko nga mga pagpahayag sa amon mga publikasyon nga ang pila ka inhustisya ukon krimen tama gid ka makangilidlis amo nga mas mabudlay ang pagsiling nga, ‘Ginapatawad ko ikaw’ kag kalimtan na lang ini. Ang pagpatawad sa sining mga kahimtangan amo ang indi paghupot sing hinakit agod nga ang isa makapadayon sa iya pagsinalayo kag indi magmasakit sa pisikal ukon mental bangod sang paghupot sing hinakit.” Daw ano kaayo nga testimonya sa gahom sang Biblia sa pagtapna nga makapanggamot ang daku gid nga dumot!

[Kahon sa pahina 6]

Ang Kaawayon Nangin Pag-abyanay

Sang nagligad lang nga tinuig, linibo ka imigrante ang nagdugok sa Gresya sa pagpangita sing trabaho. Apang, bangod sang nagalala nga mga kahimtangan sa ekonomiya, nagdiutay ang mga trabaho, kag ini nagpabaskog sa paghimakas para makatrabaho. Bangod sini, nagluntad ang daku nga kaawayon sa tunga sang nanuhaytuhay etniko nga mga grupo. Isa ka halimbawa sini amo ang pagribalay sa ulot sang mga imigrante halin sa Alba­nia kag Bulga­ria. Sa madamo nga lugar sang Gresya, may daku gid nga paindisanay sa ulot sang katawhan sining duha ka grupo.

Sa banwa sang Kiato, sa aminhan-nasidlangan nga Pelopon­nisos, isa ka taga-Bulgaria nga pamilya kag isa ka taga-Albania nga tawo ang nagsugod sa pagtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova kag nagkilalahay sila. Ang pag-aplikar sa mga prinsipio sa Biblia nagdula sang kaawayon nga nagaluntad sa ulot sang madamo gikan sa sining duha ka etniko nga grupo. Nakabulig man ini sa isa ka matuod nga utudnon nga pag-abyanay sa ulot sining mga indibiduwal. Ginbuligan pa gani ni Ivan nga taga-Bulgaria, si ­Loulis nga taga-Albania, nga makakita sing dalayunan sa tupad sang balay ni Ivan. Ang duha ka pamilya masunson nga nagapaambitay sang ila pagkaon kag sang ila pila ka materyal nga pagkabutang. Ang duha ka lalaki bawtismado na karon nga mga Saksi ni Jehova kag nagakooperar gid sa pagbantala sing maayong balita. Siempre, ining Cristianong pag-abyanay natalupangdan sang mga kaingod.

[Retrato sa pahina 7]

Sa idalom sang Ginharian sang Dios ang tanan nga agi sang dumot pagadulaon sa duta