Dapat Mo Bala Patihan Ini?

ISA ka 12-anyos nga estudyante ang nagahimakas nga mahangpan ang sadsaran nga mga paagi sa ­algebra. Ginpakita sang iya maestro sa klase ang daw eksakto nga pagkwenta sa ­algebra.

‘Ibutang ta nga ang x=y kag ang kada isa sa ila katumbas sa 1,’ nagsugod sia.

“Daw makatarunganon ina,” hunahuna sang estudyante.

Apang, sa tapos sang apat ka linya sang daw makatarunganon nga pagkwenta, natigayon sang maestro ang isa ka makapakibot nga resulta: “Gani, 2=1!”

“Pamatud-i nga sala ina,” hangkat niya sa iya naligban nga mga estudyante.

Bangod sang iya limitado nga ihibalo sa al­ge­bra, indi mahibaluan sang estudyante kon paano ini pamatud-an nga sala. Ang tagsa ka tikang sa pagkwenta daw husto gid. Kon amo, dapat bala niya patihan ining makatilingala nga konklusion? Total, mas eksperiensiado kag mas sampaton sa matematika ang iya maestro sangsa iya. Siempre dapat nga indi! ‘Indi ko na kinahanglan pamatud-an pa nga sala ini,’ hunahuna niya. ‘Natural lang nga indi ini matuod.’ (Hulubaton 14:15, 18) Nahibaluan niya nga indi gid pag-ibaylo sang iya maestro ukon sang bisan sin-o sang iya mga kaklase ang duha ka dolyar sa isa ka dolyar!

Sang ulihi nakita gid man sang estudyante sa algebra ang sala sa pagkwenta. Sa amo man nga tion, ang natabo nagtudlo sa iya sing isa ka mapuslanon nga leksion. Bisan pa ang isa nga may mataas nga ihibalo magpresentar sing ginpadihutan sing maayo kag daw indi maduhaduhaan nga argumento, indi kinahanglan patihan sang tagpalamati ang isa ka binuang nga konklusion bangod lamang indi niya ini mapamatud-an nga sala sa sina nga tion. Ang matuod, ginsunod sang estudyante ang praktikal gid nga prinsipio sang Biblia nga makita sa 1 Juan 4:1—nga indi sa gilayon patihan ang tanan nga butang nga imo mabatian, bisan pa nga daw naghalin ini sa isa nga may awtoridad.

Wala ini nagakahulugan nga dapat ka magpabilin sing matig-a sa imo ginapatihan nga daan. Sayop ang indi pagsapak sa impormasyon nga makatadlong sa sala nga mga pagtamod. Apang indi ka man dapat ‘hinali nga magpatublag sa imo pangatarungan’ bangod sang pag-ipit sang isa nga nagapangangkon nga may madamo nga nahibal-an ukon may daku nga awtoridad. (2 Tesalonica 2:2) Siempre pa, gintilawan lamang sang maestro ang iya mga estudyante. Apang kon kaisa, indi amo sina ka di-makahalalit ang kahimtangan. Ang mga tawo mahimo mangin tuman ka ‘malalangon sa pagpadihot sing sayop.’—Efeso 4:14; 2 Timoteo 2:14, 23, 24.

Pirme Bala Husto ang mga Eksperto?

Bisan daw ano man sila ka maalam, ang mga eksperto sa bisan ano nga patag mahimo nga may nagasumpakilay nga mga ideya kag nagabulubag-o nga mga opinyon. Binagbinaga, halimbawa, ang padayon nga binais sa medikal nga siensia sa isa ka simple nga butang subong sang kabangdanan sang balatian. “Ang relatibo nga importansia sang napanubli naton nga mga kinaiya kontra sa palibot kag mga pagpakig-angot kon ngaa nagabalatian amo gid ang ginabaisan sang mga sientipiko,” sulat sang isa ka propesor sa medisina sa Harvard University. Nagapati gid ang mga katapo sang ginatawag nga determinist camp (nagatudlo nga ginapat-od sang mga butang nga indi makontrol ang tanan nga hitabo, lakip ang buhat sang tawo) nga ang aton mga ­gene amo ang nagapat-od sang aton pagmasakit. Apang, ginapilit sang iban nga ang palibot kag ang estilo sang pagkabuhi amo ang panguna nga mga kabangdanan sang balatian sang tawo. Maabtik ang duha ka bahin sa pagsambit sing mga pagtuon kag estadistika sa pagsakdag sang ila ginapangangkon. Walay sapayan sini, padayon ang binais.

Ang labing bantog nga mga mangin-alamon makapila na mapamatud-an nga sayop, bisan pa  nga daw indi sadto mabais ang ila gintudlo. Ang pilosopo nga si Bertrand Russell naglaragway kay Aristotle subong isa sang “labing maimpluwensia sa tanan nga pilosopo.” Apang, ginsiling man ni Russell nga madamo sa mga doktrina ni Aristotle ang “sala gid.” “Sa kabug-usan sang modernong panahon,” sulat niya, “halos ang tanan nga pag-uswag sa siensia, sa pangatarungan, ukon sa pilosopiya pamatukan gid sang mga disipulo ni Aristotle.”—History of West­ern Phi­losophy.

Ang “Butig nga Ginatawag nga ‘Ihibalo’”

Mahimo nga madamo ang nakilala sang unang mga Cristiano sa mga disipulo sang bantog nga Griegong mga pilosopo, subong nanday Socrates, Plato, kag Aristotle. Gintamod sang edukado nga mga tawo sadto ang ila kaugalingon subong superyor nga maalam sangsa kalabanan nga mga Cristiano. Indi madamo sang mga disipulo ni Jesus ang ginkabig nga “maalam sa undanon nga paagi.” (1 Corinto 1:26) Sa pagkamatuod, ang gintudluan sang mga pilosopiya sadto naghunahuna nga ang ginapatihan sang mga Cristiano “kabuangan” lamang ukon “walay pulos gid.”—1 Corinto 1:23; Phillips.

Kon isa ikaw ka Cristiano sadto, magadayaw ka bala sa makabuluyok nga mga argumento sang mga mangin-alamon ukon mahangawa sa ila pagpakita sing kaalam? (Colosas 2:4) Wala sing rason nga mangin amo sina, suno kay apostol Pablo. Ginpahanumdom niya ang mga Cristiano nga para kay Jehova binuang “ang kaalam sang maalam nga mga tawo” kag “ang kinaalam sang intelektuwal nga mga tawo” sadto. (1 Corinto 1:19) “Ano gid bala,” pamangkot niya, “ang ipakita sang pilosopo, sang manunulat kag sang kritiko sini nga kalibutan bangod sang tanan nila nga kaalam?” (1 Corinto 1:20, Phillips) Walay sapayan sang tanan nila nga kaalam, wala sing nahatag nga matuod nga sabat ang mga pilosopo, mga manunulat, kag mga kritiko sang panahon ni Pablo sa mga problema sang katawhan.

Gani ginlikawan sang mga Cristiano ang gintawag ni apostol Pablo nga “mga pagsumpakilay sang butig nga ginatawag nga ‘ihibalo.’” (1 Timoteo 6:20) Ang rason kon ngaa gintawag ni Pablo nga “butig” ini nga ihibalo amo nga wala ini sang isa ka butang—isa ka reperensia gikan sa Dios nga sa sini matilawan ang ila mga teoriya. (Job 28:12; Hulubaton 1:7) Bangod wala sina, kag sa amo man nga tion ginbulag sang puno nga manuglimbong, nga si Satanas, ang nagapanguyapot sa sina nga kaalam indi gid makasapo sing kamatuoran.—1 Corinto 2:6-8, 14; 3:18-20; 2 Corinto 4:4; 11:14; Bugna 12:9.

Ang Biblia—Isa ka Inspirado nga Giya

Wala gid nagduhaduha ang una nga mga Cristiano nga ginpahayag sang Dios ang iya kabubut-on, katuyuan, kag mga prinsipio sa Kasulatan. (2 Timoteo 3:16, 17) Gin-amligan sila sini nga indi ‘matangab subong natukob paagi sa pilosopiya kag walay pulos nga daya suno sa tradisyon sang mga tawo.’ (Colosas 2:8) Kaanggid man ang kahimtangan sa karon. Tuhay sa makapalibog kag nagasumpakilay nga mga opinyon sang mga tawo, ang inspirado nga Pulong sang Dios nagahatag sing malig-on nga sadsaran diin mapasad naton ang aton mga pagpati. (Juan 17:17; 1 Tesalonica 2:13; 2 Pedro 1:21) Kon wala ini, yara kita sa tuman kabudlay nga kahimtangan nga nagatinguha sa pagtukod sang isa ka butang nga mapag-on sa nagabulubag-o nga mga teoriya kag mga pilosopiya sang mga tawo.—Mateo 7:24-27.

‘Apang hulat anay,’ mahimo isiling sang isa. ‘Indi bala matuod nga ginapakita sang mga natukiban sang siensia nga sayop ang Biblia kag gani indi man masaligan kaangay sang nagabulubag-o nga mga pilosopiya sang mga tawo?’ Halimbawa, ginsiling ni Bertrand Russell nga “dapat sumpungon nanday Copernicus, Kepler, kag Galileo si Aristotle subong man ang Biblia sa pagpalig-on sa pagtamod nga ang duta indi amo ang sentro sang uniberso.” (Ginpahilay namon.) Kag indi bala matuod nga karon, halimbawa, ginapilit sang mga cre­ationist nga ang Biblia nagatudlo nga gintuga ang duta sa sulod sang anom ka tag-24-oras nga adlaw, samtang ang tanan nga pamatuod nagapakita nga ang duta mismo binilyon na ka tuig ka dugay?

Ang matuod, wala nagasiling ang Biblia nga ang duta amo ang sentro sang uniberso. Ginatudlo ina sang mga lider sang simbahan nga wala magpabilin sa Pulong sang Dios. Ginapahangop  sang kasaysayan sa Genesis tuhoy sa pagpanuga nga ang duta binilyon na ka tuig ka dugay kag wala sini ginalimitehan ang tagsa ka adlaw sang pagpanuga sa 24 ka oras. (Genesis 1:1, 5, 8, 13, 19, 23, 31; 2:3, 4) Ang bunayag nga pagbinagbinag sa Biblia nagapakita nga samtang indi ini isa ka libro sa siensia, indi gid ini “walay pulos.” Sa pagkamatuod, bug-os gid ini nga nahisanto sa napamatud-an nga siensia. *

Ang “Ikasarang sa Pagpangatarungan”

Bisan pa madamo sa mga disipulo ni Jesus ang ordinaryo lamang nga mga lalaki kag babayi, ayhan may limitado nga edukasyon, may yara pa sila sing isa ka butang nga ginhatag sang Dios nga sarang nila magamit. Bisan ano man ang ila ginhalinan, tanan sila ginhatagan sing ikasarang sa pagpangatarungan kag paghunahuna. Ginpalig-on ni apostol Pablo ang iya mga masigka-Cristiano nga gamiton sing bug-os ang ila “ikasarang sa pagpangatarungan” “agod nga mapamatud-an [nila sa ila] kaugalingon ang maayo kag kalahamut-an kag himpit nga kabubut-on sang Dios.”—Roma 12:1, 2.

Bangod sang ila hatag-Dios nga “ikasarang sa pagpangatarungan,” nakita sing maathag sang una nga mga Cristiano nga walay pulos ang bisan ano nga pilosopiya ukon panudlo nga indi nahisuno sa ginpahayag nga Pulong sang Dios. Ang matuod, sa pila ka kahimtangan ang mga mangin-alamon sang panahon nila ‘nagpugong sa kamatuoran’ kag wala magsapak sa pamatuod sa palibot nila nga may Dios. “Bisan pa ginasiling nga mga maalam sila, nangin buangbuang sila,” sulat ni apostol Pablo. Bangod ginsikway nila ang kamatuoran tuhoy sa Dios kag sa iya katuyuan, “nangin walay pulos sila sa ila mga pangatarungan kag ang ila walay kaalam nga tagipusuon nadulman.”—Roma 1:18-22; Jeremias 8:8, 9.

Ang nagasiling nga mga maalam sila masami nagahinakop nga “Wala sing Dios” ukon “Indi dapat saligan ang Biblia” ukon “Indi ini ang ‘katapusan nga mga adlaw.’” Ini nga mga ideya binuang sa mga mata sang Dios subong sang pagsiling nga ang “2=1.” (1 Corinto 3:19) Ano man nga awtoridad ang angkunon sang mga tawo, indi mo kinahanglan batunon ang ila mga ginasiling kon ini supak sa Dios, nagapasapayan sa iya Pulong, kag batok sa sentido kumon. Sa ulihi, ang maalamon nga dalanon amo nga pirme “masapwan nga matuod ang Dios, walay sapayan nga ang tagsa ka tawo masapwan nga butigon.”—Roma 3:4.

[Nota]

[Mga retrato sa pahina 31]

Tuhay sa nagabulubag-o nga mga opinyon sang mga tawo, ang Biblia nagahatag sing malig-on nga sadsaran sa pagpati

[Credit Lines]

Sa wala, si Epicurus: Ang retrato sa maayong kabubut-on sang British Museum; naibabaw sa tunga, si Plato: National Archaeological Museum, Atenas, Gresya; sa tuo, si Socrates: Roma, Musei Capitolini