Mga Halad nga Nagpahamuot sa Dios

“Ang tagsa ka mataas nga saserdote gintangduan sa paghatag sing mga dulot kag mga halad.”—HEBREO 8:3.

1. Ngaa nagabatyag ang mga tawo sang kinahanglanon nga magdangop sa Dios?

“ANG paghalad daw ‘kinaugali’ para sa tawo subong sang pagpangamuyo; ang isa nagapakita kon ano ang iya balatyagon, ang isa naman kon ano ang balatyagon niya sa Dios,” sulat sang istoryador sang Biblia nga si Al­fred Eder­sheim. Sugod sang tion nga nagsulod ang sala sa kalibutan, gindala sini ang kasakit sang balatyagon nga nakasala, nahamulag sa Dios, kag pagkawalay mahimo. Ang paumpaw gikan sa sining mga balatyagon kinahanglanon. Mahapos mahangpan nga kon masapwan sang mga tawo ang ila kaugalingon sa sining walay paglaum nga kahimtangan, mabatyagan nila ang kinahanglanon nga magdangop sing bulig sa Dios.—Roma 5:12.

2. Ano nga rekord sang unang mga pagdulot sa Dios ang masapwan naton sa Biblia?

² Ang nahauna nga rekord sa Biblia tuhoy sa mga dulot sa Dios amo ang may kaangtanan kanday Cain kag Abel. Aton mabasa: “Natabo sa pagligad sang pila ka tion nga si Cain nagdala sang pila ka bunga sang duta subong dulot kay Jehova. Apang tuhoy kay Abel, nagdala man sia sang mga panganay sang iya panong, sang sapay pa gani nila.” (Genesis 4:3, 4) Masunod, makita naton nga si Noe, nga gin-amligan sang Dios gikan sa dakung Anaw nga naglaglag sang malauton nga kaliwatan sang adlaw niya, napahulag ‘sa pagdulot sing halad-nga-sinunog sa halaran’ ni Jehova. (Genesis 8:20) Sa pila ka okasyon, ang matutom nga alagad kag abyan sang Dios nga si Abraham, nga napahulag sang mga saad kag mga pagpakamaayo sang Dios, ‘nagtukod sing halaran kag nagtawag sa ngalan ni Jehova.’ (Genesis 12:8; 13:3, 4, 18) Sang ulihi, naatubang ni Abraham ang labing daku nga pagtilaw sa iya pagtuo sang ginsugo sia ni Jehova nga idulot ang iya anak nga si Isaac subong halad-nga-sinunog. (Genesis 22:1-14) Ini nga mga kasaysayan, bisan pa nga malip-ot lamang, naghatag sing daku nga kasanag tuhoy sa halad, subong sang makita naton.

3. Ano ang papel sang mga halad sa pagsimba?

³ Gikan sa sini kag sa iban pa nga mga kasaysayan sa Biblia, maathag nga ang pagdulot sing pila ka porma sang halad isa anay ka sadsaran nga bahin sang pagsimba antes pa naghatag si Jehova sing espesipiko nga mga kasuguan may kaangtanan sini. Nahisuno sa sina, ang isa ka reperensia naghatag sing kahulugan sa “halad” subong “isa ka relihioso nga rito diin ang isa ka butang ginadulot sa isa ka dios agod matukod, mahuptan, ukon mapasag-uli ang kalahamut-an nga kaangtanan nga ginakabig sang tawo nga sagrado.” Apang nagapautwas ini sing pila ka importante nga pamangkot nga takus nga binagbinagon naton sing maayo, subong sang: Ngaa ang halad kinahanglanon sa pagsimba? Ano nga sahi sang mga halad ang kalahamut-an sa Dios? Kag ano ang kahulugan sang dumaan nga mga halad para sa aton karon?

Ngaa Kinahanglanon ang Halad?

4. Ano ang resulta kanday Adan kag Eva sang nagpakasala sila?

⁴ Sang nagpakasala si Adan, ginhimo niya ini  sing hungod. Ang pagkuha kag pagkaon niya sang bunga sang kahoy sang ihibalo sang maayo kag malain isa ka hungod nga buhat sang pagkadi-matinumanon. Ang silot tungod sinang di-matinumanon nga buhat amo ang kamatayon, kay ang Dios maathag nga nagsiling: “Sa adlaw nga magkaon ka gikan sini mapatay ka nga totoo.” (Genesis 2:17) Gin-ani sang ulihi nanday Adan kag Eva ang mga bayad sang sala—napatay sila.—Genesis 3:19; 5:3-5.

5. Ngaa nagbuot si Jehova tungod sa mga kaanakan ni Adan, kag ano ang ginhimo Niya para sa ila?

⁵ Apang, kamusta ang mga kaanakan ni Adan? Bangod napanubli nila ang sala kag pagkadi-himpit gikan kay Adan, napaidalom sila sa amo man nga pagkanahamulag sa Dios, pagkawalay paglaum, kag kamatayon nga gin-agom anay sang nahaunang mag-asawa. (Roma 5:14) Apang, si Jehova indi lamang isa ka Dios sang katarungan kag gahom kundi subong man—sa katunayan, ilabi na—sang gugma. (1 Juan 4:8, 16) Gani, nagbuot sia nga tadlungon ang paglapas. Sa tapos masambit nga “ang bayad nga ginabayad sa sala amo ang kamatayon,” ang Biblia padayon nga nagasiling, “apang ang dulot nga ginahatag sang Dios amo ang kabuhi nga walay katapusan paagi kay Cristo Jesus nga aton Ginuo.”—Roma 6:23.

6. Ano ang kabubut-on ni Jehova may kaangtanan sa halit nga ginhimo sang sala ni Adan?

⁶ Ang ginhimo ni Jehova nga Dios sang ulihi agod pat-uron ina nga dulot amo ang pag-aman sing butang nga makatabon sa kadulaan nga resulta sang paglapas ni Adan. Sa Hebreo, ang tinaga nga ka·pharʹ sa primero mahimo nga nagkahulugan sing “pagtabon” ukon ayhan sing “pagpanas,” kag ginabadbad man ini subong “pagtumbas.” * Sa iban nga hambal, si Jehova nag-aman sing nagakaigo nga paagi sa pagtabon sa sala nga napanubli kay Adan kag sa pagpanas sa halit nga nagresulta agod yadtong kalipikado sa sina nga dulot mahilway gikan sa katagudilian sang sala kag kamatayon.—Roma 8:21.

7. (a) Ano nga paglaum ang gin-aman paagi sa pamatbat sang Dios kay Satanas? (b) Ano nga bili ang dapat bayaran para sa kahilwayan sang katawhan gikan sa sala kag kamatayon?

⁷ Ang paglaum nga hilwayon gikan sa pagkaulipon sang sala kag kamatayon indi direkta nga ginpatuhuyan pagkatapos gid nga nakasala ang nahaunang tawhanon nga mag-asawa. Sa paghatag sang iya pamatbat kay Satanas, nga gintiglawas sang man-ug, si Jehova nagsiling: “Butangan ko sing kaawayon sa tunga mo kag sang babayi kag sa tunga sang imo binhi kag sang iya binhi. Dugmukon ka niya sa ulo kag dugmukon mo sia sa tikod.” (Genesis 3:15) Paagi sa sadtong matagnaon nga pinamulong, nagsilak ang paglaum para sa tanan nga magatuo sa sinang paglaum. Apang, may bili nga dapat bayaran para sa sinang kahilwayan. Ang ginsaad nga Binhi indi lamang magaabot kag magalaglag kay Satanas; ang Binhi dapat dugmukon sa tikod, buot silingon, dapat mag-antos sing kamatayon, bisan pa nga indi permanente.

8. (a) Paano si Cain nangin kabang-awan? (b) Ngaa ang halad ni Abel nangin kalahamut-an sa mga mata sang Dios?

⁸ Walay duhaduha nga ginpamensaran sing maayo nanday Adan kag Eva kon paano makilala ang ginsaad nga Binhi. Sang nanganak si Eva sang iya panganay nga anak nga lalaki, nga si Cain, sia nagsiling: “Nag-anak ako sing lalaki sa bulig ni Jehova.” (Genesis 4:1) Naghunahuna bala sia nga ang iya anak mangin ang Binhi? Naghunahuna man sia ukon wala, si Cain, subong man ang dulot niya, napamatud-an nga isa ka kabang-awan. Sa pihak nga bahin, ang iya utod nga si Abel nagpakita sing pagtuo sa saad sang Dios kag napahulag sa pagdulot sang pila ka panganay sang iya panong subong halad kay Jehova. Aton mabasa: “Bangod sa pagtuo si Abel nagdulot sa Dios sing halad nga daku pa ang bili sangsa kay Cain, nga paagi sini nga pagtuo nagpanaksi sia nga matarong sia.”—Hebreo 11:4.

9. (a) Sa ano nagtuo si Abel, kag paano niya ini ginpabutyag? (b) Ano ang nahimo sang dulot ni Abel?

⁹ Ang pagtuo ni Abel indi lamang pagtuo nga may isa ka Dios, kay si Cain mahimo nga nagtuo man. Si Abel nagtuo sa saad sang Dios tuhoy sa isa ka Binhi nga makahatag sing kaluwasan sa matutom nga katawhan. Wala sia pagsugiri kon paano ini tumanon, apang ang saad sang Dios nagsugid kay Abel nga ang isa dapat dugmukon sa tikod. Huo, ayhan naghinakop sia nga ang dugo dapat paagayon—nga amo gid ang ideya sang halad. Si Abel  naghatag sing dulot nga may kaangtanan sa kabuhi kag dugo sa Tuburan sang kabuhi, ayhan subong tanda sang daku gid niya nga handum kag pagpaabot sa katumanan sang saad ni Jehova. Bangod sini nga pagpakita sing pagtuo nga ang halad ni Abel nangin kalahamut-an kay Jehova, kag sa limitado nga paagi, ginpakita sini ang tunay nga kahulugan sang halad—isa nga paagi sini ang makasasala nga mga tawo sarang makapalapit sa Dios agod matigayon ang iya kahamuot.—Genesis 4:4; Hebreo 11:1, 6.

10. Paano ang kahulugan sang halad gin-athag sang pagpangabay ni Jehova kay Abraham nga idulot si Isaac?

¹⁰ Ang madalom nga kahulugan sang halad dramatiko nga ginpaathag sang ginsugo ni Jehova si Abraham nga idulot ang iya anak nga si Isaac subong halad-nga-sinunog. Bisan pa yadto nga halad wala ginhimo sing literal, nangin larawan ini sang kon ano mismo ang himuon ni Jehova sa ulihi—ang pagdulot sa iya bugtong nga Anak subong labing daku nga halad agod matuman ang Iya kabubut-on sa katawhan. (Juan 3:16) Paagi sa mga halad kag mga dulot sang Mosaikong Kasuguan, si Jehova nagpahamtang sing matagnaon nga mga sulundan agod tudluan ang iya pinili nga katawhan kon ano ang dapat nila himuon agod mapatawad ang ila mga kasal-anan kag agod mapabakod ang ila paglaum para sa kaluwasan. Ano ang matun-an naton gikan sa sini?

Mga Halad nga Kalahamut-an kay Jehova

11. Anong duha ka kategoriya sang dulot ang gindulot sang mataas nga saserdote sang Israel, kag tungod sa ano nga katuyuan?

¹¹ “Ang tagsa ka mataas nga saserdote gintangduan sa paghatag sing mga dulot kag mga halad,” siling ni apostol Pablo. (Hebreo 8:3) Talupangda nga gintunga ni Pablo ang mga dulot sang mataas nga saserdote sang dumaan nga Israel sa duha ka kategoriya, nga amo, ang “mga dulot” kag “mga halad,” ukon “mga halad para sa mga sala.” (Hebreo 5:1) Ang mga tawo kinaandan na nga nagahatag sing mga dulot agod ipakita ang pagpalangga kag apresasyon, subong man agod palig-unon ang pag-abyanay, pabor, ukon kahamuot. (Genesis 32:20; Hulubaton 18:16) Sing kaanggid, madamo sang mga dulot nga ginlaragway sang Kasuguan ang matamod subong “mga dulot” sa Dios agod matigayon ang iya kahamuot kag pabor. * Ang mga paglapas sa Kasuguan nagkinahanglan sing bayad sa halit, kag agod makabayad, ang “mga halad para sa mga sala” ginadulot. Ang Pentateuko, ilabi na ang mga tulun-an sang Exodo, Levitico, kag Numeros, nagahatag sang madamo gid nga impormasyon nahanungod sa lainlain nga sahi sang mga halad kag mga dulot. Bisan isa gid ka daku nga hangkat para sa aton nga hangpon kag dumdumon ang tanan nga detalye, ang pila ka sadsaran nga mga punto may kaangtanan sa lainlain nga sahi sang mga halad nagakabagay nga talupangdon naton.

12. Diin naton masapwan sa Biblia ang sumaryo sang mga paghalad, ukon mga dulot, sa Kasuguan?

¹² Mahimo naton matalupangdan nga sa Levitico kapitulo 1 tubtob 7, ang lima ka panguna nga sahi sang dulot—halad-nga-sinunog, dulot-nga-uyas, halad-sa-paghidait, halad-tungod-sa-sala, kag halad-tungod-sa-paglapas—ginalaragway sing isa-isa, bisan pa nga ang pila sini aktuwal nga ginadulot sing dungan. Matalupangdan man naton nga ini nga mga dulot ginalaragway sing makaduha sa sining mga kapitulo, nga may lainlain nga katuyuan: primero, sa Levitico 1:2 tubtob 6:7, nga nagadetalye kon ano ang dapat idulot sa halaran, kag liwat, sa Levitico 6:8 tubtob 7:36, nga nagapakita sang mga bahin nga ginpain para sa mga saserdote kag yadtong gintigana para sa naghalad. Nian, sa Numeros kapitulo 28 kag 29, mabasa naton ang mahimo tamdon subong detalyado nga orasan, nagabalay  kon ano ang dapat idulot adlaw-adlaw, kada semana, kada bulan, kag sa tuigan nga mga kapiestahan.

13. Ilaragway ang mga gindulot sing boluntaryo subong mga dulot sa Dios.

¹³ Lakip sa mga gindulot sing boluntaryo subong mga dulot ukon subong pagpalapit sa Dios agod matigayon ang iya kahamuot amo ang mga halad-nga-sinunog, mga dulot-nga-uyas, kag mga halad-sa-paghidait. Ang pila ka iskolar nagapati nga ang Hebreong tinaga para sa “halad-nga-sinunog” nagakahulugan sang “halad sang pagtimbuok” ukon “nagatimbuok nga halad.” Nagakaigo ini bangod sa halad-nga-sinunog, ang gin-ihaw nga sapat ginsunog anay sa halaran kag ang mahumot nga kaamyon nagtimbuok sa langit padulong sa Dios. Ang pinasahi nga bahin sang halad-nga-sinunog amo nga sa tapos ang dugo sini mawisik sa palibot sang halaran, ang sapat gindulot sing bug-os sa Dios. Ang mga saserdote ‘nagpaaso sini tanan sa ibabaw sang halaran subong halad-nga-sinunog, isa ka dulot nga ginpaagi sa kalayo nga maamyon kay Jehova.’—Levitico 1:3, 4, 9; Genesis 8:21.

14. Paano ginhalad ang dulot-nga-uyas?

¹⁴ Ang dulot-nga-uyas ginalaragway sa Levitico kapitulo 2. Isa ini ka boluntaryo nga dulot nga ginahuman sang mapino nga harina, sa masami ginbasa sa lana, kag gindugangan sing olibano. “Ang saserdote magakuha sing isa ka hakop sang harina nga mapino kag sang iya lana pati sang tanan nga olibano sini; kag paasuhon niya ini subong nga handumanan sini sa ibabaw sang halaran, subong isa ka dulot nga ginpaagi sa kalayo nga maamyon kay Jehova.” (Levitico 2:2) Ang olibano isa sang mga ingrediente sang balaan nga incienso nga ginsunog sa halaran sang incienso sa tabernakulo kag templo. (Exodo 30:34-36) Maathag nga ginhunahuna ini ni Hari David sang nagsiling sia: “Kabay nga ang akon pangamuyo nahanda subong sang incienso sa atubangan mo, ang pagbayaw sang akon mga kamot subong sang dulot nga uyas sa gab-i.”—Salmo 141:2.

15. Ano ang katuyuan sang halad-sa-paghidait?

¹⁵ Ang isa pa ka boluntaryo nga halad amo ang halad-sa-paghidait, nga ginlaragway sa Levitico kapitulo 3. Ang ngalan sarang man mabadbad subong “halad sang mga dulot sa paghidait.” Sa Hebreo, ang tinaga nga “paghidait” nagakahulugan indi lamang sang kahilwayan sa inaway ukon gamo. “Sa Biblia, nagakahulugan ini sini, kag  subong man sang kahimtangan ukon kaangtanan nga may paghidait sa Dios, kabuganaan, kasadya, kag kalipay,” siling sang libro nga Studies in the Mosaic Institutions. Sa amo, ang mga halad-sa-paghidait gindulot, indi agod maangkon ang paghidait upod sa Dios, subong nga daw nagauloulo sa iya, kundi agod ipabutyag ang pasalamat ukon saulugon ang ginpakamaayo nga kahimtangan nga may paghidait upod sa Dios nga ginaagom sang mga ginakahamut-an niya. Ang mga saserdote kag mga nagdulot nagkaon sang halad sa tapos ang dugo kag tambok madulot kay Jehova. (Levitico 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Sa matahom kag simbuliko nga paagi, ang nagdulot, mga saserdote, kag si Jehova nga Dios nagsaluhay sa pagkaon, nga nagapahangop sang mahidaiton nga kaangtanan nga nagaluntad sa tunga nila.

16. (a) Ano ang katuyuan sang halad-tungod-sa-sala kag sang halad-tungod-sa-paglapas? (b) Paano ini tuhay sa halad-nga-sinunog?

¹⁶ Ang mga halad nga gindulot agod pangayuon ang kapatawaran para sa sala ukon agod tumbasan ang mga paglapas sa Kasuguan naglakip sang halad-tungod-sa-sala kag sang halad-tungod-sa-paglapas. Bisan pa ini nga mga halad naglakip man sang pagsunog sa halaran, tuhay ini sa halad-nga-sinunog sa bagay nga ang bug-os nga sapat wala ginhalad sa Dios, kundi ang tambok lamang kag ang pila ka bahin sini. Ang nabilin nga bahin sang sapat ginhaboy sa guwa sang kampo ukon sa pila ka hitabo ginkaon sang mga saserdote. Ini nga kinatuhayan makahulugan. Ang halad-nga-sinunog ginpresentar subong dulot sa Dios agod makapalapit sa iya, gani gindulot ini sa Dios lamang kag sa kabug-usan. Sing makawiwili, ang halad-nga-sinunog masunson nga gin-unahan sang halad-tungod-sa-sala ukon halad-tungod-sa-paglapas, nagapahangop nga agod ang dulot sang isa ka makasasala mangin kalahamut-an sa Dios, ang kapatawaran sang sala kinahanglanon.—Levitico 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.

17, 18. Tungod sa ano gin-aman ang halad-tungod-sa-sala, kag ano ang katuyuan sang mga halad-tungod-sa-paglapas?

¹⁷ Ang halad-tungod-sa-sala ginbaton lamang para sa di-hungod nga sala batok sa Kasuguan, sa sala nga ginhimo bangod sang kaluyahon sang unod. “Kon ang isa ka kalag makasala sing di-hungod sa bisan ano man nga mga butang nga ginsugo ni Jehova nga indi paghimuon,” nian ang nakasala magadulot sing halad-tungod-sa-sala suno sa iya kahimtangan, ukon tindog, sa komunidad. (Levitico 4:2, 3, 22, 27) Sa pihak nga bahin, ang di-mahinulsulon nga mga makasasala ginautod; wala sing mga halad nga matigayon para sa ila.—Exodo 21:12-15; Levitico 17:10; 20:2, 6, 10; Numeros 15:30; Hebreo 2:2.

¹⁸ Ang kahulugan kag katuyuan sang halad-tungod-sa-paglapas gin-athag sa Levitico kapitulo 5 kag 6. Ang isa ka tawo mahimo nga nakasala sing di-hungod. Apang, ang iya paglapas mahimo nga naglapas sang mga kinamatarong sang iya isigkatawo ukon ni Jehova nga Dios, kag ina nga kasaypanan dapat tumbasan ukon tadlungon. Ang pila ka kategoriya sang sala ginasambit. Ang iban pribado nga mga sala (5:2-6), ang pila mga sala batok sa “balaan nga mga butang ni Jehova” (5:14-16) kag ang pila naman, bisan pa indi bug-os nga di-hungod, mga sala nga bunga sang malain nga kailigbon ukon undanon nga mga kaluyahon (6:1-3). Dugang sa pagtu-ad sa subong sini nga mga sala, ang nakasala dapat magbayad kon diin nagakaigo kag nian magdulot sing halad-tungod-sa-paglapas kay Jehova.—Levitico 6:4-7.

Maayo Pa nga Butang nga Magaabot

19. Walay sapayan nga may Kasuguan kag mga halad sini, ngaa wala matigayon sang Israel ang kahamuot sang Dios?

¹⁹ Ang Mosaikong Kasuguan, pati ang madamo nga halad kag dulot sini, ginhatag sa mga Israelinhon agod buligan sila nga makapalapit sa Dios nga maagom kag mahuptan ang iya kahamuot kag pagpakamaayo tubtob sa pag-abot sang ginsaad nga Binhi. Si apostol Pablo, nga isa ka kinaugali nga Judiyo, nagsiling sini sa sining paagi: “Ang Kasuguan nangin manunudlo naton nga nagatuytoy kay Cristo, agod mapahayag kita nga matarong  bangod sa pagtuo.” (Galacia 3:24) Sing makapasubo, ang Israel subong isa ka pungsod wala maghulag sa sinang pagtuytoy kundi nag-abuso sa sinang pribilehiyo. Gani, ang ila kadam-an nga halad nangin kalangil-aran kay Jehova, nga nagsiling: “Tuman na sa akon ang bug-os nga mga halad-nga-sinunog nga mga karnero nga lalaki kag ang sapay sang mga sapat nga pinatambok; kag sa dugo sang tinday nga mga baka nga lalaki kag sang mga karnero nga lalaki kag sang mga kanding nga lalaki wala ako nagakalipay.”—Isaias 1:11.

20. Ano ang natabo sang 70 C.E. may kaangtanan sa Kasuguan kag sa mga halad sini?

²⁰ Sang 70 C.E., ang Judiyong sistema sang mga butang, pati ang templo kag pagkasaserdote sini, ginlaglag. Pagkatapos sadto, ang mga halad nga ginpatuman sang Kasuguan indi na posible. Nagakahulugan bala ini nga ang mga halad, subong importante nga bahin sang Kasuguan, nadulaan sang tanan nga kahulugan para sa mga sumilimba sang Dios sa karon? Usisaon naton ini sa masunod nga artikulo.

[Mga nota]

Mapaathag Mo Bala?

• Ano ang nagpahulag sa matutom nga mga tawo sang una nga magdulot sing mga halad kay Jehova?

• Ngaa kinahanglanon ang mga halad?

• Anong panguna nga mga sahi sang mga halad ang gindulot sa idalom sang Kasuguan, kag ano ang mga katuyuan sini?

• Suno kay Pablo, ano ang importante nga katuyuan sang Kasuguan kag sang mga halad sini?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 14]

Ang halad ni Abel kalahamut-an bangod ginpakita sini ang pagtuo niya sa saad ni Jehova

[Retrato sa pahina 15]

Nahangpan mo bala ang kahulugan sini nga danyag?