Pagdaug sa Tawhanon nga Kaluyahon
Pagdaug sa Tawhanon nga Kaluyahon
“Ang paghunahuna sa unod nagakahulugan sing kamatayon.”—ROMA 8:6.
1. Paano ginatamod sang iban ang tawhanon nga lawas, kag anong mga pamangkot ang nagakabagay nga binagbinagon?
“MAGADAYAW ako sa imo bangod sa makahalangawa nga paagi ginhimo ako sing makatilingala.” (Salmo 139:14) Amo sini ang gin-amba ni salmista David samtang nagapamalandong sa isa sang mga tinuga ni Jehova—ang tawhanon nga lawas. Sa baylo nga maghatag sing amo sini ka makatarunganon nga pagdayaw, ginakabig sang pila ka manunudlo sang relihion ang lawas subong lugar nga palanaguan kag instrumento sang sala. Ginatawag ini nga “pakunokuno sang pagkawalay namang-an, pundasyon sang kalainan, posas sang kagarukan, madulom nga hawla, kabuhi nga daw patay, buhi nga bangkay, nagalakat nga bangkay.” Matuod, si apostol Pablo nagsiling: “Sa akon unod, walay nagapuyo nga maayo.” (Roma 7:18) Apang nagakahulugan bala ini nga walay paglaum nga nakibon kita sa isa ka makasasala nga lawas?
2. (a) Ano ang kahulugan sang “paghunahuna sa unod”? (b) Ano nga pagsumpunganay sa ulot sang “unod” kag “espiritu” ang nagakatabo sa sulod sang mga tawo nga luyag magpahamuot sa Dios?
2 Ginapatuhuyan kon kaisa sang Kasulatan ang tawhanon nga lawas subong “unod.” (1 Hari 21:27) Ginagamit man sini ang “unod” sa pagrepresentar sa tawo sa iya di-himpit nga kahimtangan subong isa ka makasasala nga kaliwat sang rebelyuso nga si Adan. (Efeso 2:3; Salmo 51:5; Roma 5:12) Ang aton napanubli sa iya nagpatubas sing ‘kaluyahon sa unod.’ (Roma 6:19) Kag si Pablo nagpaandam: “Ang paghunahuna sa unod nagakahulugan sing kamatayon.” (Roma 8:6) Ang “paghunahuna sa unod” nagakahulugan subong nga kontrolado kag ginapahulag sang mga kailigbon sang makasasala nga unod. (1 Juan 2:16) Gani kon ginatinguhaan naton nga pahamut-an ang Dios, yara ang dalayon nga pagsumpunganay sa ulot sang aton espirituwalidad kag sang aton makasasala nga kinaugali nga wala untat nga nagaipit sa aton sa paghimo sang “mga buhat sang unod.” (Galacia 5:17-23; 1 Pedro 2:11) Sa tapos ilaragway ining masakit nga pagsumpunganay sa sulod niya, si Pablo nagtu-aw: “Kailo ako nga tawo! Sin-o bala ang magaluwas sa akon sa lawas nga nagaagom sini nga kamatayon?” (Roma 7:24) Si Pablo bala isa ka wala-sing-inugpangapin nga biktima sang pagsulay? Ang Biblia nagasabat sing nagalanog nga indi!
Ang Kamatuoran Sang Pagsulay kag Sala
3. Paano ginatamod sang madamo ang sala kag pagsulay, apang paano ang Biblia nagapaandam batok sa sining panimuot?
3 Para sa madamo karon, ang sala isa ka di-kalahamut-an nga ideya. Ginagamit sang iban ang “sala” sing makahalam-ot subong isa ka karaan nga tinaga sa paglaragway sa tawhanon nga mga kahuyangon. Wala sila makahisayod nga “kita tanan dapat ipadayag sa atubangan sang lingkuran nga hukmanan ni Cristo, agod mabaton sang tagsatagsa ang iya padya para sa mga butang nga ginhimo paagi sa lawas, suno sa mga butang nga iya ginbuhat, maayo man ini ukon malain.” (2 Corinto 5:10) Ang iban mahimo maglahog: “Pagsulay lang ang indi ko mabatuan!” Ang iban nga mga tawo nagapuyo sa isa ka kultura nga nahugod sa gilayon nga pagpaayaw, nagadalahig man ini sa pagkaon, sekso, paglipaylipay, ukon hinimuan. Indi lamang nga luyag nila ang tanan nga butang kundi luyag nila ini karon mismo! (Lucas 15:12) Ginatan-aw nila ang karon lamang nga kalipayan kag indi ang palaabuton nga kalipay sang “matuod nga kabuhi.” (1 Timoteo 6:19) Apang, ginatudluan kita sang Biblia nga binagbinagon sing maayo kag tan-awon ang unahan, ginalikawan ang bisan ano nga butang nga makahalit sa aton sa espirituwal ukon sa iban pa nga paagi. Ang isa ka inspirado nga hulubaton nagasiling: “Ang maalam nga nakakita sang kapahamakan nagpanago; ang indi eksperiensiado nga nagalabay nagaantos sing silot.”—Hulubaton 27:12.
4. Ano nga laygay ang ginahatag ni Pablo sa 1 Corinto 10:12, 13?
4 Sang ginsulatan ni Pablo ang mga Cristiano nga nagapuyo sa Corinto—isa ka siudad nga kilala tungod sa kalainan sini sa moral—naghatag sia sing isa ka realistiko nga paandam batok sa pagsulay kag sa gahom sang sala. Sia nagsiling: “Sia nga nagahunahuna nga sia nagatindog mag-andam nga indi sia mapukan. Wala sing pagsulay nga nakaabot sa inyo magluwas sa kon ano ang kinaandan sa mga tawo. Apang ang Dios matutom, kag indi sia magtugot nga sulayon kamo labaw sa inyo masarangan, kundi kaupod sang pagsulay magahatag man sia sing lulutsan agod nga mabatas ninyo ini.” (1 Corinto 10:12, 13) Kita tanan—bata kag tigulang, lalaki kag babayi—nagasumalang sing madamong pagsulay sa eskwelahan, sa trabaho, ukon sa iban pa nga mga lugar. Busa, usisaon naton ang mga pulong ni Pablo kag tan-awon kon ano ang kahulugan sini para sa aton.
Indi Mangin Sobra ka Masinaligon
5. Ngaa ang sobra nga pagsalig makatalagam?
5 Si Pablo nagsiling: “Sia nga nagahunahuna nga sia nagatindog mag-andam nga indi sia mapukan.” Ang sobra nga pagsalig sa aton moral nga kusog makatalagam. Nagapakita ini sing kakulang sing paghangop sa kinaugali kag gahom sang sala. Sanglit ang mga tawo kaangay nanday Moises, David, Solomon, kag apostol Pedro nahulog sa sala, dapat bala kita magbatyag nga indi kita madali masulay? (Numeros 20:2-13; 2 Samuel 11:1-27; 1 Hari 11:1-6; Mateo 26:69-75) “Ang maalam nahadlok kag nagatalikod sa kalainan, apang ang buangbuang maalipungot kag nagasalig sa kaugalingon,” siling sang Hulubaton 14:16. Dugang pa, si Jesus nagsiling: ‘Ang espiritu nalangkag, apang ang unod maluya.’ (Mateo 26:41) Sanglit wala sing di-himpit nga tawo ang hilway sa malain nga mga kailigbon, dapat naton tamdon sing serioso ang paandam ni Pablo kag pamatukan ang pagsulay, kay kon indi mahimo kita makasala.—Jeremias 17:9.
6. San-o kag paano kita dapat maghanda para sa pagsulay?
6 Maalamon nga maghanda para sa problema nga mahimo mahanabo sing wala ginapaabot. Nahibaluan ni Hari Asa nga ang panag-on sang kalinong amo ang husto nga tion agod magtukod sia sang iya mga depensa. (2 Cronica 14:2, 6, 7) Nahibaluan niya nga mahimo mangin ulihi na kaayo ang paghanda sa tion sang pagsalakay. Sing kaanggid, ang mga desisyon kon ano ang himuon kon mag-utwas ang mga pagsulay labing maayo nga himuon nga mabugnaw ang ulo sa malinong nga palibot. (Salmo 63:6) Si Daniel kag ang iya mahinadlukon-sa-Dios nga mga abyan nagdesisyon nga magmatutom sa kasuguan ni Jehova antes sila gin-ipit nga magkaon sang mga pagkaon sang hari. Gani, wala sila magpangalag-ag sa pagpabilin sa ila mga desisyon kag wala magkaon sang di-matinlo nga kalan-on. (Daniel 1:8) Antes mag-utwas ang makasululay nga mga kahimtangan, pabakuron naton ang aton pamat-od nga magpabilin nga matinlo sa moral. Nian may kusog kita nga mabatuan ang sala.
7. Ngaa makalulugpay mahibaluan nga madinalag-on nga nabatuan sang iban ang pagsulay?
7 Daw ano nga lugpay ang matigayon naton gikan sa mga pulong ni Pablo: “Wala sing pagsulay nga nag-abot sa inyo magluwas sa kon ano ang kinaandan sa mga tawo”! (1 Corinto 10:13) Si apostol Pedro nagsulat: “Magtindog kamo batok sa [Yawa], malig-on sa pagtuo, nga nakahibalo nga ang amo man nga mga butang sa paagi sang pag-antos nagakatabo sa inyo bug-os nga paghiliutod sa kalibutan.” (1 Pedro 5:9) Huo, ang iban nakasumalang sing kaanggid nga mga pagsulay kag madinalag-on nga nabatuan nila ini paagi sa bulig sang Dios, kag mabatuan man naton ini. Apang, subong matuod nga mga Cristiano nga nagakabuhi sa malaut nga kalibutan, kita tanan makapaabot nga sulayon sa ulihi. Paano, nian, kita makasalig nga madaug naton ang tawhanon nga kaluyahon kag ang pagsulay nga magpakasala?
Mabatuan Naton ang Pagsulay!
8. Ano ang sadsaran nga paagi sa paglikaw sa pagsulay?
8 Ang isa ka sadsaran nga paagi agod indi na mangin “mga ulipon sa sala” amo ang paglikaw sa pagsulay kon mahimo. (Roma 6:6) Ang Hulubaton 4:14, 15 nagalaygay: “Dili ka magsulod sa banas sang mga malauton, kag dili ka maglakat padulong sa dalan sang mga malaut. Likawi ini, dili ka mag-agi sa sini; bayai ini, kag magpadayon.” Masunson naton nahibaluan antes kon bala ang mga kahimtangan mahimo magdul-ong sa sala. Gani, ang maathag nga butang nga dapat himuon subong mga Cristiano amo ang “magpadayon,” nga nagapalayo kay bisan sin-o kag sa bisan ano nga butang kag sa bisan diin nga lugar nga makapukaw sang malain nga mga kailigbon kag makapadabdab sa aton sa mahigko nga mga silabo sang balatyagon.
9. Paano ang pagpalagyo gikan sa makasululay nga mga kahimtangan ginapadaku sa Kasulatan?
9 Ang pagpalagyo gikan sa makasululay nga kahimtangan isa pa ka sadsaran nga tikang agod madaug ang pagsulay. Si Pablo naglaygay: “Palagyo kamo gikan sa pakighilawas.” (1 Corinto 6:18) Sia nagsulat: “Palagyo kamo gikan sa idolatriya.” (1 Corinto 10:14) Ginpaandaman man sang apostol si Timoteo nga magpalagyo gikan sa mapatuyangon nga paghandum sing materyal nga mga manggad, subong man “gikan sa mga kailigbon nga pinamatan-on.”—2 Timoteo 2:22; 1 Timoteo 6:9-11.
10. Anong duha ka magkatuhay nga halimbawa ang nagapakita sang kabilihanan sang pagpalagyo gikan sa pagsulay?
10 Binagbinaga ang halimbawa ni Hari David sang Israel. Samtang nagapanghulonghulong sia gikan sa atop sang iya palasyo, nakita niya ang isa ka matahom nga babayi nga nagapaligo, kag ang iya tagipusuon nalatom sang sayop nga mga kailigbon. Dapat kuntani nga naghalin sia sa atop kag nagpalagyo gikan sa pagsulay. Sa baylo, nangusisa sia tuhoy sa sini nga babayi—si Bat-seba—kag ang mga resulta makahalapay. (2 Samuel 11:1–12:23) Sa pihak nga bahin, ano ang ginhimo ni Jose sang ginhingyo sia sang imoral nga asawa sang iya agalon nga maghulid sa iya? Ang kasaysayan nagasugid sa aton: “Samtang nagahambal sia kay Jose sa adlaw-adlaw wala gid sia mamati sa iya nga maghulid sa iya, nga magpabilin upod sa iya.” Bisan wala sing mga sugo sang Mosaikong Kasuguan, nga wala pa sadto nahatag, ginsabat sia ni Jose paagi sa pagsiling: “Paano bala nian nga makahimo ako sining daku nga pagkamalaut kag magpakasala batok sa Dios?” Isa ka adlaw ginbuyutan niya sia, nga nagasiling: “Hulid ka sa akon!” Nagpabilin bala didto si Jose kag nagpanikasog sa pagpangatarungan sa iya? Wala. “Nagpalagyo kag nagguwa” sia. Wala ginhatagan ni Jose sing higayon ang seksuwal nga pagsulay nga mahanabo. Nagpalagyo sia!—Genesis 39:7-16.
11. Ano ang posible kon sulitsulit kita nga ginasulay?
11 Ang pagpalagyo ginakabig kon kaisa nga pagkatalawan, apang ang pagpalayo naton mismo gikan sa isa ka kahimtangan amo sa masami ang maalamon nga himuon. Ayhan sulitsulit kita nga ginasulay sa trabaho. Walay sapayan nga indi kita makailis-ilis sing trabaho, mahimo nga may iban pa nga mga paagi nga mapalagyuhan naton ang makasululay nga mga kahimtangan. Dapat kita magpalagyo gikan sa bisan ano nga butang nga nahibaluan naton nga malain, kag dapat kita mangin determinado sa paghimo kon ano lamang ang matarong. (Amos 5:15) Sa iban nga lugar, ang pagpalagyo gikan sa pagsulay nagakinahanglan sang paglikaw sa pornograpiko nga mga Internet site kag sa maduhaduhaan nga mga lugar sang kalingawan. Mahimo man ini magkahulugan sang paghaboy sa isa ka magasin ukon pagpangita sing bag-o nga mga abyan—yadtong nagahigugma sa Dios kag mahimo makabulig sa aton. (Hulubaton 13:20) Bisan ano man ang nagasulay sa aton nga magpakasala, maalamon kita kon determinado naton ini nga sikwayon.—Roma 12:9.
Kon Paano Makabulig ang Pangamuyo
12. Ano ang ginapangabay naton sa Dios kon nagapangamuyo kita: “Indi kami pagdalha sa pagsulay”?
12 Ginhatag ni Pablo ining makapalig-on nga pasalig: “Ang Dios matutom, kag indi sia magtugot nga sulayon kamo labaw sa inyo masarangan, kundi kaupod sang pagsulay magahatag man sia sing lulutsan agod nga mabatas ninyo ini.” (1 Corinto 10:13) Ang isa ka paagi nga si Jehova nagabulig sa aton amo ang pagsabat sa aton mga pangamuyo nga nagapangayo sa iya sing bulig agod maatubang ang pagsulay. Gintudluan kita ni Jesucristo sa pagpangamuyo: “Indi kami pagdalha sa pagsulay, kundi luwasa kami gikan sa isa nga malauton.” (Mateo 6:13) Bilang sabat sa sining tinagipusuon nga pangamuyo, indi kita pagpabay-an ni Jehova sa pagsulay; luwason niya kita gikan kay Satanas kag sa iya malimbungon nga mga buhat. (Efeso 6:11, footnote) Dapat kita magpangabay sa Dios nga buligan kita nga mahantop ang mga pagsulay kag makatigayon sing kusog nga mabatuan ini. Kon makitluoy kita sa iya nga indi niya kita pagtugutan nga masulay kon ginasulay kita, buligan niya kita agod indi kita madaug ni Satanas, ang “isa nga malauton.”
13. Ano ang dapat naton himuon kon nagaatubang sing dalayon nga pagsulay?
13 Ilabi na nga kinahanglan naton nga mangamuyo sing hugot kon nagaatubang sang dalayon nga pagsulay. Ang iban nga mga pagsulay mahimo bangdan sang mabaskog nga nasulod nga mga pagsumpunganay, nga nagapakigsumpong sa aton panghunahuna kag panimuot nga nagapahanumdom gid sa aton kon daw ano gali kita kahuyang. (Salmo 51:5) Halimbawa, ano ang himuon naton kon ginatublag kita sang mga handumanan sang anay malain nga bisyo? Ano abi kon ginasulay kita nga magbalik sa sini? Sa baylo nga tinguhaan lamang nga punggan ini nga mga balatyagon, ipangamuyo ini kay Jehova—sing sulitsulit kon kinahanglanon. (Salmo 55:22) Paagi sa gahom sang iya Pulong kag balaan nga espiritu, mahimo niya kita buligan nga tinluan ang aton hunahuna sang mahigko nga mga huyog.—Salmo 19:8, 9.
14. Ngaa ang pangamuyo kinahanglanon agod maatubang ang tawhanon nga kaluyahon?
14 Sang nakita ang katuyo sang iya mga apostoles sa hardin sang Getsemane, si Jesus naglaygay: “Magpabilin kamo nga nagabantay kag mangamuyo sing padayon, agod indi kamo magsulod sa pagsulay. Ang espiritu, sa pagkamatuod, nalangkag, apang ang unod maluya.” (Mateo 26:41) Ang isa ka paagi agod madaug ang pagsulay amo ang mangin alisto sa nanuhaytuhay nga mga sahi sang pagsulay kag mangin sensitibo sa pagkamalimbungon sini. Importante man nga ipangamuyo gilayon naton ang tuhoy sa pagsulay agod masangkapan kita sa espirituwal nga mabatuan ini. Bangod ang pagsulay nagasalakay kon diin madali kita masulay, indi naton ini mabatuan sing isahanon lamang. Ang pangamuyo kinahanglanon bangod ang kusog sang Dios makasakdag sang aton mga depensa batok kay Satanas. (Filipos 4:6, 7) Mahimo man nga kinahanglan naton ang espirituwal nga bulig kag mga pangamuyo sang “mga tigulang sang kongregasyon.”—Santiago 5:13-18.
Batui Gid ang Pagsulay
15. Ano ang nadalahig sa pagbato sa pagsulay?
15 Luwas nga likawan ang pagsulay kon mahimo, dapat gid naton ini batuan tubtob magligad ini ukon magbag-o ang mga kahimtangan. Sang ginsulay ni Satanas si Jesus, nagbato sia tubtob nga naglakat ang Yawa. (Mateo 4:1-11) Si disipulo Santiago nagsulat: “Pamatuki ang Yawa, kag magapalagyo sia sa inyo.” (Santiago 4:7) Ang pagbato nagasugod paagi sa pagpabakod sang aton hunahuna sa kalalangan sang Pulong sang Dios kag sa pagpamat-od sing malig-on nga sundon naton ang iya mga talaksan. Maayo nga sauluhon kag pamalandungan naton ang sadsaran nga mga kasulatan may kaangtanan sa aton espesipiko nga kaluyahon. Maalamon nga makakita sing isa ka hamtong nga Cristiano—ayhan isa ka gulang—nga masugiran naton sang aton mga kabalaka kag mapangayuan naton sing bulig kon ginasulay sa paghimo sing malain.—Hulubaton 22:17.
16. Paano kita makapabilin nga matadlong sa moral?
16 Ang Kasulatan nagalaygay sa aton sa pagsuklob sing bag-ong personalidad. (Efeso 4:24) Nagakahulugan ini sang pagtugot kay Jehova nga dihunon kag bag-uhon kita. Nagasulat sa iya masigkamanugpangabudlay nga si Timoteo, si Pablo nagsiling: “Tinguhaa ang pagkamatarong, diosnon nga debosyon, pagtuo, gugma, pagbatas, kalmado nga buot. Makig-away ka sang maayong pagpakig-away sang pagtuo, manguyapot sing malig-on sa kabuhi nga walay katapusan nga para sa sini gintawag ka.” (1 Timoteo 6:11, 12) Mahimo naton ‘tinguhaan ang pagkamatarong’ paagi sa makugi nga pagtuon sa Pulong sang Dios agod makakuha sing kinahanglanon nga ihibalo tuhoy sa iya personalidad kag nian paagi sa paggawi naton nahisuno sa iya mga ginapatuman. Ang masako nga iskedyul sang Cristianong mga hilikuton, subong sang pagbantala sing maayong balita kag pagtambong sa mga miting, kinahanglanon man. Ang pagpalapit sa Dios kag paghimulos sing bug-os sa iya espirituwal nga mga aman magabulig sa aton sa pagtubo sa espirituwal kag sa pagpabilin nga matadlong sa moral.—Santiago 4:8.
17. Paano naton mahibaluan nga indi kita pagbiyaan sang Dios sa tion sang pagsulay?
17 Si Pablo nagapasalig sa aton nga ang bisan ano man nga pagsulay nga maeksperiensiahan naton indi gid magalabaw sa aton hatag-Dios nga ikasarang sa pag-atubang sini. Si Jehova ‘magahatag sing lulutsan agod nga mabatas naton ini.’ (1 Corinto 10:13) Sa pagkamatuod, wala ginatugutan sang Dios ang isa ka pagsulay nga mangin tuman kabudlay amo nga wala na kita sing nagakaigo nga espirituwal nga kusog agod mahuptan ang integridad samtang padayon kita nga nagasalig sa iya. Luyag niya nga mabatuan naton sing madinalag-on ang pagsulay nga maghimo sing malain sa iya itululok. Dugang pa, makatuo kita sa iya saad: “Indi ko gid kamo pagbiyaan ukon pagpatumbayaan.”—Hebreo 13:5.
18. Ngaa makasiguro kita nga madaug naton ang tawhanon nga kaluyahon?
18 Sigurado si Pablo sa resulta sang iya personal nga pagpakigsumpong batok sa tawhanon nga kaluyahon. Wala niya ginakabig ang iya kaugalingon nga isa ka makaluluoy kag walay mahimo nga biktima sang iya undanon nga mga kailigbon. Sa kabaliskaran, sia nagsiling: “Ang paagi sang akon pagdalagan indi wala sing kapat-uran; ang paagi sang akon pagtumod sang akon mga sumbag indi agod makasumbag sa hangin; kundi ginasakit ko ang akon lawas kag ginahimo ini nga ulipon, agod nga, sa tapos ako makabantala sa iban, ako mismo indi pagsikwayon.” (1 Corinto 9:26, 27) Kita man makapakig-away sing madinalag-on batok sa di-himpit nga unod. Paagi sa Kasulatan, pasad-sa-Biblia nga mga publikasyon, Cristianong mga miting, kag hamtong nga mga masigka-Cristiano, ang aton mahigugmaon nga langitnon nga Amay nagahatag sing dalayon nga mga pahanumdom nga nagabulig sa aton sa paglakat sa matadlong nga dalanon. Paagi sa bulig niya, madaug naton ang tawhanon nga kaluyahon!
Madumduman Mo Bala?
• Ano ang buot silingon sang “paghunahuna sa unod”?
• Paano kita makahanda para sa pagsulay?
• Ano ang sarang naton himuon agod maatubang ang pagsulay?
• Ano ang papel sang pangamuyo sa pag-atubang sa pagsulay?
• Paano naton nahibaluan nga posible madaug ang tawhanon nga kaluyahon?
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
[Mga retrato sa pahina 10]
Ang Biblia wala nagatudlo nga kita walay mahimo nga mga biktima sang aton undanon nga mga kailigbon
[Retrato sa pahina 12]
Ang pagpalagyo gikan sa pagsulay isa ka sadsaran nga paagi sa paglikaw sa sala
