Ginabatyag Mo Bala nga Wala Ka Lang Mahangpan?

INDI mapahamtang si Antonio. Sa hinali lamang kag sa wala mahibalui nga rason, naglas-ay sa iya ang iya mahirop nga abyan nga si Leonardo. * Sa lainlain nga tion wala ginsapak ang pagpamugno ni Antonio, kag kon nagaupdanay sila, daw may pader na sa ulot nila. Nahangawa si Antonio nga basi may nahimo sia ukon nahambal nga wala lang mahangpan sang iya abyan. Apang ano ini?

Kinaandan na ang mga di-paghangpanay. Madamo sini ang magamay lamang kag madali matadlong. Ang iban naman makaulugot gid, ilabi na kon ang sayop nga mga impresyon nagapadayon walay sapayan sang tanan nga panikasog nga dulaon ini. Ngaa may mga di-paghangpanay? Paano ini nakaapektar sa mga nadalahig? Ano ang himuon mo kon ginhangop sing sayop sang iban ang imo ginhimo? Importante gid bala kon ano ang ginahunahuna sang iban sa imo?

Isa ka Indi Malikawan nga Kamatuoran

Bangod indi mabasa sang iban nga tawo ang aton hunahuna kag tinutuyo, sa ulihi indi mahangpan sing husto sang isa ang aton mga ginahambal ukon ginabuhat. Madamo sing posibilidad nga indi maghangpanay. Kon kaisa, indi lang naton mapabutyag sing maathag kag eksakto ang aton ginahunahuna. Bangod sang gahod sa palibot kag sang iban pa nga mga tublag, mahimo nga indi kita mabatian sing maayo sang iban.

Ang pila ka pamaagi kag pagginawi mahimo man nga hangpon sing sayop. Halimbawa, ang isa ka mahuluy-on nga tawo mahimo tamdon nga di-mainabyanon, suplado, ukon bugalon. Bangod sang nagligad nga mga naeksperiensiahan, mahimo nga mangin emosyonal sa baylo nga mangin makatarunganon ang reaksion sa pila ka sitwasyon. Bangod magkatuhay sing kultura kag lenguahe, natural lamang nga ang mga tawo indi maghangpanay sa isa kag isa subong sang ginapaabot. Idugang sa sini ang sayop nga mga balita kag kutsokutso, kag indi kita dapat makibot nga kon kaisa lain nga kahulugan ang ginahatag sa mga butang nga ginsiling ukon ginhimo sangsa kon ano ang buot gid ipahangop. Siempre pa, indi gid makalilipay mahibaluan nga ginhangop gali sing sayop ang buot nila ipahangop.

Halimbawa, ginmuno lang ni Anna ang pagkapopular sang isa ka abyan nga wala sadto nga  tion. Ini nga komento ginhatagan sing lain nga kahulugan, kag nian, sa kakibot kag kahangawa ni Anna, maakigon sia nga ginhambalan sang iya abyan sa atubangan sang madamo nga tawo nga nagapangimon lang kuno si Anna bangod sa atension nga ginapakita sang isa ka abyan nga lalaki sa iya. Ginhatagan sing lain nga kahulugan ang komento ni Anna, kag nangin walay pulos ang tanan niya nga panikasog sa pagpasalig sa iya abyan nga wala sia sing gintuyo nga malain. Yadto nga sitwasyon naghatag sing daku kaayo nga kasakit, kag malawig nga tion ang nagligad antes natadlong ni Anna sing bug-os ang sayop nga paghangop.

Ang pagtamod sang iban sa imo masami nga nagadepende sa kon paano nila ginahangop ang imo mga tinutuyo. Gani natural lang nga maglain ang imo buot kon hatagan sing lain nga kahulugan sang mga tawo ang imo motibo. Mahimo nga maakig ka, nagabatyag nga wala sing rason nga indi ka mahangpan ni bisan sin-o. Para sa imo, ini nga mga pagtamod di-makatarunganon, mamulayon, ukon sayop gid, kag masakit gid ini​—⁠ilabi na kon ginahatagan mo sing importansia ang opinyon sang di-makatarunganon nga mga nagakomento tuhoy sa imo.

Bisan pa nga mahimo ka maugot sa kon ano ang opinyon sang mga tawo sa imo, nagakaigo nga tahuron ang opinyon sang iban. Indi Cristiano nga indi pagsapakon ang ginahunahuna sang iban, kag indi gid naton luyag nga makahalit sa iban nga tawo ang aton mga ginahambal ukon ginabuhat. (Mateo 7:​12; 1 Corinto 8:​12) Gani kon kaisa mahimo nga dapat mo panikasugan nga tadlungon ang sayop nga opinyon sang isa sa imo. Apang, indi maayo ang resulta sang daku nga pagkabalaka nga kahamut-an, nga nagadul-ong sa pagkadula sang pagtahod sa kaugalingon ukon sa pagbatyag nga ginsikway. Kay man, ang imo matuod nga kabilihanan wala nagadepende sa kon ano ang ginahunahuna sang iban sa imo.

Sa pihak nga bahin, mahimo makita mo nga ang mga pagmulay sa imo makatarunganon. Masakit man ina, apang kon handa kag bunayag mo nga ginabaton ang imo kaugalingon nga pagkadihimpit, ini nga mga eksperiensia mangin mapuslanon, magapalig-on sa imo nga magbag-o.

Negatibo nga mga Resulta

Ang mga di-paghangpanay mahimo ukon mahimo nga indi magdul-ong sa serioso nga mga resulta. Halimbawa, kon mabatian mo ang isa ka tawo nga nagahambal sing mabaskog sa isa ka restawran, mahimo ka maghinakop nga ayhan mainabyanon sia ukon tikalon. Mahimo nga nagsayop ka. Ang tawo nga ginaistorya niya mahimo nga mapigaw sing palamatin-an. Ukon ayhan daw kasuplada sang isa ka tindera, apang mahimo nga malain lang ang iya pamatyag. Bisan pa ining sayop nga paghangop magaresulta sa negatibo nga mga impresyon, ayhan wala ini sing serioso ukon nagapadayon nga mga resulta. Apang kon kaisa, ang sayop nga paghangop mahimo tunaan sang kapahamakan. Binagbinaga ang duha ka hitabo sa maragtas sang dumaan nga Israel.

Sang napatay si Nahas, nga hari sang Amon, nagpadala si David sing mga mensahero agod lugpayan ang iya anak nga si Hanun, nga nagbulos sa iya amay sa paghari. Apang, ang pagduaw sang mga mensahero ginhangop sing sayop subong pag-espiya sa teritoryo sang mga Amonhon, nga nagtiklod kay Hanun nga una, pakahuy-an ang mga mensahero kag nian makig-away sa Israel. Subong resulta, sa di-magkubos 47,000 ka tawo ang napatay​—⁠ang tanan bangod ginhangop sing sayop ang maayo nga tinutuyo.​—⁠1 Cronica 19:​1-19.

Sang maaga nga bahin sang maragtas sang Israel, ang isa pa ka sayop nga paghangop ginlubad sa tuhay nga paagi. Ang mga tribo nanday Ruben kag Gad kag ang katunga nga tribo ni Manases nagpatindog sing mataas nga halaran sa  higad sang Suba Jordan. Para sa iban nga taga-Israel, isa ini ka buhat sang pagkadimatutom, isa ka pagrebelde kay Jehova. Gani nagtipon sila agod magsalakay. Antes maghimo sing bisan ano nga butang sing padasudaso, nagpadala ang iban nga mga Israelinhon sing mga mensahero agod ipabutyag ang kaakig sa ginhangop nga pagluib. Maayo na lang nga ginhimo nila ini, kay ang mga manunukod sang halaran nagsiling nga wala sila sing tuyo nga magtalikod sa putli nga pagsimba. Sa kabaliskaran, ang altar mangin isa ka monumento nga tanda sang ila katutom kay Jehova. Ining sayop nga paghangop mahimo kuntani magdul-ong sa isa ka daku nga pagpamatay, apang bangod sang kaalam, yadtong makakulugmat nga mga hitabo nalikawan.​—⁠Josue 22:​10-34.

Athaga ang mga Bagay sa Espiritu Sang Gugma

Makatudlo gid ang pagpaanggid sining mga kasaysayan. Ang pag-athag sa importante nga butang amo gid ang maalamon nga dapat himuon. Sa hitabo nga bag-o lang ginsambit, sin-o ang nakahibalo kon pila ka kabuhi ang naluwas bangod lamang nga naghambalanay ang duha ka bahin? Sa kalabanan nga hitabo, indi mabutang sa katalagman ang kabuhi kon hatagan mo sing sayop nga kahulugan ang matuod nga mga tinutuyo sang isa, apang ang mga pag-abyanay mahimo mabutang sa katalagman. Gani kon sa banta mo indi nagakaigo nga nagpanghikot ang iban sa imo, napat-od mo bala nga nahangpan mo gid ang matuod nga sitwasyon, ukon sayop lamang ang imo paghangop sa sini? Ano ang iya mga motibo? Pamangkuta sia. Ginabatyag mo bala nga wala ka lang mahangpan? Hambali ini. Indi pagtuguti nga magbalabag ang bugal.

Naghatag si Jesus sang maayo gid nga pagpalig-on sa paglubad sang mga di-paghangpanay: “Kon, nian, nagadala ka sang imo dulot sa halaran kag didto nadumduman mo nga ang imo utod may isa ka butang nga batok sa imo, bayai didto ang imo dulot sa atubangan sang halaran, kag maglakat ka; una makighidait ka sa imo utod, kag nian, sa pagbalik mo, ihalad ang imo dulot.” (Mateo 5:​23, 24) Gani ang nagakaigo nga butang nga dapat himuon amo ang palapitan sia sing pribado, nga wala ginahilabtan ang iban. Magalain lamang ang kahimtangan kon sa iban pa una nga mabatian sang nakasala sa imo ang imo reklamo. (Hulubaton 17:⁠9) Ang imo tulumuron amo ang makighidait sa espiritu sang gugma. Ipaathag sing matawhay ang problema sa maathag, simple, kag wala nagapabangod nga mga tinaga. Ipaathag ang imo balatyagon sa natabo. Nian pamatii sing maayo ang iya pagtamod. Indi magpadasudaso sa pagpatungod sang malain nga mga motibo. Mangin handa sa pagsalig nga wala sia sing malain nga motibo. Dumduma, “ginapatihan [sang gugma] ang tanan nga butang.”​—⁠1 Corinto 13:⁠7.

Sa pagkamatuod, bisan nalubad na ang mga di-paghangpanay, mahimo nga yara gihapon ang nasaklaw nga mga balatyagon ukon ang negatibo nga mga resulta. Ano ang sarang himuon? Kon kinahanglanon, nagakaigo ang sinsero nga pagpangayo sing pasaylo, lakip ang iban pa nga buhat nga makatarunganon nga himuon agod matadlong ang mga bagay. Sa sini tanan nga sitwasyon, dapat sundon sang nasaklaw ang inspirado nga laygay: “Padayon kamo nga magpinaumuray sa isa kag isa kag hilway nga magpinatawaray sa isa kag isa kon ang isa may inugsumbong batok sa isa. Subong nga si Jehova hilway nga nagapatawad sa inyo, amo man ang himuon ninyo. Apang, luwas sa sining tanan nga butang, panapti ninyo ang inyo kaugalingon sang gugma, kay amo ini ang himpit nga higot sang paghiusa.”​—⁠Colosas 3:​13, 14; 1 Pedro 4:⁠8.

Tubtob indi pa kita himpit, may mga di-paghangpanay kag nasaklaw nga mga balatyagon. Ang bisan sin-o makahimo sing sayop ukon makahambal sing butang nga daw makasaklaw ukon makasakit sa iban. Ang Biblia nagasiling: “Kita tanan nagakasandad sa madamong beses. Kon ang bisan sin-o wala nagakasandad sa pulong, ang isa nga ini himpit nga tawo, nga sarang man makapugong sang iya bug-os nga lawas.” (Santiago 3:⁠2) Sanglit nahibaluan gid ini ni Jehova nga Dios, ginhatagan niya kita sining mga instruksion: “Indi ka magmadagmit sa imo espiritu sa pagpangakig, kay ang kaakig nagapuyo sa dughan sang mga buangbuang. Subong man, indi pagbatyaga ang tanan nga pulong nga ginapamulong sang mga tawo, agod nga indi mo mabatian ang imo suluguon nga nagapakamalaut sa imo. Kay ang imo mismo tagipusuon nakahibalo  gid nga sa madamo nga beses ikaw, ikaw mismo, nagpakamalaut sa iban.”​—⁠Manugwali 7:​9, 21, 22.

“Si Jehova Nagatimbang Sang mga Tagipusuon”

Ano abi kon daw imposible matadlong ang sayop nga impresyon sang iban sa imo? Indi mangampo. Padayon nga palambua kag ipakita ang Cristianong mga kinaiya tubtob sa masarangan mo. Ipangamuyo kay Jehova nga buligan ka nga mag-uswag sa kon diin gid ang imo palauswagon. Ang imo matuod gid nga kabilihanan subong isa ka persona wala ginapat-od sang iban nga tawo. Si Jehova lamang ang makahimo sang sibu nga ‘pagtimbang sa mga tagipusuon.’ (Hulubaton 21:⁠2) Bisan si Jesus wala ginhatagan sing importansia kag gintamay sia sang mga tawo, apang wala ini nakaapektar sa pagtamod ni Jehova sa iya. (Isaias 53:⁠3) Bisan pa ang iban may sayop nga opinyon sa imo, sarang mo ‘maula ang imo tagipusuon’ kay Jehova, nagasalig nga nahangpan niya ikaw, “kay ang Dios nagatan-aw indi subong sang pagtan-aw sang tawo, bangod ang tawo nagatulok sa kon ano ang makita sang mga mata; apang tuhoy kay Jehova, nagatulok sia sa tagipusuon.” (Salmo 62:⁠8; 1 Samuel 16:⁠7) Kon padayunon mo ang paghimo sing maayo, sa ulihi, marealisar sadtong may sayop nga impresyon sa imo nga nagsala gali sila kag magabaylo sang ila opinyon.​—⁠Galacia 6:⁠9; 2 Timoteo 2:⁠15.

Nadumduman mo bala si Antonio, nga ginsambit sa umpisa sini nga artikulo? Nangisog sia sa pagsunod sa laygay sang Kasulatan, kag ginsugilanon niya ang iya abyan nga si Leonardo, namangkot kon ano ang nahimo niya nga nagpaakig sa iya. Ang resulta? Nakibot si Leonardo. Nagsabat sia nga wala gid sing nahimo si Antonio nga nagpaakig sa iya kag ginpasalig sia nga wala niya pagtuyua nga indi sia pagsapakon. Kon daw wala sia nagsapak, mahimo nga masako lamang sia. Nagpangayo sing pasaylo si Leonardo nga nasaklaw niya sing di-hungod ang balatyagon sang iya abyan kag nagpasalamat sa iya nga ginpatalupangod ini sa iya. Nagsiling pa sia nga sa sunod, magahalong na gid sia agod indi hangpon sing sayop sang iban. Naalimunaw lamang ang tanan nga tension sa tunga nila, kag ang duha ka mag-abyan labi pa nga naghirop.

Kalain gid sang balatyagon kon ginhangop ka sing sayop. Apang, kon himuon mo ang tanan nga posible nga tikang agod athagon ang mga butang kag iaplikar ang Makasulatanhon nga mga prinsipio sang gugma kag pagpatawad, mahimo gid nga matigayon mo man ang maayo nga resulta.

[Nota]

[Mga retrato sa pahina 23]

Ang pag-athag sang mga bagay sa espiritu sang gugma kag pagpatawad magaresulta sa kalipay