Ang Bulawanon nga Sulundan—Isa ka Lapnag nga Panudlo

“Busa, ang tanan nga butang nga luyag ninyo nga himuon sang mga tawo sa inyo, dapat man ninyo himuon sa ila.”​​—⁠Mateo 7:⁠12.

GINPAMULONG ni Jesucristo ini nga mga pulong halos duha ka libo ka tuig na ang nagligad sa iya bantog nga Sermon sa Bukid. Mga siglo sugod sadto, madamo na ang ginsiling kag ginsulat tuhoy sa sining simple lamang nga pinamulong. Halimbawa, gindayaw ini subong amo “ang kahulugan sang Kasulatan,” “ang sumaryo sang katungdanan sang isa ka Cristiano sa iya isigkatawo,” kag “ang sadsaran nga prinsipio sang maayong pamatasan.” Nagbantog gid ini amo nga masami ini ginatawag nga Bulawanon nga Sulundan.

Apang, indi lamang ang ginatawag nga kalibutan sang mga Cristiano ang nagabaton sa ideya sang Bulawanon nga Sulundan. Ginsambit sang Judaismo, Budhismo, kag Griegong pilosopiya ining sulundan sang husto nga pamatasan sa madamong paagi. Ang nahibaluan gid, ilabi na sang mga tawo sa Malayo nga Sidlangan, amo ang ginsiling ni Confucius, nga ginapadunggan sa Sidlangan subong ang labing dungganon nga mangin-alamon kag manunudlo. Sa The Analects, ang ikatlo sa Four Books ni Confucius, masapwan naton nga ginpabutyag ini nga ideya sing tatlo ka beses. Sing makaduha, bilang sabat sa mga pamangkot sang mga estudyante, si Confucius nagsiling: “Ang indi mo luyag himuon sa imo sang iban, indi man paghimua sa iban.” Sa isa pa ka higayon, sang ang iya estudyante nga si Zigong nagpabugal “Ang indi ko luyag nga himuon sa akon sang iban, wala ko man ginahimo sa ila,” nagsabat ang manunudlo paagi sa sining makapahunahuna nga sabat, “Huo, apang indi mo pa mahimo ini.”

Sa pagbasa sini nga mga pulong, makita sang isa nga ang ginsiling ni Confucius isa ka negatibo nga bersion sang ginpamulong ni Jesus sang ulihi. Ang maathag nga kinatuhayan amo nga ang Bulawanon nga Sulundan nga ginpamulong ni Jesus nagakinahanglan sing positibo nga aksion sa paghimo sing maayo para sa iban. Ibutang ta nga sundon sang mga tawo ang positibo nga ginpamulong ni Jesus, nagaulikid kag nagahimo sing mga tikang sa pagbulig sa iban, kag nagakabuhi nahisanto sa sini nga sulundan adlaw-adlaw. Sa banta mo ayhan pauswagon sini ang kahimtangan sa kalibutan karon? Pat-od gid.

Kon bala ang sulundan ginpamulong sa positibo, negatibo, ukon sa iban nga paagi, ang importante amo nga ang ideya sang Bulawanon nga Sulundan ginapatihan gid sang mga tawo sa nanuhaytuhay nga mga tion kag mga duog kag mga gindak-an. Ginapakita lamang sini nga ang ginpamulong ni Jesus sa Sermon sa Bukid isa ka lapnag nga panudlo nga nagaapektar sa kabuhi sang mga tawo bisan diin sa bisan ano nga dag-on.

Pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Luyag ko bala nga pakig-angutan ako sing  matinahuron, makatarunganon, kag bunayag? Luyag ko bala magpuyo sa isa ka kalibutan nga wala sing pagdampigdampig sa rasa, krimen, kag inaway? Luyag ko bala mangin bahin sang isa ka pamilya nga nagapakita sing kabalaka sa balatyagon kag kaayuhan sang tagsatagsa?’ Sin-o gid bala ang mangindi sa sini nga mga posibilidad? Ang makapasubo nga kamatuoran amo nga pila lamang ang yara sa sini nga mga kahimtangan. Para sa kalabanan, wala na gani sila nagalaum sa sini nga mga butang.

Namusingan ang Bulawanon nga Sulundan

Sa bug-os nga maragtas, may mga kaso sang krimen batok sa katawhan diin ang mga kinamatarong sang katawhan ginsikway sing bug-os. Nagalakip ini sang pagbaligya sing mga ulipon gikan sa Aprika, mga kamatay sa mga kampo sang mga Nazi, pilit nga pagpatrabaho sa mga bata, kag wala kaluoy nga pagpapas sa mga rasa sa madamo nga duog. Mahimo malaba pa ang makakulugmat nga listahan.

Sa karon, ang aton kalibutan nga nagagamit sing moderno nga teknolohiya, maiyaiyahon. Pila lamang ang nagaulikid sa iban kon ang ila kahapusan ukon ginapangangkon nga mga kinamatarong yara sa katalagman. (2 Timoteo 3:​1-5) Ngaa madamo gid ang nangin makagod, mapintas, walay balatyagon, kag maiyaiyahon? Indi ayhan bangod ang Bulawanon nga Sulundan, bisan pa kilala gihapon sing lapnag, ginasikway subong indi realistiko, isa ka lipas na nga sulundan sang maayong moralidad? Makapasubo nga amo sini ang kahimtangan bisan sa tunga sang madamo nga nagapangangkon nga nagatuo sa Dios. Kag pasad sa nagakatabo karon, labi pa nga mangin maiyaiyahon ang katawhan.

Busa, ang importante nga mga pamangkot nga dapat binagbinagon amo: Ano ang nadalahig sa pagkabuhi nahisanto sa Bulawanon nga Sulundan? May nagasunod pa bala sa sini? Kag maabot ayhan ang tion nga ang tanan nga katawhan magasunod sa Bulawanon nga Sulundan? Para sa maminatud-on nga mga sabat sa sining mga pamangkot, basaha palihug ang masunod nga artikulo.

[Retrato sa pahina 3]

Si Confucius kag ang iban pa nagtudlo sing tuhay nga mga bersion sang Bulawanon nga Sulundan