Sugilanon sang Kabuhi

Pag-alagad Sing Bug-os Kalag Walay Sapayan sang mga Pagtilaw

PANUGIRON NI RODOLFO LOZANO

Natawo ako sa Mexico, sa siudad sang Gómez Palacio, Durango State, sang Septiembre 17, 1917. Mainit gid sadto ang Mexicano nga Rebolusyon. Bisan pa natapos ang rebolusyon sang 1920, ang mga kinagamo sa duog nga amon ginapuy-an nagpadayon sing mga tinuig pagkatapos sadto, nga nagpabudlay gid sang pagkabuhi.

ISA ka bes, sang nabalitaan ni Nanay nga magaaway ang mga rebelde kag ang mga soldado, ginbukot niya kami sang akon tatlo ka magulang nga lalaki kag duha ka utod nga babayi (ang isa magulang, ang isa manghod) sa balay sa sulod sang pila ka adlaw. Diutay lang ang amon kalan-on, kag nadumduman ko nga nanago kami sang akon manghod nga babayi sa idalom sang katre. Pagkatapos sadto, namat-od si Nanay nga dalhon kami nga mga kabataan sa Estados Unidos, diin magaapas sa ulihi ang akon amay sa amon.

Nag-abot kami sa California sang 1926, antes gid lang sang Great Depression sa Estados Unidos. Nagsulusaylo kami kon diin kami makakita sing trabaho, sa mga duog kaangay sang San Joaquin Valley, Santa Clara, Salinas, kag King City. Natun-an namon nga magtrabaho sa mga uma kag magdugos sang tanan nga sahi sang mga prutas kag mangutan sing mga utanon. Bisan pa mabudlay ang akon trabaho sang pamatan-on ako, isa yadto sang makalilipay gid nga mga tinion sa akon kabuhi.

Napalab-utan Sang Kamatuoran Sang Biblia

Sang Marso 1928, ang isa ka Estudyante sang Biblia, subong amo anay ang pagtawag sa mga Saksi ni Jehova, nagduaw sa amon. Sia amo si Esteban Rivera, isa ka tigulang kag nagahambal sing Espanyol. Nangin interesado ako sa tig-ulo  sang bukleta nga ginbilin niya, ang “Where Are the Dead?,” subong man sa kaundan sini. Bisan nga lamharon pa ako, nagtuon ako sa Biblia kag nakig-upod sa mga Estudyante sang Biblia. Sang ulihi, ang akon iloy kag ang akon manghod nga babayi nga si Aurora nangin makugi man nga mga dumalayaw ni Jehova.

Sang tungatunga sang katuigan 1930, isa ka Kingdom Hall ang ginpatindog sa San Jose para sa nagahambal-sing-Ingles nga kongregasyon. Bangod madamong Hispaniko (mga tawo nga nagahambal sing Espanyol) ang nagatrabaho diri sa mga uma, nagbantala kami sa ila kag naghiwat sing Pagtinuon sa Lalantawan. Ginhimo namon ini sa bulig sang Hispaniko nga mga Saksi gikan sa San Francisco, mga 80 kilometros ang kalayuon. Sang ulihi, mga 60 na ang nagatambong sa Espanyol nga mga miting sa Kingdom Hall sang San Jose.

Sang ulihi, sang Pebrero 28, 1940, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova paagi sa pagpabawtismo sa tubig sa isa ka asambleya sa San Jose. Sang masunod nga tuig, gintangdo ako subong isa ka payunir, isa ka bug-os tion nga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Nian sang Abril 1943, gin-agda ako nga magsaylo sa Stockton, isa ka siudad nga mga 130 kilometros ang kalayuon, sa pagtukod sing isa kongregasyon nga nagahambal sing Espanyol. Sadto nga tion, nagaalagad ako subong nagadumala nga manugtatap sa Ingles nga kongregasyon sa San Jose, kag nagaatipan man ako para sa nagahambal-sing-Espanyol nga mga Saksi didto. Pagkatapos matugyan sa iban ang pag-atipan para sa sining mga responsabilidad, nagsaylo ako sa Stockton.

Integridad Gintilawan

Sugod sang 1940, pirme ako ginpatawag sang draft board (isa ka hubon nga nagapili sang mga indibiduwal nga mahimo magsoldado), apang ang akon desisyon sa pagpangindi bangod sang akon relihioso nga mga prinsipio pirme man gintahod. Wala magdugay sa tapos ang Estados Unidos nag-entra sa ikaduha nga bug-os kalibutan nga inaway sang Disiembre 1941, nagbaskog ang pag-ipit gikan sa draft board. Sang ulihi, sang 1944, ginbilanggo ako. Samtang nagahulat sang pamatbat, ginbilanggo ako sa basement upod sa mga kriminal. Sa pagkahibalo nga isa ako sang mga Saksi ni Jehova, madamo sa ila ang namangkot tuhoy sa kon paano naapektuhan sang krimen nga ila ginhimo ang ila tindog sa atubangan sang Dios.

Ang mga Saksi sa San Jose nagpiyansa sa akon agod makaguwa ako, nga nagahulat sang kasaba. Ginbaton sang isa ka abogado sa Los Angeles nga nagarepresentar sa mga akusado nga may mga kaso tuhoy sa mga kinamatarong sang mga banwahanon ang akon kaso nga walay bayad. Namat-od ang huwes nga paguwaon ako sa kondisyon nga mag-untat ako sa pagpayunir, magtrabaho, kag magreport sa pederal nga mga awtoridad kada bulan. Wala ko ginbaton yadto nga desisyon, gani ginpamatbatan ako sing duha ka tuig sa McNeil Island  nga prisuhan sa Washington State. Didto gingamit ko ang akon tion para sa maid-id nga pagtuon sa Biblia. Nakatuon man ako sa pagmakinilya. Kubos sa duha ka tuig, ginpaguwa ako bangod sang akon maayo nga paggawi. Gilayon nga naghimo ako sing mga kahimusan agod magpadayon sa pagpayunir.

Masangkad Pa nga Hilikuton

Sang tigtulugnaw sang 1947, gintangdo ako nga magpanghikot sa tunga sang nagahambal-sing-Espanyol nga mga tawo sa Colorado City, Texas, upod sa isa pa ka payunir. Apang matugnaw gid kaayo amo nga nagkadto kami sa San Antonio para sa mas mainit-init nga klima. Apang, nag-ulan didto sing mabunok amo nga nauntat ang amon pagpamalaybalay. Naubusan kami sang ulihi sing kuwarta. Senemana nga nagmantener kami sa mga sandwich nga may repolyo kag sa alfalfa nga tsa. Nagpauli ang akon kaupod, apang nagpabilin ako. Sang nabalitaan sang nagahambal-sing-Ingles nga mga Saksi ang akon pisikal nga mga kinahanglanon, ginbuligan nila ako.

Sang masunod nga tigpamulak, nagbalik ako sa akon asaynment sa Colorado City, kag sang ulihi natukod ang isa ka diutay nga kongregasyon nga nagahambal sing Espanyol. Pagkatapos sadto nagsaylo ako sa Sweetwater, Texas, diin nagbulig ako sa pagtukod sing isa pa ka nagahambal-sing-Espanyol nga kongregasyon. Samtang sa Sweetwater, nakabaton ako sing isa ka sulat nga nagaagda sa akon sa ika-15 nga klase sang Watchtower Bible School of Gilead para sa misyonero nga paghanas nga nagsugod sang Pebrero 22, 1950. Pagkatapos sang gradwasyon sadto nga tig-ilinit sa internasyonal nga kombension sa Yankee Stadium sa New York City, nagpabilin ako sing tatlo ka bulan sa ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn. Didto nakabaton ako sing paghanas para sa akon asaynment sa sanga talatapan sa Mexico.

Hilikuton sa Mexico

Nag-abot ako sa Mexico City sang Oktubre 20, 1950. Mga duha ka semana sang ulihi, gintangdo ako subong manugtatap sang sanga, isa ka asaynment nga ginhimo ko sa sulod sang apat ka tuig kag tunga. Ang akon eksperiensia sa pagpayunir, sa prisuhan, sa Gilead, kag sa Brooklyn nangin mapuslanon gid. Sang pag-abot sa Mexico, nakita ko dayon ang kinahanglanon nga pabakuron ang espirituwalidad sang amon mga kauturan sa Mexico. Kinahanglan gid nga buligan sila ilabi na sa paghupot sa mataas nga mga talaksan sa moralidad sang Pulong sang Dios.

Sa mga pungsod sa Latin-Amerika, lakip ang Mexico, kustombre na para sa isa ka lalaki kag isa ka babayi nga mag-upod nga wala makasal. Ang mga relihion sang Cristiandad, ilabi na ang Iglesia Romana Katolika, nagpahanugot sining di-makasulatanhon nga kustombre nga maglapnag. (Hebreo 13:4) Bangod sini, ang pila nangin mga katapo sang mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova, bisan nga wala pa sila makasal. Ginhimo karon ang isa ka kahimusan nga hatagan sila sing anom ka bulan agod magpakasal. Kay kon indi, indi na sila pagakilalahon subong mga Saksi ni Jehova.

Para sa madamo, mahapos lamang ang pagtadlong sang ila kabuhi. Kinahanglan lamang nila nga himuon nga legal ang ila relasyon paagi sa pagpakasal. Ang iban naman may mas masibod nga mga kahimtangan. Halimbawa, ang pila nakasal sing makaduha, kag makatlo pa gani, nga wala gid makatigayon sing isa ka legal nga diborsio. Sang napahisanto sang ulihi sa mga panudlo sang Pulong sang Dios ang mga pag-asawahay sang katawhan ni Jehova, natigayon ang espirituwal nga mga pagpakamaayo sa sulod sang mga kongregasyon.​—⁠1 Corinto 6:​9-11.

Sadto anay manubo lamang ang sekular nga edukasyon sa Mexico. Bisan antes sang akon pag-abot sang 1950, ang sanga talatapan nagsugod sa pag-organisar sang mga klase sa pagtudlo sang pagbasa kag pagsulat sa mga kongregasyon. Sa karon ini nga mga klase gin-organisar liwat, kag ginhimo ang mga kahimusan sa pagrehistro sini sa gobierno. Sugod sang 1946, sang ginhuptan ang mga rekord, kapin sa 143,000 ka tawo sa Mexico ang gintudluan sa pagbasa kag pagsulat sa mga klase nga gindumalahan sang mga Saksi!

Ang mga kasuguan sang Mexico tuman gid ka madumilion kon tuhoy sa relihion. Apang, sang nagligad nga mga tinuig, may dalagku nga mga pagbag-o sa sini nga bahin. Sang 1992 isa ka bag-o nga layi ang ginpapanaug tuhoy sa relihioso nga mga hilikuton, busa sang 1993, ang mga Saksi ni Jehova sa Mexico ginrehistro subong isa ka relihioso nga organisasyon.

 Para sa akon ini nga mga pagbag-o makalilipay gid, isa ka butang nga abi ko imposible sang una. Sa sulod sang madamo nga tinuig, pirme ko ginkadtuan ang mga opisina sang gobierno kag gin-atubang ang daw di-masinaligon nga panimuot. Apang, makalilipay gid nga makita kon paano ining mga butang ginhikutar paagi sa Legal Department sa amon sanga talatapan, amo nga halos diutay na lang nga pagpamatok ang amon karon masumalang sa pagbantala nga hilikuton.

Pag-alagad Upod sa Isaka Misyonera nga Tiayon

Sang nag-abot ako sa Mexico, may madamo na nga mga naggradwar sa nauna nga mga klase sang Gilead sa pungsod. Ang isa sa ila amo si Esther Vartanian, isa ka taga-Armenia nga Saksi nga nagsugod sa pagpayunir sa Vallejo, California, sang 1942. Nagpakasal kami sang Hulyo 30, 1955, kag pagkatapos sadto nagpadayon kami sa amon asaynment sa Mexico. Nagpabilin nga isa ka misyonera si Esther sa Mexico City, kag nagpuyo kami sa sanga, diin nagpadayon ako sa pag-alagad.

Sang 1947, nag-abot si Esther sa iya una nga asaynment subong misyonero sa Monterrey, Nuevo León, Mexico. Isa lamang sadto ang kongregasyon nga may 40 ka Saksi sa Monterrey, apang sang ginsaylo sia sa Mexico City sang 1950, apat na ang kongregasyon. Sa amon sanga malapit sa Mexico City, may duha karon ka lamharon nga himata sang mga pamilya nga gintun-an anay ni Esther sa Biblia sang nag-alagad sia sa Monterrey.

Sang 1950 ang teritoryo nga ginbantalaan sang mga misyonero sa Mexico City naglakip sa kalabanan nga bahin sang siudad. Gintaristaris nila ang ila teritoryo nga nagalakat ukon nagasakay sa tama ka daan nga mga bus nga gutok sing mga tawo. Sang nag-abot ako sang talipuspusan nga bahin sang 1950, pito ang kongregasyon. Nagdamo ini karon sa mga 1,600, nga may kapin sa 90,000 ka manugbantala sang Ginharian sa Mexico City, kag sang nagligad nga tuig, kapin sa 250,000 ka tawo ang nagtambong sa Memoryal sang kamatayon ni Cristo didto! Sa sulod sang mga tinuig, pribilehiyo namon ni Esther nga maalagaran ang madamo sini nga mga kongregasyon.

 Kon makasugod kami ni Esther sing isa ka pagtuon sa Biblia, ginatinguhaan namon pirme nga mangin interesado ang amay sang pamilya agod ang bug-os nga pamilya madalahig. Bangod sini, nakita namon ang madamong dalagku nga pamilya nga nag-alagad kay Jehova. Nagapati ako nga ang isa sang mga kabangdanan sang madasig nga pag-uswag sang matuod nga pagsimba sa Mexico amo nga ang bug-os nga pamilya masami nga nahiusa sa matuod nga pagsimba.

Ginpakamaayo ni Jehova ang Hilikuton

Sugod sang 1950 ang pag-uswag sang hilikuton sa Mexico nangin talalupangdon, lunsay may kaangtanan sa pag-uswag sa kadamuon kag sa mga pagbag-o sa organisasyon. Makalilipay gid nga nakaamot sa pag-uswag sa diutay nga paagi, nga nagapangabudlay upod sa sining maabiabihon kag malipayon nga mga tawo.

Si Karl Klein, nga nagaalagad subong katapo sang Nagadumala nga Hubon sang mga Saksi ni Jehova, kag ang iya asawa, si Margaret, nagduaw sa amon samtang nagabakasyon sila sang nagligad nga mga tuig. Luyag ni Utod Klein matilawan ang pagpanghikot sa amon teritoryo sa Mexico, busa nagkadto sila ni Margaret sa Kongregasyon sang San Juan Tezontla, malapit sa Mexico City, nga ginatambungan namon anay. Magamay lamang ang amon tilipunan, mga 4.5 metros kalapad kag 5.5 metros kalaba. Sang pag-abot namon, mga 70 na ang yadto didto, kag halos wala na sing matindugan. Ang mga tigulang nagapungko sa mga siya, ang mga batan-on sa mga bangko, kag ang magagmay nga mga kabataan nagalumpagi sa mga tisa ukon sa salog.

Nagdayaw gid si Utod Klein bangod ang tanan nga kabataan may kaugalingon nga Biblia, kag nagapangita sang mga teksto sa Biblia nga ginabasa sang humalambal. Pagkatapos sang pamulongpulong publiko, naghambal si Utod Klein pasad sa Mateo 13:​19-23 kag nagsiling nga sa Mexico tuman kadamo sang “maayo nga duta” nga ginsambit ni Jesus. Sa karon, pito sa mga kabataan nga nagtambong sadto nga adlaw ang nagapangabudlay sa daku nga proyekto sang pagpasangkad sa mga pasilidad sang sanga malapit sa Mexico City. Ang isa pa nagaalagad sa Bethel, kag ang pila pa mga payunir!

Sang nag-abot ako sa Mexico City, 11 lamang ang katapo sa amon sanga. Karon may yara kami mga 1,350 nga nagatrabaho diri, mga 250 sa ila ang nagabulig sa pagtukod sang bag-o nga mga tinukod sang sanga. Kon ining tanan nga hilikuton matapos, ayhan sa 2002, mahimo na kami makapaistar sing dugang pa nga mga 1,200 ka tawo sa amon ginpadakuan nga mga pasilidad. Hunahunaa lamang nga sang 1950 wala pa sa 7,000 ang amon mga manugbantala sang Ginharian sa bug-os nga pungsod, apang karon may yara na kami kapin sa 500,000! Nagaawas sa kalipay ang akon tagipusuon nga makita kon paano ginpakamaayo ni Jehova ang mga panikasog sang amon mapainubuson nga mga kauturan sa Mexico, nga nagpangabudlay sing lakas sa pagdayaw sa iya.

Pag-atubang sa Isa ka Daku nga Hangkat

Ang isa sang akon pinakadaku nga mga hangkat sining karon lang amo ang balatian. Kinaandan na nga may maayo ako nga panglawas. Apang sang Nobiembre 1988, na-stroke ako nga nakaapektar gid sing daku sa akon pisikal nga mga ikasarang. Bangod kay Jehova, nag-ayoayo ako paagi sa ehersisyo kag iban pa nga mga terapiya, apang may mga bahin sang akon lawas nga wala na nagahulag suno sa akon luyag. Padayon ako nga nagapabulong kag nagapadoktor agod malikawan ang grabe nga pagsakit sang ulo kag ang iban pa nga mga epekto nga yara gihapon.

Bisan pa indi ko na mahimo ang madamo sang luyag ko nga himuon, kontento na ako sa paghunahuna nga madamo ang akon nabuligan nga matun-an ang mga katuyuan ni Jehova kag nangin dedikado niya nga mga alagad. Nalipay man ako sa pagpakighambal sa madamo nga Cristianong kauturan kon magduaw sila sa amon sanga; nabatyagan ko nga napalig-on kami tanan.

Ang mahibaluan nga ginaapresyar ni Jehova ang amon pag-alagad sa iya kag nga ang amon ginhimo indi nga wala sing pulos nagpabakod gid sa akon. (1 Corinto 15:58) Walay sapayan sang akon mga limitasyon kag balatian, ginadumdom ko gid ang mga pulong sa Colosas 3:​23, 24: “Bisan ano ang inyo himuon, himua ninyo ini sing bug-os tagipusuon subong nga kay Jehova, kag indi nga sa mga tawo, kay nakahibalo kamo nga makabaton kamo gikan kay Jehova sang nagakaigo nga padya sang palanublion.” Sa pagsunod sini nga laygay, natun-an ko nga alagdon si Jehova sing bug-os kalag walay sapayan sang mga pagtilaw.

[Retrato sa pahina 24]

Sang 1942 sang isa ako ka payunir

[Retrato sa pahina 24]

Nagsugod ang akon asawa sa iya misyonero nga asaynment sa Mexico sang 1947

[Retrato sa pahina 24]

Upod kay Esther karon

[Mga retrato sa pahina 26]

Wala sa ibabaw: Ang amon pamilya Bethel sa Mexico sang 1952 samtang yara ako sa atubangan

Ibabaw: Kapin sa 109,000 ang nagtambong sa sining istadyum sa Mexico City para sa distrito nga kombension sang 1999

Wala sa idalom: Ang amon karon bag-o nga mga pasilidad sa sanga nga malapit na mahuman