“Tumana ang Akon mga Sugo kag Padayon nga Mabuhi”

LAMHARON sia, maalam, “magayon sing bayhon kag maambong sing dagway.” Ang asawa sang iya agalon maulag kag makahason. Bangod di-mapunggan nga naganyat sa lamharon nga lalaki, adlaw-adlaw gintinguhaan niya nga sulayon sia. “Natabo nga sa sining adlaw subong sang iban nga adlaw nagsulod sia sa balay agod himuon ang iya hilikuton, kag wala sing bisan ­sin-o sa mga tawo sa balay ang yara sa balay. Nian ginbuyutan niya sia sa iya panapton, nga nagasiling: ‘Hulid ka sa akon!’” Apang ginbilin ni Jose, nga anak sang patriarka nga si Jacob, ang iya panapton kag nalagyo gikan sa asawa ni Potifar.—Genesis 39:1-12.

Sa pagkamatuod, indi tanan nagapalagyo gikan sa makasululay nga kahimtangan. Halimbawa, binagbinaga ang kaso sang isa ka pamatan-on nga lalaki nga nakita ni Hari Solomon sang dumaan nga Israel sa mga dalan sa ­gab-i. Sang masulay sang balingag nga babayi, “sa gilayon nagsunod sia sa iya kaangay sang toro nga nagapadulong sa ihawan.”—Hulubaton 7:21, 22, New International Version.

Ang mga Cristiano ginalaygayan nga ‘magpalagyo sa pakighilawas.’ (1 Corinto 6:18) Ginsulatan ni apostol Pablo ang pamatan-on nga Cristianong disipulo nga si Timoteo: “Palagyo ka sa mga kailigbon nga pinamatan-on.” (2 Timoteo 2:22) Kon nagaatubang sa mga kahimtangan nga mahimo magdul-ong sa pakighilawas, pakighilahi, ukon iban pa nga imoral nga buhat, dapat man kita malagyo sing subong ka desidido sa ginhimo ni Jose gikan sa asawa ni Potifar. Ano ang makabulig sa aton sa pagpamat-od nga himuon ina? Sa ika-7 nga kapitulo sang tulun-an sang Hulubaton sa Biblia, ginahatagan kita ni Solomon sang pila ka bilidhon nga laygay. Wala lamang sia nagasambit sing mga panudlo nga nagaamlig sa aton gikan sa pagsulay sang imoral nga mga tawo kundi nagabuyagyag sang ila paagi sang pagpanghikot paagi sa paglaragway sing maathag sang kahimtangan diin ginsulay sang salamwanan nga babayi ang isa ka pamatan-on nga lalaki.

‘Ihigot ang Akon mga Sugo sa Imo mga Tudlo’

Ang hari nagasugod paagi sa amaynon nga laygay: “Anak ko, hupti ang akon mga pinamulong, kag kabay nga tipigan mo ang akon mga sugo upod sa imo. Tumana ang akon mga sugo kag padayon nga mabuhi, kag ang akon kasuguan kaangay sang tawotawo sang imo mga mata.”—Hulubaton 7:1, 2.

Ang mga ginikanan, ilabi na ang mga amay, may hatag-Dios nga katungdanan sa pagtudlo sa ila kabataan sing mga talaksan sang Dios tuhoy sa maayo kag malain. Ginlaygayan ni Moises ang mga amay: “Ining mga pulong nga ginasugo ko karon sa imo dapat mangin sa imo tagipusuon; kag ipatudok mo ini sa imo mga anak kag ihambal mo ini kon nagapungko ka sa imo balay kag kon nagalakat ka sa dalan kag kon nagahigda ka kag kon nagabangon ka.” (Deuteronomio 6:6, 7) Kag si apostol Pablo nagsulat: “Kamo, mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Busa, ang pagtudlo sang isa ka ginikanan nga dapat pakabahandion, ukon pabaloran sing daku, pat-od gid nga nagalakip sang mga pahanumdom, mga sugo, kag kasuguan nga masapwan sa Pulong sang Dios, ang Biblia.

Ang panudlo sang mga ginikanan mahimo man maglakip sing iban pa nga mga palatukuran—mga pagsulundan sa pamilya. Para ini sa kaayuhan sang mga miembro sang pamilya. Matuod, depende sa mga kinahanglanon, ang mga pagsulundan mahimo nanuhaytuhay sa nagkalainlain nga mga pamilya. Apang, ang mga ginikanan amo ang nagadesisyon kon ano ang labing maayo para sa ila pamilya. Kag ang pagsulundan nga ila ginahimo masami nga isa ka pagpahayag sang ila matuod nga gugma kag pag-ulikid. Ang laygay sa mga kabataan amo nga sundon nila ining mga pagsulundan upod sa Makasulatanhon nga mga panudlo nga nabaton gikan sa ila mga ginikanan. Huo,  kinahanglan tamdon ini nga mga instruksion “kaangay sa tawotawo sang imo mga mata”—ginabantayan ini sing mahalungon gid. Amo sina ang paagi sa paglikaw sa makamamatay nga epekto sang pagpasapayan sa mga talaksan ni Jehova kag sa amo “padayon nga mabuhi.”

“Ihigot ini [ang akon mga sugo] sa imo mga tudlo,” padayon ni Solomon, “kag isulat ini sa tapitapi sang imo tagipusuon.” (Hulubaton 7:3) Subong nga ang aton mga tudlo makita pirme sang aton mga mata kag importante sa paghimo sang aton mga katuyuan, ang mga leksion nga natun-an gikan sa Makasulatanhon nga pagpadaku ukon ang pagtigayon sing ihibalo sa Biblia mangin dalayon nga pahanumdom kag panuytoy sa tanan nga butang nga aton ginahimo. Dapat naton ini isulat sa tapitapi sang aton tagipusuon, ginahimo ini nga bahin sang aton kinaugali.

Wala ginakalimtan ang importansia sang kaalam kag paghangop, ang hari nagalaygay: “Isiling sa kaalam, ‘Ikaw akon utod nga babayi’; kag kabay nga tawgon mo ang paghangop nga ‘Himata nga Babayi.’” (Hulubaton 7:4) Ang kaalam amo ang ikasarang sa pag-aplikar sing nagakaigo sang hatag-Dios nga ihibalo. Dapat may pagpalangga kita sa kaalam subong sang pagpalangga sa pinalangga gid nga utod nga babayi. Ano ang paghangop? Ini amo ang ikasarang sa pagtan-aw sa isa ka butang kag paghangop sini paagi sa paghibalo sang mga kaangtanan sa ulot sang mga bahin sini kag sang kabug-usan. Ang paghangop dapat mangin suod sa aton subong sang isa ka mahirop nga abyan.

Ngaa dapat kita magpabilin sa Makasulatanhon nga paghanas kag magpalambo sing kasuod sa kaalam kag paghangop? Agod nga “bantayan [ang aton kaugalingon] batok sa babayi nga di-kilala, batok sa dumuluong nga nagapadanlog sang iya mga pulong.” (Hulubaton 7:5) Huo, ang paghimo sini magaamlig sa aton gikan sa madanlog kag mabuyukon nga mga paagi sang isa ka di-kilala, ukon dumuluong—isa ka imoral nga tawo. *

Nasugata Sang Pamatan-on nga Lalaki ang ‘Isa ka Malalangon nga Babayi’

Masunod nga ginlaragway sang hari sang Israel ang danyag nga nakita niya mismo: “Sa bintana sang akon balay, sa akon balatibat nagtamwa ako, agod makita ko ang mga wala sing eksperiensia. Interesado ako nga makilala sa tunga sang mga anak ang isa ka pamatan-on nga lalaki nga nakulangan sing tagipusuon, nga nagaagi sa dalan malapit sa iya pamusod, kag sa dalan pakadto sa iya balay nagapadulong sia, sa kasisidmon, sa kagab-ihon sang adlaw, sa pag-abot sang kagab-ihon kag sang kadudulman.”—Hulubaton 7:6-9.

Ang bintana diin nagtamwa si Solomon may balatibat—mahimo nga isa ka balayan nga may mga rehasrehas kag ayhan may masibod nga mga pagtigib. Samtang nagalipas ang kasisidmon, ang mga dalan labi nga nagadulom. Nakita niya ang isa ka pamatan-on nga lalaki nga ilabi na nga mahapos mabiktima. Bangod kulang sing paghantop, ukon maayo nga paghangop, nakulangan sia sing tagipusuon. Mahimo nga nahibaluan niya kon ano nga sahi sang duog ang ginsudlan niya kag kon ano ang mahimo matabo sa iya didto. Ang  pamatan-on nga lalaki nagapalapit sa “iya pamusod,” nga amo ang dalan pakadto sa iya balay. Sin-o ining babayi? Ano ang iya ginahimo?

Ang nagapanilag nga hari nagapadayon: “Yari karon! may babayi nga nagasugata sa iya, kag may panapton sang isa ka pampam kag malalangon sing tagipusuon. Magansal sia kag batinggilan. Ang iya mga tiil wala nagapahimunong sa iya balay. Karon yara sia sa guwa, karon yara sia sa mga plasa, kag malapit sa tagsa ka pamusod nagahulat sia.”—Hulubaton 7:10-12.

Ang pamayo sining babayi nagapakilala kon sin-o sia. (Genesis 38:14, 15) Indi maugdang ang iya pamayo, kaangay sang isa ka pampam. Dugang pa, malalangon sia sing tagipusuon—ang iya hunahuna “maluibon,” ang iya tuyo “madayaon.” (An Amer­i­can Trans­la­tion; New Inter­na­tional Ver­sion) Magansal sia kag batinggilan, babaan kag ma­tig-a sing ulo, magahod kag maiyaiyahon, makahas kag mabinatukon. Sa baylo nga magpahimunong sa balay, luyag niya magsayo pirme sa publiko nga mga lugar, nagabantay sa mga pamusod sang dalan sa pagpangita sang iya biktima. Nagahulat sia sa isa nga kaangay sa pamatan-on nga lalaki.

Isa nga ‘Bugana sa Pagbuyok’

Sa sini nga paagi nasugata sang isa ka pamatan-on nga lalaki ang isa ka salamwanan nga babayi nga may madayaon nga buko. Nakuha gid sini ang igtalupangod ni Solomon! Sia nag-asoy: “Gindakop niya [sang babayi] sia kag ginhalukan sia. Pinaisog niya ang iya nawong, kag nagasiling sia sa iya: ‘Ang mga halad sa paghidait gintangdo sa akon. Sa karon gintuman ko ang akon mga panaad. Amo kon ngaa nagguwa ako agod sugataon ka, agod pangitaon ang imo nawong, agod makita ka.’”—Hulubaton 7:13-15.

Ang mga bibig sining babayi madanlog. Nagapaisog sang iya nawong, ginabungat niya ang iya mga pulong sing masinaligon. Ang tanan nga ginahambal niya ginplano sing mahalungon agod masulay ang pamatan-on nga lalaki. Paagi sa pagsiling nga nakahimo sia sing halad sa paghidait sa amo mismo nga adlaw kag nagtuman sang iya mga saad, nagapakita sia sing pagkamatarong, nagapahangop nga wala sia nakulangan sing espirituwalidad. Ang mga halad sa paghidait sa templo sa Jerusalem nagalakip sang karne, harina, lana, kag alak. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Sanglit ang nagadulot mahimo makapakig-ambit sa halad sang paghidait para sa iya kaugalingon kag sa iya pamilya, ginapahangop niya kon amo nga may madamo nga makaon kag mainom sa iya balay. Maathag ang ginapahangop: Ang pamatan-on nga lalaki magamalipayon gid didto. Naguwa sia sa iya balay agod pangitaon lamang sia. Makatalandog gid—kon may isa nga magpati sa sini nga sugilanon. “Matuod nga nagguwa sia agod mangita sing isa ka tawo,” siling sang isa ka iskolar sa Biblia, “apang naglakat bala sia agod pangitaon lamang ining partikular gid nga tawo? Buangbuang lamang—ayhan katulad sining isa—ang magapati sa iya.”

Pagkatapos mapatahom ang iya kaugalingon paagi sa pagtulok sa iya pamayo, paagi sa tunog sang iya nagapang-utis nga mga pulong, paagi sa iya hakos, kag paagi sa iya halok, gingamit sang manunulay nga babayi ang igbalatyag sa pagpanimaho. Sia nagsiling: “Ginhumlaran ko sang mga kobrekama ang akon hiligdaan, sang mga butang nga may madamo sing duag, sang lino sang Egipto. Ginwisikan ko ang akon katre sing mirra, aloe kag kanela.” (Hulubaton 7:16, 17) Ginpatahom niya ang iya katre paagi sa maduagon nga lino gikan sa Egipto kag ginpahumutan ini paagi sa pinakaali nga mga pahumot sang mirra, aloe, kag kanela.

“Kari, magpahubog kita sang gugma tubtob sa aga,” padayon niya, “magpangalipay kita sa mga pagdalo.” Ang pangagda indi lamang isa ka makalilipay nga panihapon para sa duha ka tawo. Ang iya saad amo ang pagpangalipay sa seksuwal nga paghirupay. Para sa pamatan-on nga lalaki, ang ganyat mapasimpalaron kag makakulunyag! Subong dugang pa nga pagsulay, sia nagsiling: “Kay ang bana wala sa iya balay; naglakbay sia sa malayo. Isa ka puyo nga kuwarta ang dala niya sa iya kamot. Sa adlaw sang ugsad magapauli sia sa iya balay.” (Hulubaton 7:18-20) Hilway gid sila, pasalig niya sa iya, kay ang iya bana malayo nga naglakbay sa pagpatikang kag wala ginapaabot nga magapauli sa pila lang ka tion. May kinaadman gid sia sa paglimbong sa pamatan-on! “Ginpatalang niya sia paagi sa iya bugana nga pagbuyok. Paagi sa kadanlog sang iya mga bibig ginsulay niya sia.” (Hulubaton 7:21) Kinahanglan ang isa ka lalaki nga kaangay ni Jose agod mapangindian ining makahalaylo nga ganyat. (Genesis 39:9, 12) Kaangay bala sa iya ining pamatan-on nga lalaki?

‘Kaangay sa Isa ka Toro Pakadto sa Ihawan’

“Sa gilayon nagsunod sia sa iya,” siling ni Solomon, “kaangay sang toro nga nagapakadto sa  ihawan, kag subong sang may talikala sa pagdisiplina sa tawo nga buangbuang, tubtob nga ang baslay maglapos sa iya atay, subong sang pispis nga nagadalidali sa siod, kag wala sia makahibalo nga nagadalahig ini sang iya mismo kalag.”—Hulubaton 7:22, 23.

Ang pangagda napamatud-an nga indi mapangindian sang pamatan-on nga lalaki. Nadulaan sing maayo nga ighalangop, nagsunod sia sa iya ‘kaangay sang isa ka toro pakadto sa ihawan.’ Subong nga ang isa ka tawo nga may talikala indi makapalagyo sa iya silot, sa amo man nga paagi, ang pamatan-on nga lalaki nagapadulong sa sala. Wala niya makita ang katalagman sini tubtob nga ‘ang baslay naglapos sa iya atay,’ buot silingon, tubtob nga napilasan sia nga mahimo tunaan sang iya kamatayon. Ang kamatayon mahimo nga mangin pisikal paagi sa pagpadayag niya sang iya kaugalingon sa makamamatay nga mga balatian nga ginaliton paagi sa seksuwal nga mga buhat. * Ang pilas mahimo man tunaan sang iya kamatayon sa espirituwal; “nagadalahig ini sang iya mismo kalag.” Ang iya bug-os nga pagkatawo kag ang iya kabuhi naapektuhan gid, kag nakasala sia sing mabug-at batok sa Dios. Sa amo, nagadalidali sia sa paghugakom sang kamatayon kaangay sa pispis nga nagapadulong sa isa ka siod!

“Indi Magdayandayan sa Iya mga Banas”

Nagakuha sing leksion gikan sa iya nakita, ang maalam nga hari nagalaygay: “Kag karon, O mga anak, pamati sa akon kag talupangda ang mga pulong sang akon baba. Kabay nga ang imo tagipusuon indi magliko sa iya mga dalanon. Indi magdayandayan sa iya mga banas. Kay madamo na sia sing napukan nga patay, kag ang tanan nga ginpamatay niya madamo. Ang iya balay amo ang mga dalan pakadto sa Sheol; nagadulhog sila sa nasulod nga mga hulot sang kamatayon.”—Hulubaton 7:24-27.

Maathag nga ang laygay ni Solomon amo ang pagtalikod gikan sa makamamatay nga dalanon sang imoral nga tawo kag “padayon nga mabuhi.” (Hulubaton 7:2) Suno gid sa tion ining laygay para sa aton adlaw! Pat-od gid nga kinahanglan likawan ang mga lugar diin ginasayuhan pirme sadtong mga nagahulat sa pagpangita sing biktima. Ngaa ipaidalom mo ang imo kaugalingon sa ila mga taktika paagi sa pagkadto sa sining mga lugar? Sa pagkamatuod, ngaa mangin kaangay ka sa isa nga “nakulangan sing tagipusuon” kag magdayandayan sa mga banas sang isa ka “dumuluong”?

Ang “babayi nga di-kilala” nga nakita sang hari nagsulay sa pamatan-on nga lalaki paagi sa pangagda nga ‘magpangalipay sa mga pagdalo.’ Indi bala madamo nga pamatan-on—ilabi na ang mga dalagita—ang nahingalitan sa amo nga paagi? Apang binagbinaga: Kon may isa nga nagatinguha sa pagbuyok sa imo sa paghimo sing sayop nga seksuwal nga buhat, matuod bala ini nga gugma ukon makagod nga kailigbon? Ngaa abi ang isa ka lalaki nga matuod nga nagahigugma sa isa ka babayi magaipit sa iya sa paglapas sang iya Cristianong paghanas kag konsiensia? “Kabay nga ang imo tagipusuon indi magliko” sa amo nga dalanon, laygay ni Solomon.

Ang mga pulong sang isa ka manunulay masami nga madanlog kag naplano sing maayo. Ang paghupot sa kaalam kag sa paghangop nga mangin suod sa aton magabulig sa aton nga mahangpan ini. Ang indi gid pagkalipat sa sugo ni Jehova magaamlig sa aton. Busa, kabay nga tinguhaan naton pirme nga ‘tumanon ang mga sugo sang Dios kag padayon nga mabuhi,’ bisan tubtob sa walay katubtuban.—1 Juan 2:17.

[Mga nota]

[Mga retrato sa pahina 29]

Paano mo ginatamod ang pagsulundan sang mga ginikanan?

[Retrato sa pahina 31]

Ang pagtuman sa mga sugo sang Dios nagakahulugan sing kabuhi