‘Magdalagan sa Sining Paagi’

HANDURAWA nga yara ikaw sa isa ka istadyum sang mga hampang nga puno sang nakunyag nga mga tawo. Ang mga atleta nagamartsa sa latagon. Ang kadam-an nagasinggitan samtang nagapasulod ang ila mga idolo. Yara ang mga hukom agod ipatuman ang mga pagsulundan. Sa tion sang mga hinampang, ang mga hugyaw sang kadalag-an nagasamo sa mga singgit sang kalugaw-an. Ang makabulungol nga palakpak nagatamyaw sa mga dumalaug!

Nagatan-aw ka, indi sa isa ka moderno nga hinampang, kundi sa isa nga ginhiwat sang mga 2,000 ka tuig na nga nagligad sa Isthmus sang Corinto. Diri, kada duha ka tuig kutob sang ikan-om nga siglo B.⁠C.⁠E. tubtob sang ikap-at nga siglo C.⁠E., ginhiwat ang bantog nga Hinampang sang mga Isthmian. Sa sulod sang madamo nga adlaw naganyat ang interes sang bug-os nga Gresya sa hinampang. Ang hinampang indi lamang mga paindis-indis sang mga atleta. Ang mga atleta mga simbulo sang pagkahanda sang militar. Ang mga nagdaug​—⁠gin-idolo subong mga baganihan⁠​—⁠​nagbaton sing mga purongpurong nga himo sa mga dahon sang kahoy. Ginhatagan sila sang mga regalo, kag ang siudad naghatag sa ila sing daku nga pension tubtob buhi.

Pamilyar anay si apostol Pablo sa Hinampang sang mga Isthmian malapit sa Corinto kag ginpaanggid ang dalanon sang kabuhi sang isa ka Cristiano sa isa ka paindis-indis sang mga hampang. Paagi sa pagpatuhoy sa mga manugdalagan, manugdumog, kag mga boksingero, gin-ilustrar niya sing nagakaigo ang mga padya sang maayo nga paghanas, natuytuyan-sing-maayo nga mga panikasog, kag pagbatas. Siempre, ang mga Cristiano nga ginsulatan niya nakahibalo man tuhoy sa mga hampang. Wala sing duhaduha nga ang iban nalakip anay sa nagasininggit nga kadam-an sa istadyum. Gani madali nila mahangpan ang mga ilustrasyon ni Pablo. Kamusta naman kita karon? Kita man yara sa isa ka dalaganon​—⁠para sa kabuhi nga walay katapusan. Paano kita makabenepisyo gikan sa mga pagpatuhoy ni Pablo sa sini nga mga paindis-indis?

‘Nagapakigsumpong Suno sa mga Pagsulundan’

Ang mga ginapatuman sa pagpasakop sa dumaan nga mga hampang estrikto katama. Ginapresentar sang opisyal sang hinampang ang tagsa ka atleta sa mga tumalan-aw kag nagasinggit: ‘May isa bala nga makasumbong sa sining tawo sing bisan ano nga krimen? Isa bala sia ka makawat ukon malaut kag malain ang iya pagkabuhi kag batasan?’ Suno sa Archaeologia Graeca, “wala sing tawo nga isa mismo ka bantog nga kriminal, ukon [suod] nga may kaangtanan sa bisan ano sini, ang ginatugutan nga makigsumpong.” Kag ang mga paglapas sa mga pagsulundan sang mga hampang mabug-at nga ginasilutan paagi sa pagdumili sa mga nagalapas sa mga paindis-indis.

Ini nga katunayan nagabulig sa aton nga mahangpan ang pinamulong ni Pablo: “Kon ang isa makigsumpong bisan sa mga hampang, indi sia mapurungpurongan luwas kon nakigsumpong sia suno sa mga pagsulundan.” (2 Timoteo 2:5) Sing  kaanggid, sa pagdalagan sa dalaganon sang kabuhi, dapat himuon naton ang mga ginapatuman ni Jehova, nagatuman sang iya mataas nga mga talaksan sa moral subong nga ginapahamtang ini sa Biblia. Apang, ang Biblia nagapaandam sa aton: “Ang huyog sang tagipusuon sang tawo malain kutob sa iya pagkapamatan-on.” (Genesis 8:21) Sa amo, bisan nakaentra na sa dalaganon, dapat maghalong kita nga padayon nga nagapakigsumpong suno sa mga pagsulundan agod padayon nga matigayon ang kahamuot ni Jehova kag maagom ang kabuhi nga walay katapusan.

Ang labing daku nga bulig sa pagpanghikot sa sining paagi amo ang gugma sa Dios. (Marcos 12:​29-31) Bangod sini nga gugma, luyag naton pahamut-an si Jehova kag manghikot suno sa iya kabubut-on.​—⁠1 Juan 5:⁠3.

‘Isikway ang Tagsa ka Kabug-atan’

Sa dumaan nga mga hampang, ang mga manugdalagan wala ginapabug-atan sang mga panapton ukon mga gamit. “Sa mga palumba-dalagan, . . . ang mga pumalasakop kinaandan na nga daw halos hublas,” siling sang libro nga The Life of the Greeks and Romans. Ang indi pagsuksok sing panapton nagapadasig, nagapahapos sa paghulag, kag nagapaabtik sa mga atleta. Wala sing kusog nga mauyang bangod sang di-kinahanglanon nga kabug-atan. Mahimo nga amo sini ang ginahunahuna ni Pablo sang nagsulat sia sa mga Hebreong Cristiano: “Isikway man naton ang tagsa ka kabug-atan . . . , kag magdalagan kita nga may pagbatas sang dalaganon nga ginabutang sa aton atubangan.”​—⁠Hebreo 12:⁠1.

Ano nga sahi sang kabug-atan ang makasablag sa aton sa dalaganon sang kabuhi? Ang isa amo ang handum sa pagtipon sing di-kinahanglanon nga materyal nga mga butang ukon paghupot sing magasto nga estilo sang pagkabuhi. Ang iban mahimo magsalig sa manggad para sa kalig-unan ukon tamdon ini subong tuburan sang kalipay. Ining sobra nga “kabug-atan” mahimo magpahinay sa isa ka manugdalagan tubtob nga, sa ulihi, mahimo nga wala na sing kabilinggan sa iya ang Dios. (Lucas 12:​16-21) Ang kabuhi nga walay katapusan mahimo nga daw isa na lang ka malayo nga paglaum. ‘Ang bag-ong kalibutan magaabot sa pila ka adlaw,’ mahimo mangatarungan ang isa, ‘apang samtang wala pa ini dapat naton himuslan ang mahatag sining kalibutan.’ (1 Timoteo 6:​17-​19) Ining materyalistiko nga pagtamod madali gid makatublag sa isa gikan sa dalaganon sang kabuhi ukon makaupang sa isa sa pagsugod pa gani sa sini.

Sa Sermon sa Bukid, si Jesus nagsiling: “Wala sing bisan sin-o ang mahimo nga makaalagad sa duha ka agalon; kay magadumot sia sa isa kag magahigugma sa isa pa, ukon magaunong sia sa isa kag magatamay sa isa pa. Indi kamo mahimo nga makaalagad sa Dios kag sa Manggad.” Nian, pagkatapos masaysay ang pag-atipan ni Jehova sa mga kinahanglanon sang mga sapat kag mga tanom kag masiling nga ang mga tawo labi pa sa sini, sia naglaygay: “Busa indi gid kamo magkabalaka kag magsiling, ‘Ano bala ang kaunon naton?’ ukon, ‘Ano bala ang imnon naton?’ ukon, ‘Ano bala ang ipanapot naton?’ Kay ini tanan amo ang mga butang nga ginatinguhaan nga maagom sang mga pungsod. Kay ang inyo langitnon nga Amay nakahibalo nga kinahanglan ninyo ini tanan nga butang. Padayon, nian, nga pangitaa anay ang ginharian kag ang iya pagkamatarong, kag ining tanan iban pa nga mga butang idugang sa inyo.”​—⁠Mateo 6:​24-33.

‘Magdalagan nga May Pagbatas’

Indi tanan nga dumaan nga palumba-dalagan malip-ot sing distansia. Ang isa ka dalaganon, nga gintawag doʹli·khos, nagadistansia sing mga apat ka kilometro. Isa yadto ka mabudlay nga pagtilaw sa kabakod kag pagbatas. Suno sa tradisyon, sang 328 B.⁠C.⁠E., ang atleta nga si Ageas, pagkatapos makadaug sa sining palumba, nagdalagan tubtob sa iya ginapuy-an nga siudad, ang Argos, agod ipahibalo ang iya kadalag-an. Sadto nga adlaw, nakadalagan sia sing mga 110 ka kilometro!

Ang Cristianong dalaganon isa man ka malayo-sing-distansia nga pagdalagan nga nagatilaw sang  aton pagbatas. Ang pagbatas sa sining dalaganon tubtob sa katapusan kinahanglanon agod matigayon ang kahamuot ni Jehova kag ang padya nga kabuhi nga walay katapusan. Si Pablo nagdalagan sa dalaganon sa sining paagi. Sa hingapusan nga bahin sang iya kabuhi, nakasiling sia: “Nakapakig-away ako sang maayo nga pag-away, nadalagan ko ang dalaganon tubtob sa katapusan, natuman ko ang pagtuo. Kutob karon natigana sa akon ang purongpurong sang pagkamatarong.” (2 Timoteo 4:​7, 8) Kaangay ni Pablo, dapat kita magdalagan “tubtob sa katapusan.” Kon ang aton pagbatas magaluya bangod lamang nga ang dalaganon daw malawig sangsa ginapaabot naton sang primero, indi naton maagom ang padya. (Hebreo 11:6) Daw ano gid ina nga trahedya, kay malapit na gid kita sa inangan!

Ang Padya

Ang mga dumalaug sa dumaan nga Griegong mga paindis-indis sa hampang ginahatagan sing mga purongpurong nga masami nga himo sa mga dahon sang mga kahoy kag ginpunihan sing mga bulak. Sa mga Hampang sang mga Pythian, ang mga dumalaug nagbaton sing purongpurong nga himo sa laurel. Sa mga Hampang sa Olimpiada naagom nila ang mga purongpurong nga himo sa mga dahon sang olibo, samtang sa mga Hampang sang mga Isthmian ginhatagan sila sing mga purongpurong nga himo sa pino. “Agod pukawon ang kapagsik sang mga pumalasakop,” siling sang isa ka iskolar sang Biblia, “ang mga korona, ang mga padya sang kadalag-an, kag ang mga paklang sang palma, nahamtang, sa tion sang paindis-indis, nga tamparon gid sa ila, sa isa ka tripod, ukon lamesa, nga ginbutang sa istadyum.” Para sa dumalaug, ang pagsuksok sing purongpurong isa ka tanda sang daku nga kadungganan. Sa iya pagpauli, nagasakay sia sing madinalag-on sa isa ka kangga pasulod sa siudad.

Ginahunahuna ini, ginpamangkot ni Pablo ang iya mga bumalasa sa Corinto: “Wala bala kamo makahibalo nga ang mga manugdalagan sa isa ka palumba nagadalagan tanan, apang isa lamang ang nagabaton sing padya? Magdalagan kamo sa paagi nga maagom ninyo ini. . . . Karon sila, sa pagkamatuod, nagahimo sini agod makabaton sila sing madinulunton nga purongpurong, apang kita sing isa nga di-madinulunton.” (1 Corinto 9:​24, 25; 1 Pedro 1:​3, 4) Daw ano nga kinatuhayan! Indi kaangay sang nagakalaya nga purongpurong sang dumaan nga mga hampang, ang padya nga nagahulat sa mga nagadalagan sa dalaganon sang kabuhi tubtob sa katapusan indi gid mawala.

May kaangtanan sa sining maayo pa nga purongpurong, si apostol Pedro nagsulat: “Kon ang pangulo nga manugbantay mapadayag, mabaton ninyo ang wala nagakalaya nga purongpurong sang himaya.” (1 Pedro 5:4) Mapaanggid bala ang bisan ano nga padya nga mahatag sining kalibutan sa pagkadimamalatyon, ang padya nga di-madinulunton nga kabuhi sa langitnon nga himaya upod ni Cristo?

Sa karon, ang daku nga kadamuon sang Cristianong mga manugdalagan wala ginhaplas sang Dios nga mangin iya espirituwal nga mga anak kag wala sing langitnon nga paglaum. Wala sila nagadalagan para sa padya nga pagkadimamalatyon. Apang, ginabutang man sang Dios sa ila atubangan ang di-matupungan nga padya. Ini ang kabuhi nga walay katapusan sa kahimpitan sa paraiso nga duta sa idalom sang Ginharian sang langit. Diin man sini nga padya ang ginapanikasugan sang Cristianong manugdalagan, dapat magdalagan sia nga may daku pa nga determinasyon kag kapagsik sangsa bisan sin-o nga manugdalagan sa isa ka atletiko nga paindis-indis. Ngaa? Bangod ang padya indi gid malaya: “Amo ini ang ginsaad nga butang nga ginsaad niya mismo sa aton, ang kabuhi nga walay katapusan.”​—⁠1 Juan 2:⁠25.

Bangod sining di-mapaanggid nga padya sa atubangan sang Cristianong manugdalagan, ano dapat ang pagtamod niya sa mga pagsulay sining kalibutan? Dapat ini mangin kaangay kay Pablo, nga nagsiling: “Ginabilang ko gid ang tanan nga butang nga kadulaan tungod sa labaw gid nga kabilihanan sang ihibalo tuhoy kay Cristo Jesus nga akon Ginuo. Tungod sa iya ginbaton ko ang kadulaan sang tanan nga butang kag ginabilang ko sila nga mga sagbot.” Nahisuno sa sini, nagpanikasog gid si Pablo sa pagdalagan! “Mga kauturan, wala ko pa ginakabig  ang akon kaugalingon nga nagauyat na sa sini; apang may isa ka butang tuhoy sini: Ginakalimtan ang mga butang sa likuran kag ginahimulatan ang mga butang sa unahan, nagatinguha ako padulong sa lalambuton tungod sa padya.” (Filipos 3:​8, 13, 14) Nagdalagan si Pablo nga ang mga mata niya napansal sing malig-on sa padya. Gani kita man.

Ang Aton Pinakamaayo nga Huwaran

Sa dumaan nga mga hinampang, ang mga kampeon ginhangad sing lapnag. Ang mga mamalaybay nagsulat tuhoy sa ila, kag ang mga iskultor naghimo sang mga estatwa nila. Ang istoryador nga si Věra Olivová nagsiling nga “ginpadunggan gid sila kag nagbantog kaayo.” Nangin huwaran man sila sang lamharon nga kaliwatan sang mga kampeon.

Sin-o ang “kampeon” nga nagapahamtang sing pinakamaayo nga halimbawa para sa mga Cristiano? Si Pablo nagasabat: “Magdalagan kita nga may pagbatas sang dalaganon nga ginabutang sa aton atubangan, samtang nagatulok kita sing maayo sa Pangulo nga Ahente kag Manughimpit sang aton pagtuo, si Jesus. Tungod sa kalipay nga ginbutang sa iya atubang nagbatas sia sing usok sang pag-antos, nga nagatamay sang kahuluy-an, kag naglingkod sa tuo nga kamot sang trono sang Dios.” (Hebreo 12:​1, 2) Huo, agod mangin madinalag-on kita sa aton dalaganon para sa kabuhi nga dayon, dapat magtulok kita sing maayo sa aton Huwaran, si Jesucristo. Mahimo naton ini paagi sa tayuyon nga pagbasa sa mga kasaysayan sang Ebanghelyo kag sa pagpamalandong sa mga paagi nga mailog naton sia. Ini nga pagtuon magabulig sa aton nga mahangpan nga si Jesucristo nangin matinumanon sa Dios kag ginpamatud-an ang kalidad sang iya pagtuo paagi sa pagbatas. Subong padya sa iya pagbatas, nabaton niya ang kahamuot ni Jehova nga Dios upod ang madamong makalilipay nga mga pribilehiyo.​—⁠Filipos 2:​9-11.

Sa pagkamatuod, ang labing talalupangdon nga kinaiya ni Jesus amo ang iya gugma. “Wala sing bisan sin-o nga may gugma nga daku pa sini, nga ihatag sang isa ang iya kalag tungod sa iya mga abyan.” (Juan 15:13) Ginhatagan niya sing madalom pa nga kahulugan ang tinaga nga “gugma” paagi sa pagsiling sa aton nga higugmaon bisan ang aton mga kaaway. (Mateo 5:​43-​48) Bangod ginahigugma niya ang iya langitnon nga Amay, si Jesus nagakalipay sa paghimo sa kabubut-on sang iya Amay. (Salmo 40:​9, 10; Hulubaton 27:11) Ang pagtulok naton kay Jesus subong aton Huwaran kag ang isa nga nagapahamtang sang sulundan para sa aton sa mabudlay nga dalaganon sang kabuhi magapahulag man sa aton nga higugmaon ang Dios kag ang aton isigkatawo kag magkalipay gid sa aton sagrado nga pag-alagad. (Mateo 22:​37-​39; Juan 13:​34; 1 Pedro 2:21) Dumduma nga si Jesus wala nagapangayo sing indi naton masarangan. Ginapasalig niya kita: “Ako malulo kag mapainubuson sing tagipusuon, kag makakita kamo sing kapahuwayan sa inyo mga kalag. Kay ang akon gota mahulas kag ang akon lulan mamag-an.”​—⁠Mateo 11:​28-30.

Kaangay ni Jesus, dapat ituon naton ang aton mga mata sa padya nga ginatigana para sa tanan nga nagabatas tubtob sa katapusan. (Mateo 24:13) Kon nagapakigsumpong kita suno sa mga pagsulundan, kon ginasikway naton ang tagsa ka kabug-atan, kag kon nagadalagan kita nga may pagbatas, makasalig kita nga magmadinalag-on. Ang tulumuron sa unahan nagapalig-on sa aton nga magpadayon! Nagapabakod ini sa aton bangod sang kalipay nga ginahatag sini sa aton, ang kalipay nga nagapahapos sang aton pagdalagan sa dalan sa unahan naton.

[Retrato sa pahina 29]

Ang Cristianong dalaganon isa ka malayo-sing-distansia nga pagdalagan​—⁠nagakinahanglan ini sang pagbatas

[Retrato sa pahina 30]

Indi kaangay sang nakoronahan nga mga atleta, ang mga Cristiano makapaabot sing isa ka di-mawala nga padya

[Retrato sa pahina 31]

Ang padya para sa tanan nga nagabatas tubtob sa katapusan

[Picture Credit Line sa pahina 28]

Copyright British Museum