Makapabilin Ka nga Matinlo sa Moral

“Amo ini ang kahulugan sang gugma sa Dios, nga sundon naton ang iya mga sugo.”—1 JUAN 5:3.

1. Anong magkatuhay nga paggawi ang makita sa mga tawo karon?

SANG una, si manalagna Malaquias gin-inspirar sa pagtagna sing isa ka tion nga ang paggawi sang katawhan sang Dios mangin tuhay gid sa paggawi sang mga tawo nga wala nagaalagad sa Dios. Ang manalagna nagsulat: “Pat-od gid nga makita ninyo ang kinatuhayan sa ulot sang isa nga matarong kag sang isa nga malauton, sa ulot sang isa nga nagaalagad sa Dios kag sang isa nga wala nagaalagad sa iya.” (Malaquias 3:18) Ina nga tagna nagakatuman karon. Ang pagtuman sa mga sugo sang Dios, pati na ang mga nagapatuman sing katinlo sa moral, amo ang maalamon kag nagakaigo nga dalanon sa kabuhi. Apang, indi ini pirme mahapos nga dalanon. Tungod sa maayo gid nga rason nga nagsiling si Jesus nga ang mga Cristiano dapat manikasog sing lakas agod maluwas.—Lucas 13:23, 24.

2. Ano nga mga pag-ipit halin sa guwa ang nagapabudlay sa iban nga magpabilin nga putli sa moral?

² Ngaa mabudlay nga magpabilin nga putli sa moral? Ang isa ka rason amo nga may mga pag-ipit halin sa guwa. Ginalaragway sang industriya sang kalingawan ang ginadilian nga paghuliray subong makakulunyag, makalilipay, kag hamtong, samtang halos wala ginasapak ang makahalalit nga mga epekto sini. (Efeso 4:17-19) Ang kalabanan sang ginapakita nga paghirupay amo ang sa ulot sang duha ka tawo nga wala makasal. Sa masami ginalaragway sang mga sine kag mga palaguwaon sa telebisyon ang seksuwal nga paghirupay subong isa ka kaangtanan nga wala sing salabton. Sa masami, wala ini sing pagpalangga kag pagtahod. Madamo ang nadayag sa sini nga mga mensahe kutob sa pagkabata. Dugang pa, yara ang mabaskog nga pag-ipit sang mga katubotubo nga magpauyon sa matinuguton sa moral nga kahimtangan, kag ang wala nagahimo sini ginauligyat ukon ginatamay pa gani kon kaisa.—1 Pedro 4:4.

3. Ano ang pila ka rason kon ngaa madamo sa kalibutan ang nakahimo sing imoralidad?

³ Bangod sang pag-ipit halin sa aton kaugalingon  mabudlay man magpabilin nga putli sa moral. Gintuga ni Jehova ang mga tawo nga may seksuwal nga mga handum, kag ini nga mga handum mahimo mangin mabaskog. Ang handum may daku nga epekto sa aton ginahunahuna, kag ang imoralidad ginaangot sa panghunahuna nga wala nahisuno sa mga panghunahuna ni Jehova. (Santiago 1:14, 15) Halimbawa, suno sa isa ka surbe sining karon lang nga ginbalhag sa ­British Med­i­cal Jour­nal, madamo sang nagahimo sing seksuwal nga paghuliray sa nahauna nga tion ang luyag lamang mahibaluan kon ano gid ang paghuliray. Ang iban nagpati nga ang kalabanan sang mga katubotubo nila nagahimo sang seksuwal nga paghuliray, gani luyag man nila madula ang ila pagkaulay. Ang iban naman nagsiling nga nadala lamang sila sang ila balatyagon ukon “medyo hubog sa amo nga tion.” Kon luyag naton nga mangin kalahamut-an sa Dios, dapat kita mangatarungan sing tuhay. Ano nga sahi sang panghunahuna ang magabulig sa aton agod mahuptan ang katinlo sa moral?

Magtukod Sing Malig-on nga mga Kombiksion

4. Agod magpabilin nga putli sa moral, ano ang dapat naton himuon?

⁴ Agod makapabilin nga putli sa moral, dapat naton kilalahon nga ang pagsunod sini nga estilo sang pagkabuhi mapuslanon. Nahisuno ini sa ginsulat ni apostol Pablo sa mga Cristiano sa Roma: ‘Pamatud-i ninyo sa inyo kaugalingon ang maayo kag kalahamut-an kag himpit nga kabubut-on sang Dios.’ (Roma 12:2) Ang pagkilala nga ang kaputli sa moral mapuslanon indi lamang paghibalo nga ang imoralidad ginapakamalaut sa Pulong sang Dios. Nagakinahanglan ini sang paghangop sa mga rason kon ngaa ginapakamalaut ang imoralidad kag kon paano kita makabenepisyo sa paglikaw sini. Ang pila sining rason ginbinagbinag sa nagligad nga artikulo.

5. Ngaa luyag gid sang mga Cristiano nga magpabilin nga putli sa moral?

⁵ Apang, sa pagkamatuod, para sa mga Cristiano ang labing mabakod nga mga rason kon ngaa likawan ang seksuwal nga imoralidad nagagikan sa aton kaangtanan sa Dios. Natun-an naton nga nahibaluan niya ang labing maayo para sa aton. Ang aton gugma sa iya magabulig sa aton nga dumtan ang malaut. (Salmo 97:10) Ang Dios amo ang Manughatag sang “tagsa ka maayong dulot kag tagsa ka himpit nga regalo.” (Santiago 1:17) Ginahigugma niya kita. Paagi sa aton pagkamatinumanon sa iya, ginapakita naton nga ginahigugma naton sia kag ginaapresyar ang tanan nga ginahimo niya para sa aton. (1 Juan 5:3) Indi gid naton luyag nga malugaw-an kag masaklaw si Jehova tungod sa paglapas naton sang iya matarong nga mga sugo. (Salmo 78:41) Indi naton luyag manghikot sa paagi nga pagatunaan nga pasipalahan ang iya balaan kag matarong nga dalanon sang pagsimba. (Tito 2:5; 2 Pedro 2:2) Paagi sa pagpabilin nga putli sa moral, ginapahalipay naton ang Isa nga Supremo.—Hulubaton 27:11.

6. Paano nagabulig ang pagpahibalo sa iban sang aton mga talaksan sa moral?

⁶ Kon nakapamat-od na kita nga magpabilin nga matinlo sa moral, ang dugang pa nga proteksion amo ang pagpahibalo sa iban sina nga kombiksion. Pahibalua ang mga tawo nga ikaw isa ka alagad ni Jehova nga Dios kag determinado ikaw nga huptan ang iya mataas nga mga talaksan. Imo ini kabuhi, imo lawas, imo pamat-od. Ano ang nabutang sa  katalagman? Ang imo hamili nga kaangtanan sa imo langitnon nga Amay. Gani athaga nga ang imo moral nga integridad indi mabag-o. Magpabugal nga matiglawas mo ang Dios paagi sa pagsakdag sang iya mga prinsipio. (Salmo 64:10) Indi mahuya nga ipakighambal sa iban ang imo mga kombiksion sa moral. Ang paghambal sing maisugon makapabakod sa imo, makaamlig sa imo, kag makapalig-on sa iban nga sundon ang imo halimbawa.—1 Timoteo 4:12.

7. Paano naton mahuptan ang aton determinasyon nga magpabilin nga putli sa moral?

⁷ Masunod, bangod determinado nga huptan ang mataas nga talaksan sa moral kag napahibalo na ang aton panindugan, dapat kita maghimo sing mga tikang agod makapabilin sa aton determinasyon. Ang isa ka paagi sa paghimo sini amo ang mangin mahalungon kon nagapili sang aton mga abyan. “Sia nga nagalakat upod sa maalam nga mga tawo magaalam,” siling sang Biblia. Makig-upod sa mga tawo nga may mga prinsipio sa moral nga pareho sa imo; magapabakod sila sa imo. Ini nga kasulatan nagasiling man: “Apang sia nga nagapakig-angot sa mga buangbuang magaantos.” (Hulubaton 13:20) Tubtob posible, likawi ang mga tawo nga mahimo magpaluya sang imo pamat-od.—1 Corinto 15:33.

8. (a) Ngaa dapat naton pasudlon sa aton hunahuna ang maayo nga mga butang? (b) Ano ang dapat naton likawan?

⁸ Dugang pa, kinahanglan pasudlon naton sa aton hunahuna ang mga butang nga matuod, serioso, matarong, putli, hiligugmaon, ginahambal nga maayo, halangdon kag dalayawon. (Filipos 4:8) Ginahimo naton ini paagi sa pagpili sang aton ginatan-aw kag ginabasa kag sang aton ginapamatian nga musika. Ang pagsiling nga ang imoral nga mga literatura wala sing makapalain nga impluwensia kaanggid sa pagsiling nga ang moral nga mga literatura wala sing makapaayo nga impluwensia. Dumduma, ang di-himpit nga mga tawo mahapos makahimo sing imoralidad. Gani ang mga libro, magasin, pelikula, kag musika nga nagapukaw sang seksuwal nga mga balatyagon magadul-ong sa sayop nga mga kailigbon, kag mahimo ini sa ulihi magdul-ong sa sala. Agod mahuptan ang katinlo sa moral, dapat naton pun-on ang aton hunahuna sing diosnon nga kaalam.—Santiago 3:17.

Mga Tikang nga Nagadul-ong sa Imoralidad

9-11. Subong sang gin-asoy ni Solomon, ano nga mga tikang ang amat-amat nga nagdul-ong sa isa ka pamatan-on nga lalaki sa imoralidad?

⁹ Sa masami, may yara maathag nga mga tikang nga nagadul-ong sa imoralidad. Ang tagsa ka tikang nga ginahimo labi nga nagapabudlay sang pagtalikod. Talupangda kon paano ini ginalaragway sa Hulubaton 7:6-23. Napanilagan ni Solomon ang “isa ka pamatan-on nga lalaki nga nakulangan sing tagipusuon,” ukon wala sing maayo nga motibo. Ang pamatan-on “nagaagi sa dalan malapit sa iya [sang pampam] pamusod, kag sa dalan pakadto sa iya balay nagapadulong sia, sa kasisidmon, sa kagab-ihon sang adlaw.” Amo ini ang iya una nga sayop. Sa kasisidmon, ginatuytuyan sia sang iya “tagipusuon,” indi sa bisan diin lang nga dalan, kundi sa dalan diin nahibaluan niya nga masami makita ang isa ka pampam.

¹⁰ Masunod aton mabasa: “Yari karon! may babayi nga nagasugata sa iya, kag may panapton sang isa ka pampam kag malalangon sing tagipusuon.” Karon nakita niya sia! Mahimo sia magtalikod kag magpauli, apang mas mabudlay ini sangsa nahauna, ilabi na bangod maluya sia sa moral. Gindakop sang pampam ang pamatan-on kag ginhalukan sia. Bangod nahalukan, nagapamati sia karon sa iya ­mahayluhon nga pagbuyok: “Ang mga halad sa paghidait gintangdo sa akon,” siling niya. “Sa ­karon gintuman ko ang akon mga saad.” Ang mga halad sa paghidait nagalakip sang karne, harina, lana, kag alak. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Paagi sa pagsambit sini, mahimo ginapahangop niya nga wala sia nakulangan sing espirituwalidad kag, sa amo man nga tion, mahimo niya ginapahibalo sa iya nga may madamo nga maayong butang nga makaon kag mainom sa iya balay. “Kari,” hingyo niya sa iya, “magpahubog kita sang gugma tubtob sa aga; magpangalipay kita sa mga pagdalo.”

¹¹ Ang resulta indi mabudlay pakton. “Paagi sa kadanlog sang iya mga bibig ginsulay niya sia.” Ginsundan niya sia sa iya puluy-an “subong sang toro nga nagapakadto sa ilihawan” kag “subong sang pispis nga nagadalidali sa siod.” Si Solomon naghinakop paagi sa makapahunahuna nga mga pulong: “Wala sia makahibalo nga nagadalahig ini sang iya mismo kalag.” Nadalahig ang iya kalag, ukon kabuhi, bangod “hukman sang Dios ang mga makihilawason kag makihilahion.” (Hebreo 13:4) Daw ano ka epektibo nga leksion para sa mga lalaki kag mga babayi! Dapat naton likawan ang paghimo bisan sang nahauna nga tikang sa dalan nga magadul-ong sa di-kahamuot sang Dios.

12. (a) Ano ang buot silingon sang ekspresyon nga “nakulangan sing tagipusuon”? (b) Paano naton matukod ang kapag-on sa moral?

 ¹² Talupangda nga ang pamatan-on nga lalaki sa kasaysayan “nakulangan sing tagipusuon.” Ini nga ekspresyon nagasugid sa aton nga ang iya mga panghunahuna, handum, balatyagon, emosyon, kag tulumuron sa kabuhi wala nahisuno sa kon ano ang ginakahamut-an sang Dios. Ang iya kaluyahon sa moral nagdul-ong sa makahalanusbo nga mga resulta. Sa sining makahalanguyos nga “katapusan nga mga adlaw,” kinahanglan gid ang panikasog agod mangin mapag-on sa moral. (2 Timoteo 3:1) Ang Dios nagahatag sing aman agod buligan kita. Nagaaman sia sing mga miting sang Cristianong kongregasyon agod palig-unon kita sa husto nga dalan kag makapakig-angot kita sa iban nga may pareho sing tulumuron sa aton. (Hebreo 10:24, 25) May mga gulang sa kongregasyon nga nagabantay sa aton kag nagatudlo sa aton sang mga dalanon sang pagkamatarong. (Efeso 4:11, 12) May yara kita Pulong sang Dios, ang Biblia, agod magtuytoy kag mag-ubay sa aton. (2 Timoteo 3:16) Kag sa tanan nga tion, may kahigayunan kita nga makapangamuyo para sa espiritu sang Dios sa pagbulig sa aton.—Mateo 26:41.

Pagtuon Gikan sa mga Sala ni David

13, 14. Paano si Hari David nakahimo sing mabug-at nga sala?

¹³ Apang, sing makapasubo, bisan ang kilala nga mga alagad sang Dios naghimo sing seksuwal nga imoralidad. Ang isa sa ila amo si Hari David, nga dinekada nga nag-alagad sing matutom kay Jehova. Wala duhaduha nga ginhigugma gid niya ang Dios. Apang, nahulog sia sa dalanon sang sala. Subong sang pamatan-on nga lalaki nga ginlaragway ni Solomon, may mga tikang nga nagdul-ong sa pagpakasala ni David kag dayon labi pa nga ginpalala ini.

¹⁴ Medyo may edad na sadto si David, ayhan mga singkwentahon. Gikan sa ibabaw sang iya atop, nakita niya ang matahom nga si Bat-seba nga nagapaligo. Nagpulupamangkot sia tuhoy kay Bat-seba kag nakilala niya kon sin-o sia. Natukiban niya nga ang iya bana, si ­Urias, nagapakig-away sa Raba, nga isa ka siudad sang mga Amonhon. Ginpakadto sia ni David sa iya palasyo kag naghulid sa iya. Sang ulihi, labi pa nga naglubha ang kahimtangan—natukiban ni Bat-seba nga napabusong sia ni David. Sa paglaum nga magapaligad sing isa ka ­gab-i si ­Urias upod sa iya asawa, ginpapauli sia ni David gikan sa inaway. Sa sinang paagi, magalutaw nga si ­Urias daw amo ang amay sang anak ni Bat-seba. Apang wala magpauli si ­Urias. Sa daku gid nga handum nga takpan ang iya sala, ginpabalik ni David si ­Urias sa Raba nga may dala nga isa ka sulat para sa puno nga hangaway nga nagasiling nga dapat ibutang si ­Urias sa puwesto diin mapatay sia. Sa amo, napatay si ­Urias, kag ginpangasawa ni David ang balo antes maburuka nga nagabusong sia.—2 Samuel 11:1-27.

15. (a) Paano nabuyagyag ang sala ni David? (b) Ano ang reaksion ni David sa malantipon nga pagsabdong ni Natan?

¹⁵ Ang pahito ni David agod takpan ang iya sala daw nagmadinalag-on. Nagligad ang binulan. Nabun-ag ang isa ka bata nga lalaki. Kon nahunahuna ni David ini nga hitabo sang ginkomposo niya ang Salmo 32, kon amo maathag nga gintublag sia sang iya konsiensia. (Salmo 32:3-5) Apang, ang sala wala mahinago sa Dios. Ang Biblia nagasiling: “Ang butang nga ginhimo ni David nangin malaut sa mga mata ni Jehova.” (2 Samuel 11:27) Ginpadala ni Jehova si manalagna Natan, nga malantipon nga nagsukna kay David sang iya ginhimo. Gilayon nga nagtu-ad si David kag nakitluoy sang kapatawaran ni Jehova. Bangod sang iya tunay nga paghinulsol, nakapasag-uli sia sa Dios. (2 Samuel 12:1-13) Si David wala naakig sa pagsabdong. Sa baylo, ginpakita niya ang panimuot nga ginlaragway sa Salmo 141:5: “Kon bunalon ako sang matarong, ini mangin mahigugmaon nga kaayo; kag kon sabdungon niya ako, ini mangin lana sa ulo, nga indi pagpangindian sang akon ulo.”

16. Ano nga paandam kag laygay ang ginhatag ni Solomon may kaangtanan sa mga kalapasan?

¹⁶ Si Solomon, nga ikaduha nga anak nanday David kag Bat-seba, mahimo nagpamalandong sa sining masubo nga hitabo sa kabuhi sang iya amay. Nagsulat sia sang ulihi: “Sia nga nagatabon sang iya mga kalapasan indi magmadinalag-on, apang sia nga nagatu-ad kag nagabiya sini pakitaan sing kaluoy.” (Hulubaton 28:13) Kon makahimo kita sing mabug-at nga sala, dapat pamatian naton ining inspirado nga laygay, nga isa ka paandam kag isa man ka panugyan. Dapat magtu-ad kita kay Jehova kag magpabulig sa mga gulang sa kongregasyon. Ang isa ka importante nga katungdanan sang mga gulang amo ang pagbulig sa mga nakahimo sing sayop nga makapasibu liwat.—Santiago 5:14, 15.

 Pagbatas sa mga Resulta Sang Sala

17. Bisan pa ginapatawad ni Jehova ang mga sala, gikan sa ano nga wala niya kita ginaamligan?

¹⁷ Ginpatawad ni Jehova si David. Ngaa? Bangod si David isa ka tawo nga may integridad, bangod maluluy-on sia sa iban, kag bangod tunay ang iya paghinulsol. Walay sapayan sini, si David wala gin-amligan gikan sa malaglagon nga mga resulta nga nagsunod. (2 Samuel 12:9-14) Amo man sa karon. Bisan pa wala ginapahanabo ni Jehova ang kalautan sa mga mahinulsulon, wala niya sila ginaamligan gikan sa kinaugali nga mga resulta sang ila sayop nga mga buhat. (Galacia 6:7) Lakip sa mga resulta sang seksuwal nga imoralidad mahimo nga amo ang diborsio, pagbusong nga batok sa buot, balatian nga ginaliton paagi sa seksuwal nga buhat, kag pagkadula sang pagsalig kag pagtahod.

18. (a) Ano ang ginsiling ni Pablo sa kongregasyon sa Corinto kon paano atubangon ang kaso tuhoy sa indi gid nagakaigo nga seksuwal nga paggawi? (b) Paano ginapakita ni Jehova ang gugma kag kaluoy sa mga makasasala?

¹⁸ Kon kita personal nga nakasala sing mabug-at, mahapos kita maluyahan sing buot samtang nagaantos sang mga resulta sang mga kasaypanan nga ginhimo naton. Apang, indi naton dapat pagtugutan ang bisan ano man nga butang nga magpugong sa aton sa paghinulsol kag sa pagpasag-uIi sa Dios. Sadtong unang siglo, nagsulat si Pablo sa mga taga-Corinto nga dapat kuhaon nila gikan sa kongregasyon ang tawo nga nagabuhat sing incesto nga pakighilawas. (1 Corinto 5:1, 13) Sang naghinulsol sing tunay ang tawo, ginsugo ni Pablo ang kongregasyon: ‘Mainayuhon nga patawaron kag lugpayan sia [kag] palig-una ang inyo gugma sa iya.’ (2 Corinto 2:5-8) Sa sining inspirado nga laygay, makita naton ang gugma kag kaluoy ni Jehova sa mahinulsulon nga mga makasasala. Ang mga anghel sa langit nagakasadya kon ang isa ka makasasala nagahinulsol.—Lucas 15:10.

19. Ang nagakaigo nga pagkasubo bangod sang sayop nga dalanon mahimo magdul-ong sa ano nga mga benepisyo?

¹⁹ Bisan pa nagkasubo sa sayop nga dalanon, ang paghinulsol nga aton nabatyagan makabulig sa aton nga ‘magbantay nga indi kita liwat magliso sa butang nga makahalalit.’ (Job 36:21) Sa pagkamatuod, ang masakit nga mga resulta sang sala dapat magpugong sa aton nga himuon liwat ang isa ka sayop. Dugang pa, gingamit ni David ang masubo niya nga inagihan bangod sang iya makasasala nga paggawi sa paglaygay sa iban. Sia nagsiling: “Itudlo ko sa malinapason ang imo mga dalanon, agod ang mga makasasala makabalik sa imo.”—Salmo 51:13.

Ang Kalipay Bangod Sang Pag-alagad kay Jehova

20. Ano nga mga benepisyo ang resulta sang pagtuman sa matarong nga mga sugo sang Dios?

²⁰ “Malipayon ang mga nagapamati sa pulong sang Dios kag nagatuman sini!” siling ni Jesus. (Lucas 11:28) Ang pagtuman sa matarong nga mga sugo sang Dios nagahatag sing kalipay karon kag tubtob sa wala katapusan nga palaabuton. Kon nagpabilin kita nga matinlo sa moral, kabay nga magpadayon kita sa sina nga dalanon paagi sa paghimulos sa tanan nga aman nga ginhatag ni Jehova agod buligan kita. Kon nakahimo kita sing imoralidad, mapalig-on kita sa paghibalo nga si Jehova handa magpatawad sa mga nagahinulsol gid, kag mangin determinado kita nga indi na gid paghimuon liwat ang sala.—Isaias 55:7.

21. Ang pagsunod sa ano nga laygay ni apostol Pedro ang makabulig sa aton nga magpabilin nga matinlo sa moral?

 ²¹ Sa indi madugay ining di-matarong nga kalibutan magataliwan, upod ang tanan sini nga imoral nga panimuot kag buhat. Paagi sa paghupot sing kaputli sa moral, makabenepisyo kita karon kag sa walay katubtuban. Si apostol Pedro nagsulat: “Mga hinigugma, sanglit ginahulat ninyo ining mga butang, himua ninyo ang inyo labing masarangan agod nga sa katapusan masapwan niya kamo nga walay dagta kag walay kasawayan kag sa paghidait. . . . Bangod nakahibalo na kamo nga daan sini, mag-andam kamo agod indi kamo mapahilayo kaupod nila paagi sa sayop sang mga tawo nga nagapamatok sa kasuguan kag madula ang inyo kaugalingon nga pagkalig-on.”—2 Pedro 3:14, 17.

Mapaathag Mo Bala?

• Ngaa mabudlay nga magpabilin nga matinlo sa moral?

• Ano ang pila ka paagi nga makasakdag sang aton determinasyon nga sundon ang mataas nga mga talaksan sa moral?

• Anong mga leksion ang matun-an naton gikan sa mga kasal-anan sang pamatan-on nga lalaki nga ginsambit ni Solomon?

• Ano ang ginatudlo sa aton sang halimbawa ni David tuhoy sa paghinulsol?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 13]

Isa ka proteksion ang pagpahibalo sa iban sang imo panindugan tuhoy sa moralidad

[Mga retrato sa pahina 16, 17]

Bangod sinsero nga naghinulsol si David, ginpatawad sia ni Jehova