Ang Mapainubuson nga si Josias Ginkahamut-an ni Jehova
Ang Mapainubuson nga si Josias Ginkahamut-an ni Jehova
MAHIMO gid nga hinadlukan ang singko-anyos nga si Prinsipe Josias sang Juda. Ang iya iloy, si Jedida, nagalalaw. May rason gid si Jedida sa pagtangis bangod ang lolo ni Josias, nga si Hari Manases, napatay.—2 Hari 21:18.
Karon ang amay ni Josias, nga si Amon, amo ang mangin hari sang Juda. (2 Cronica 33:20) Duha ka tuig sang ulihi (659 B.C.E), ginpatay si Amon sang iya mga alagad. Ginpatay sang katawhan ang mga manughimbon kag ginhimo nga hari ang lamharon nga si Josias. (2 Hari 21:24; 2 Cronica 33:25) Sang naggahom si Amon, naanad na si Josias nga makapanimaho sang insenso nga nagatugob sa hangin sang Jerusalem bangod sang madamo nga halaran sa ibabaw sang atop diin nagayaub ang mga tawo sa butig nga mga dios. Sarang makita ang pagano nga mga pari nga nagalakatlakat, kag ang mga sumilimba—bisan yadtong nagapangangkon nga nagasimba kay Jehova—nagasumpa sa dios nga si Malcam.—Sofonias 1:1, 5.
Nahibaluan ni Josias nga naghimo sing kalautan si Amon paagi sa pagsimba sa butig nga mga dios. Nahangpan man sing maayo sang lamharon nga hari sang Juda ang mga proklamasyon sang manalagna sang Dios nga si Sofonias. Sang 15 anyos si Josias (652 B.C.E.), walo ka tuig na sia sa iya paggahom kag determinado nga tumanon ang mga pulong ni Sofonias. Samtang bata pa sia, ginpangita ni Josias si Jehova.—2 Cronica 33:21, 22; 34:3.
Naghulag si Josias!
Apat ka tuig ang nagligad kag nagsugod si Josias sa pagtinlo sang Juda kag Jerusalem gikan sa butig nga pagsimba (648 B.C.E.). Ginlaglag niya ang mga idolo, ang balaan nga mga haligi, kag ang mga halaran sang insenso nga gingamit sa pagsimba kay Baal. Ang mga larawan sang butig nga mga dios gindugmok niya kag ginsabwag sa mga lulubngan sadtong nagahalad sa ila. Ang mga halaran nga gingamit sa di-matinlo nga pagsimba ginpasipalahan kag nian ginguba.—2 Hari 23:8-14.
Masako gid sa pagpaninlo si Josias sang si Jeremias, nga anak nga lalaki sang isa ka Levinhon nga saserdote, nagkadto sa Jerusalem (647 B.C.E.). Gintangdo ni Jehova nga Dios ang lamharon nga si Jeremias subong iya manalagna, kag daw ano kabaskog nga ginpahayag niya ang mensahe ni Jehova batok sa butig nga relihion! Halos magkatubotubo sanday Josias kag Jeremias. Apang, walay sapayan sang maisugon nga pagpaninlo ni Josias kag sang walay kahadlok nga mga proklamasyon ni Jeremias, nagbalik liwat dayon ang mga tawo sa butig nga pagsimba.—Jeremias 1:1-10.
Hamili nga Tukib!
Mga lima ka tuig ang naglipas. Ang 25-anyos nga si Josias naggahom na sing mga 18 ka tuig. Ginpatawag niya si Safan, ang sekretaryo; si Maasias, ang pangulo sang siudad; kag ang manuglista nga si Joa. Ang hari nagsugo kay Safan: ‘Sugua si Hilkias, nga mataas nga saserdote, nga magkuha sing kuwarta nga natipon sang manugbantay sang mga gawang sa templo gikan sa katawhan kag ihatag ini sa mga manugpangabudlay agod makay-o nila ang balay ni Jehova.’—2 Hari 22:3-6; 2 Cronica 34:8.
Kutob sa kaagahon, ang mga manugkay-o sang templo nangabudlay sing mapisan. Pat-od gid nga nagpasalamat si Josias kay Jehova nga ginkay-o sang mga trabahador ang kagulub-an nga ginhimo sang pila ka malaut niya nga katigulangan sa balay sang Dios. Samtang nagapadayon ang hilikuton, nag-abot si Safan agod magreport. Apang ano ining yara sa iya kamot? Ti, nagauyat sia sing isa ka linukot! Ginsugid sa iya nga nakita sang Mataas nga Saserdote nga si 2 Cronica 34:12-18) Daw ano gid nga tukib—walay duhaduha ang orihinal nga kopya sang Kasuguan!
Hilkias “ang libro sang kasuguan ni Jehova nga ginsulat ni Moises.” (Luyag gid ni Josias nga mabatian ang tagsa ka pulong sang libro. Samtang ginabasa ni Safan, gintinguhaan sang hari nga mahangpan kon paano ang tagsa ka sugo naaplikar sa iya kag sa katawhan. Natandog gid sia kon paano ang libro nagpadaku sang matuod nga pagsimba kag nagtagna sang mga kalalat-an kag pagkatapok nga matabo kon ang katawhan makigbahin sa butig nga relihion. Narealisar karon nga indi tanan nga mga kasuguan sang Dios gintuman, gingisi ni Josias ang iya mga panapton kag nagsugo kay Hilkias, Safan, kag sa iban pa: ‘Mamangkot kay Jehova tuhoy sa mga pulong sini nga libro; kay daku ang kaakig ni Jehova nga nagdabdab batok sa aton bangod ang aton mga katigulangan wala magpamati sa mga pulong sini nga libro.’—2 Hari 22:11-13; 2 Cronica 34:19-21.
Ginpaalinton ang Pulong ni Jehova
Ang mga mensahero ni Josias nagkadto kay Hulda nga manalagna nga babayi sa Jerusalem kag nagbalik nga may isa ka report. Ginpaalinton ni Hulda ang pulong ni Jehova, nagapakita nga ang mga kalamidad nga ginrekord sa bag-o nasapwan nga libro mahanabo sa apostata nga pungsod. Apang, bangod nagpaubos sang iya kaugalingon sa atubangan ni Jehova nga Dios, indi makita ni Josias ang kalamidad. Tipunon sia sa iya mga katigulangan kag dalhon sa iya lulubngan sing mahidaiton.—2 Hari 22:14-20; 2 Cronica 34:22-28.
Sibu bala ang tagna ni Hulda, bangod napatay si Josias sa inaway? (2 Hari 23:28-30) Huo, kay ang ‘paghidait’ diin gindala sia sa iya lulubngan tuhay sa “kalamidad” nga mahanabo sa Juda. (2 Hari 22:20; 2 Cronica 34:28) Napatay si Josias antes ang kalamidad sang 609-607 B.C.E. sang ginlikupan kag ginlaglag sang mga Babilonianhon ang Jerusalem. Kag ‘ang tipunon sa mga katigulangan sang isa’ wala gid man nagakinahanglan nga ilikaw sia sa masingki nga kamatayon. Ang kaanggid nga ekspresyon gingamit tuhoy sa masingki kag indi masingki nga kamatayon.—Deuteronomio 31:16; 1 Hari 2:10; 22:34, 40.
Naglambo ang Matuod nga Pagsimba
Gintipon ni Josias ang katawhan sang Jerusalem sa templo kag ginbasa sa ila ang “tanan nga mga pulong sang libro sang katipan” nga nasapwan sa balay ni Jehova. Naghimo sia dayon sing katipan “nga magsunod kay Jehova kag tumanon ang iya mga sugo kag ang iya mga pamatuod kag ang iya mga palatukuran upod ang bug-os nga tagipusuon kag upod ang bug-os nga kalag paagi sa pagtuman sang mga pulong sini nga katipan nga ginsulat sa sini nga libro.” Ang tanan nga katawhan nagsakdag sang katipan.—2 Hari 23:1-3.
Ginsugdan karon ni Hari Josias ang isa pa kag mas masangkad nga kampanya batok sa idolatriya. Ginpauntat sa pagpanghikot ang mga saserdote sang dumuluong nga mga dios sang Juda. Ang Levinhon nga mga saserdote nga nakigbahin sa di-matinlo nga pagsimba nadulaan sang ila pribilehiyo nga makaalagad sa halaran ni Jehova, kag ang mataas nga mga duog nga gintukod sang paggahom ni Hari Solomon ginhimo nga indi nagakabagay sa pagsimba. Ang pagpaninlo naglakip sa teritoryo sang napulo-ka-tribo nga ginharian anay sang Israel, nga ginpukan anay sang mga Asirianhon (740 B.C.E.).
Sa katumanan sang mga pulong nga ginhambal 300 ka tuig antes sang wala mahingadlan nga “tawo sang matuod nga Dios,” ginsunog ni Josias ang mga tul-an sang mga saserdote ni Baal sa halaran nga ginpatindog ni Hari Jeroboam I sa Betel. Ginkuha ang mataas nga mga duog didto kag sa iban nga mga siudad, kag ang idolatroso nga mga saserdote ginhalad mismo sa mga halaran nga ila ginhalaran.—1 Hari 13:1-4; 2 Hari 23:4-20.
Isa ka Dakung Paskwa ang Ginhiwat
Ang mga buhat ni Josias sa pagsakdag sa putli nga pagsimba ginsakdag sang Dios. Tubtob nagakabuhi sia, ang hari magapasalamat sa Dios nga ang katawhan “wala magliso sa pagsunod kay Jehova ang Dios sang ila mga katigulangan.” (2 Cronica 34:33) Kag paano malimtan ni Josias ang isa ka dalayawon nga hitabo nga natabo sa ika-18 ka tuig sang iya paggahom?
Ang hari nagsugo sa katawhan: “Maghiwat sing isa ka paskwa kay Jehova nga inyo Dios suno sa kon ano ang nasulat sa [bag-o lang nakita nga] libro sang katipan.” (2 Hari 23:21) Nalipay si Josias sang makita ang maayo nga pagsabat. Para sa sini nga kahiwatan, nag-amot sia mismo sing 30,000 ka sapat sa Paskwa kag 3,000 ka baka. Daw ano nga Paskwa! Sa mga halad sini, sa ginplano sing maayo nga mga kahimusan, kag sa kadamuon sang mga sumilimba, naglabaw ini sa bisan ano nga Paskwa nga ginhiwat kutob pa sa mga adlaw sang manalagna nga si Samuel.—2 Hari 23:22, 23; 2 Cronica 35:1-19.
Ginlalawan Gid sa Kamatayon
Sa nabilin sang 31-ka-tuig niya nga paggahom (659-629 B.C.E.), si Josias naggahom subong maayo nga hari. Sa katapusan sang iya paggahom, nahibaluan niya nga si Paraon Necao nagaplano sa pag-agi sa Juda sa pagpakadto niya agod balabagan ang mga soldado sang Babilonia kag sa amo buligan ang hari sang Asiria sa Carquemis didto sa Suba Eufrates. Bangod sang pila ka wala mapahayag nga rason, nakig-away si Josias sa Egiptohanon. Nagpadala si Necao sing mga mensahero sa iya, nga nagasiling: “Magpaiway ka bangod sa Dios, nga upod sa akon, agod indi ka niya paglaglagon.” Apang nagpakunokuno si Josias kag nagtinguha nga punggan ang mga Egiptohanon sa Megiddo.—2 Cronica 35:20-22.
Makaluluoy gid ang hari sang Juda! Naigo sang mga manugpana sang kaaway ang ila ginapuntariya, kag ginsilingan niya ang iya mga alagad: “Ipahilayo ako, kay napilasan ako sing tama.” Ginkuha nila si Josias sa iya kangga, ginsaylo sa isa pa, kag nagpadulong sa Jerusalem. Didto ukon samtang nagapadulong sa siudad, nabugtuan sing ginhawa si Josias. “Busa napatay sia kag ginlubong sa mga lulubngan sang iya mga katigulangan,” siling sang inspirado nga kasaysayan, “kag ang bug-os nga Juda kag Jerusalem naglalaw tungod kay Josias.” Si Jeremias nagpanalabiton tungod kay Josias, kag ang hari nangin bahin sang mga panalabiton sa espesyal nga mga okasyon pagkatapos sadto.—2 Cronica 35:23-25.
Huo, si Hari Josias nakahimo sing daku nga sayop sang nakig-away sia sa mga Egiptohanon. (Salmo 130:3) Walay sapayan, ginkahamut-an sia sang Dios bangod sang iya pagkamapainubuson kag sang iya kalig-on para sa matuod nga pagsimba. Ginpakita gid sing maayo sang kabuhi ni Josias nga si Jehova nahamuot sa matutom niya nga mga alagad nga may mapainubuson nga tagipusuon!—Hulubaton 3:34; Santiago 4:6.
[Retrato sa pahina 29]
Ang lamharon nga si Hari Josias hanuot nga nagpangita kay Jehova
[Retrato sa pahina 31]
Ginlaglag ni Josias ang mataas nga mga duog kag nagsakdag sang matuod nga pagsimba