Pagpangayo sing Tabang

“NALIMTAN na ako sang Dios!” tu-aw sang isa babayi nga taga-Brazil. Sang hinali nga napatay ang iya bana, nagbatyag sia nga wala na sing pulos ang iya kabuhi. Natilawan mo na bala nga lipayon ang isa nga nalisdan sing amo sina ukon ayhan nagakinahanglan sing tabang?

Nadulaan na gid sing paglaum ang iban amo nga nagahikog sila—kag madamo sa ila ang pamatan-on. Suno sa pamantalaan nga Folha de S. Paulo, ginapakita sang isa ka pagtuon sa Brazil nga “ang paghikog sa tunga sang mga pamatan-on nagdugang sing 26 porsiento.” Halimbawa, binagbinaga ang kaso ni Walter, * isa ka pamatan-on sa São Paulo. Ilo sia, wala sing puluy-an, wala sing pribado nga kabuhi, wala sing mga abyan nga masandigan. Agod matapos na ang iya pag-antos, namat-od si Walter nga maglumpat sa isa ka taytay.

Subong isa ka nagasolo nga iloy, may duha na ka bata si Edna sang makilala niya ang lain naman nga lalaki. Pagligad lamang sang isa ka bulan, naglumon sila sa balay sang iloy sang lalaki, nga isa ka espiritista kag alkoholiko. Nagbata liwat si Edna, nangin palainom, kag ginpung-aw sing daku amo nga nagtilaw sia sa paghikog. Sang ulihi, nadula niya ang legal nga kinamatarong sa pag-atipan sa iya kabataan.

Kamusta naman ang mga tigulang? Masinadyahon anay kag palahambal si Maria. Apang, sang nagtigulang na sia, nangin mabinalak-on sia sa iya trabaho subong nars bangod nahangawa sia nga basi makahimo sia sing mga sayop. Nagbatyag sia sing kapung-aw bangod sini. Sa tapos matilawan nga bulngon ang iya kaugalingon, nagpadoktor sia, kag daw nakabulig man ang pagbulong sa iya. Apang sang nadulaan sia sing trabaho sa edad nga 57, ginpung-aw sia liwat kag tuman gid ini kalubha amo nga wala na sia sing nakita nga solusyon. Naghunahuna si Maria sa paghikog.

“Mga 10 porsiento sang mga tawo nga napung-awan ang nagatinguha sa paghikog,” siling ni Propesor José Alberto Del Porto sang São Paulo University. “Mabudlay patihan nga mas madamo nga tawo ang nagakapatay bangod sang paghikog sangsa homisidyo, apang amo ini ang masubo nga kamatuoran,” report sang sur­geon gen­er­al sang Estados Unidos nga si Dr. David ­Satcher.

Kon kaisa ang pagtinguha sa paghikog, sa katunayan, isa ka pagpangayo sing tabang. Kag pat-od gid nga luyag sang mga katapo sang pamilya kag mga abyan nga himuon ang nagakaigo nga butang para sa isa nga nadulaan sing paglaum. Sa pagkamatuod, indi makabulig ang mga ekspresyon subong sang:  “Indi ka na magkasubo,” “Madamo pa nga tawo nga mas malala pa sa imo” ukon, “Tanan kita may problema sa pulupanag-on.” Sa baylo, ngaa indi mangin ­matuod nga abyan kag maayo nga manugpamati? Huo, tinguhai nga buligan ang napung-awan nga mahangpan nga takus gid nga mabuhi.

Ang Pranses nga awtor nga si Vol­taire nagsulat: “Ang tawo nga, bangod sang hinali nga kapung-aw, naghikog karon, naghandum kuntani nga mabuhi kon naghulat lamang sia sing isa pa ka semana.” Ti, kon amo, paano mahibaluan sang mga tawo nga nadulaan na sing paglaum nga takus gali nga mabuhi?

[Nota]

[Retrato sa pahina 3]

Nagadamo ang pamatan-on kag hamtong nga nagahikog

[Retrato sa pahina 4]

Paano mo mabuligan ang isa nga nadulaan na sing paglaum?