Si Jehova—Ang Supremo nga Huwaran sang Pagkaayo
Si Jehova—Ang Supremo nga Huwaran sang Pagkaayo
“Dayawa ninyo si Jehova sang mga kasuldadusan, kay si Jehova maayo!”—JEREMIAS 33:11.
1. Ngaa ginapahulag kita nga dayawon ang Dios tungod sa iya pagkaayo?
SI Jehova nga Dios maayo sa himpit nga kahulugan. “O daw ano ka daku sang iya pagkaayo!” tu-aw ni manalagna Zacarias. (Zacarias 9:17) Sa pagkamatuod, ang pagkaayo ginapabanaag sa tanan nga ginhimo sang Dios sa paghanda sa duta para sa aton kalipayan. (Genesis 1:31) Indi gid naton mahangpan ang tanan nga masibod nga kasuguan nga ginpahikot sang Dios sang gintuga niya ang uniberso. (Manugwali 3:11; 8:17) Apang ang diutay nga nahibaluan naton tuhoy sa uniberso nagapahulag sa aton nga dayawon ang Dios tungod sa iya pagkaayo.
2. Paano mo ipaathag ang pagkaayo?
2 Ano ang pagkaayo? Ini amo ang pagkaekselente sa moral. Apang, indi lamang nga wala ini sang tanan nga kalainan. Ang pagkaayo, nga isa ka bahin sang bunga sang espiritu, isa ka positibo nga kinaiya. (Galacia 5:22, 23) Ginapakita naton ang pagkaayo kon nagahimo kita sing maayo kag mapuslanon nga mga buhat sa iban. Sa sining sistema sang mga butang, ang ginakabig nga maayo sang iban nga grupo sang mga tawo mahimo nga ginatamod nga malain sang iban. Apang, agod matigayon naton ang paghidait kag kalipay, dapat nga may isa ka talaksan sang pagkaayo. Sin-o ang may kinamatarong sa pagpahamtang sini nga talaksan?
3. Ano ang ginapakita sang Genesis 2:16, 17 tuhoy sa talaksan sang pagkaayo?
3 Ang Dios nagapahamtang sing talaksan sang pagkaayo. Sa pamuno sang maragtas sang tawo, si Jehova nagsugo sa unang lalaki: “Gikan sa tagsa ka kahoy sa hardin mahimo ka makakaon nga may kaayawan. Apang tuhoy sa kahoy sa pagkilala sang maayo kag malain indi ka magkaon gikan sini, kay sa adlaw nga magkaon ka gikan sini mapatay ka nga totoo.” (Genesis 2:16, 17) Huo, ang mga tawo dapat magdangop sa ila Manunuga agod mahibaluan ang maayo kag malain.
Di-bagay nga Pagpakita sing Kaayo
4. Ano ang ginhimo sang Dios para sa katawhan kutob sang nagpakasala si Adan?
4 Ang paglaum sang katawhan nga dayon nga kalipay sa kahimpitan nabutang sa katalagman sang nagpakasala si Adan kag wala ginkilala ang kinamatarong sang Dios sa pagpahamtang sing mga talaksan sang pagkaayo. (Genesis 3:1-6) Apang, antes matawo ang mga kaanakan ni Adan subong manunubli sang sala kag kamatayon, gintagna sang Dios ang pagkari sang isa ka himpit nga Binhi. Nagapakighambal sa “orihinal nga man-ug,” si Satanas nga Yawa, si Jehova nagsiling: “Butangan ko sing kaawayon sa tunga mo kag sang babayi kag sa tunga sang imo binhi kag sang iya binhi. Dugmukon ka niya sa ulo kag dugmukon mo sia sa tikod.” (Bugna 12:9; Genesis 3:15) Katuyuan ni Jehova nga tubson ang makasasala nga katawhan. Paagi sa di-bagay nga pagpakita sing pagkaayo, naghimo gid si Jehova sini nga aman para sa kaluwasan sang mga nagatuo sa halad gawad sang iya pinalangga nga Anak.—Mateo 20:28; Roma 5:8, 12.
5. Bisan pa napanubli naton ang malain nga huyog sang tagipusuon, ngaa mapakita naton ang pagkaayo sa pila ka kasangkaron?
5 Sa pagkamatuod, bangod sang sala ni Adan, napanubli naton ang malain nga huyog sang tagipusuon. (Genesis 8:21) Apang, makalilipay nga ginabuligan kita ni Jehova nga mapakita ang pagkaayo sa pila ka kasangkaron. Ang pagpadayon sa mga butang nga natun-an gikan sa iya hamili nga balaan nga mga kasulatan wala lamang ‘nagapaalam sa aton para sa kaluwasan’ kag ‘nagasangkap sa aton para sa tagsa ka maayong buhat’ kundi nagabulig man sa aton sa paghimo sing maayo suno sa iya talaksan. (2 Timoteo 3:14-17) Apang, agod makabenepisyo gikan sa Makasulatanhon nga pagpanudlo kag agod makapakita sing pagkaayo, dapat nga may panimuot kita kaangay sa salmista nga nag-amba: “Ikaw [Jehova] maayo kag nagahimo sang maayo. Tudlui ako sang imo mga palatukuran.”—Salmo 119:68.
Ang Pagkaayo ni Jehova Ginadayaw
6. Pagkatapos nga gindala ni Hari David ang kaban sang katipan sa Jerusalem, ang mga Levinhon nag-amba sing ambahanon nga nagalakip sa ano nga ekspresyon?
6 Si Hari David sang dumaan nga Israel nagkilala sa pagkaayo sang Dios kag nangabay sang Iya panuytoy. “Maayo kag matadlong si Jehova,” siling ni David. “Amo kon ngaa ginatudluan niya ang mga makasasala tuhoy sa dalanon.” (Salmo 25:8) Ang instruksion sang Dios nga ginhatag sa mga Israelinhon naglakip sa napulo ka importante nga kasuguan—ang Napulo ka Sugo—nga ginsulat sa duha ka tapi-tapi nga mga bato kag gintago sa sagrado nga kaban nga gintawag kaban sang katipan. Pagkatapos nga gindala ni David ang Kaban sa kapital nga siudad sang Israel, ang Jerusalem, ang mga Levinhon nag-amba sing isa ka ambahanon nga nagalakip sini nga ekspresyon: “Magpasalamat kamo kay Jehova, kay sia maayo, kay tubtob sa tion nga wala sing latid ang iya mahigugmaon nga kaayo.” (1 Cronica 16:34, 37-41) Daw ano ka makalilipay sadto nga mabatian ining mga pulong gikan sa mga bibig sang mga manug-amba nga Levinhon!
7. Ano ang natabo pagkatapos nga ang Kaban gindala sa Labing Balaan kag pagkatapos sang pangamuyo ni Solomon sa dedikasyon?
7 Ini man nga mga pulong sang pagdayaw ginpadaku sang gindedikar ang templo ni Jehova nga gintukod sang anak ni David nga si Solomon. Sa tapos mapahamtang ang kaban sang katipan sa Labing Balaan sa bag-o lang natukod nga templo, gindayaw sang mga Levinhon si Jehova, “kay sia maayo, kay tubtob sa tion nga wala sing latid ang iya mahigugmaon nga kaayo.” Sadto nga okasyon ang templo milagruso nga napuno sang panganod nga nagalaragway sa mahimayaon nga presensia ni Jehova. (2 Cronica 5:13, 14) Pagkatapos sang pangamuyo ni Solomon sa dedikasyon, “ang kalayo nagpanaug gikan sa langit kag nag-upos sang halad nga sinunog kag sang mga halad.” Sang makita ini, “ang tanan nga anak sang Israel . . . gilayon nga nagyaub nga ang ila nawong nagaatubang sa duta sa salog kag naghapa kag nagpasalamat kay Jehova, ‘kay sia maayo, kay ang iya mahigugmaon nga kaayo tubtob sa tion nga wala sing latid.’ ” (2 Cronica 7:1-3) Pagkatapos sang 14-ka-adlaw nga kapiestahan, nagpauli ang mga Israelinhon nga “masinadyahon kag malipayon sa tagipusuon tungod sa pagkaayo nga ginhimo ni Jehova kay David kag kay Solomon kag sa Israel nga iya katawhan.”—2 Cronica 7:10.
8, 9. (a) Bisan pa gindayaw sang mga Israelinhon si Jehova tungod sa iya pagkaayo, ano ang ginhimo nila sa ulihi? (b) Ano ang gintagna tuhoy sa Jerusalem paagi kay Jeremias, kag paano natuman ini nga tagna?
8 Sing makapasubo, ang mga Israelinhon wala magpadayon sa pagkabuhi suno sa ila mga ambahanon sang pagdayaw sa Dios. Sang ulihi, ang katawhan sang Juda ‘naghimaya kay Jehova sa ila mga bibig lamang.’ (Isaias 29:13) Sa baylo nga magpahisuno sa mga talaksan sang Dios sa pagkaayo, nagsugod sila sa paghimo sing malain. Kag ano ang nalakip sa ila kalainan? Ti, nakasala sila sing idolatriya, imoralidad, pagpigos sa mga imol, kag iban pa nga mabug-at nga mga sala! Bangod sini, ginlaglag ang Jerusalem kag ang mga pumuluyo sang Juda gindala nga bihag sa Babilonia sang 607 B.C.E.
9 Sa amo, gindisiplina sang Dios ang iya katawhan. Apang, paagi kay manalagna Jeremias, gintagna niya nga mabatian pa sa Jerusalem ang tingog sang mga nagasiling: “Dayawa si Jehova sang mga kasuldadusan, kay si Jehova maayo; kay tubtob sa tion nga wala sing latid ang iya mahigugmaon nga kaayo!” (Jeremias 33:10, 11) Kag natabo gid ini. Pagkatapos sang 70-ka-tuig nga pagkahapay sang pungsod, sang 537 B.C.E., ang Judiyong nagkalabilin nagbalik sa Jerusalem. (Jeremias 25:11; Daniel 9:1, 2) Gintukod nila liwat ang halaran sa nahamtangan sang templo sa Bukid Moria kag nagsugod sa paghalad didto. Ang sadsaran sang templo ginpasad sang ikaduha nga tuig sang ila pagbalik. Daw ano ka makakulunyag nga tion! “Sang ginpasad sang mga manugpatindog ang sadsaran sang templo ni Jehova,” siling ni Esdras, “nian ang mga saserdote nga nagasuksok sing opisyal nga panapton, nga may mga trumpeta, kag ang mga Levinhon nga mga anak ni Asaf, nga may mga pompiya, nagtindog agod dayawon si Jehova suno sa sugo ni David nga hari sang Israel. Kag nagsabat sila paagi sa pagdayaw kag pagpasalamat kay Jehova, ‘kay sia maayo, kay ang iya mahigugmaon nga kaayo sa Israel tubtob sa tion nga wala sing latid.’ ”—Esdras 3:1-11.
10. Sa anong talalupangdon nga ekspresyon nagasugod kag nagatapos ang Salmo 118?
10 Ang kaanggid nga ekspresyon sang pagdayaw tuhoy sa pagkaayo ni Jehova makita sa pila ka salmo. Lakip sa sini amo ang Salmo 118, nga gin-amba sang Israelinhon nga mga panimalay sa katapusan sang pagsaulog sang Paskuwa. Ang salmo nagasugod kag nagatapos paagi sa mga pulong: “Magpasalamat kamo kay Jehova, kay sia maayo; kay ang iya mahigugmaon nga kaayo tubtob sa tion nga wala sing latid.” (Salmo 118:1, 29) Mahimo nga amo man ini ang katapusan nga mga pulong sang pagdayaw nga gin-amba ni Jesucristo upod sa iya matutom nga mga apostoles sang gab-i antes sang iya kamatayon sang 33 C.E.—Mateo 26:30.
“Ipakita sa Akon, Palihug, ang Imo Himaya”
11, 12. Sang nahantupan ni Moises ang himaya sang Dios, ano nga pahayag ang iya nabatian?
11 Ang kaangtanan sa ulot sang pagkaayo ni Jehova kag sang iya mahigugmaon nga kaayo una nga ginhimo mga siglo antes sang panahon ni Esdras. Wala magdugay pagkatapos nga ang mga Israelinhon nagsimba sa bulawan nga tinday nga baka sa kahanayakan kag ginpatay ang mga nakahimo sing sala, si Moises nagpangabay kay Jehova: “Ipakita sa akon, palihug, ang imo himaya.” Nakahibalo nga indi makita ni Moises ang Iya nawong kag mabuhi, si Jehova nagsiling: “Paagihon ko ang akon bug-os nga pagkaayo sa atubangan sang imo nawong.”—Exodo 33:13-20.
12 Ang pagkaayo ni Jehova nag-agi sa atubangan sang nawong ni Moises sang masunod nga adlaw sa Bukid Sinai. Sadtong tion, nahantupan ni Moises ang himaya sang Dios kag nakabati sini nga pahayag: “Si Jehova, si Jehova, isa ka Dios nga maluluy-on kag mainayuhon, mahinay sa pagpangakig kag bugana sa mahigugmaon nga kaayo kag sa kamatuoran, nagatipig sing mahigugmaon nga kaayo para sa linibo, nagapatawad sang kasaypanan kag kalapasan kag kasal-anan, apang indi gid sia magahatag sing pasaylo sa silot, nga nagasilot sa kasaypanan sang mga amay sa mga anak kag sa mga apo, sa ikatlo nga kaliwatan kag sa ikap-at nga kaliwatan.” (Exodo 34:6, 7) Ginapakita sini nga mga pulong nga ang pagkaayo ni Jehova may yara kaangtanan sa iya mahigugmaon nga kaayo kag sa iban pa nga aspekto sang iya personalidad. Ang pagbinagbinag sini magabulig sa aton sa pagpakita sing pagkaayo. Binagbinagon naton anay ang kinaiya nga makaduha nga ginsambit sa sining dalayawon nga pagpahayag sing pagkaayo sang Dios.
“Isa ka Dios nga . . . Bugana sa Mahigugmaon nga Kaayo”
13. Sa pahayag sang pagkaayo sang Dios, ano nga kinaiya ang ginsambit sing makaduha, kag ngaa nagakaigo ini?
13 “Si Jehova, isa ka Dios nga . . . bugana sa mahigugmaon nga kaayo . . . , nagatipig sing mahigugmaon nga kaayo para sa linibo.” Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “mahigugmaon nga kaayo” nagakahulugan man sing “mainunungon nga gugma.” Amo lamang ini nga kinaiya ang ginsambit sing makaduha sa pahayag sang Dios kay Moises. Daw ano ka nagakaigo, bangod ang nagapanguna nga kinaiya ni Jehova amo ang gugma! (1 Juan 4:8) Ang bantog nga ekspresyon sang pagdayaw kay Jehova nga “kay sia maayo, kay ang iya mahigugmaon nga kaayo tubtob sa tion nga wala sing latid” nagapadaku sini nga kinaiya.
14. Sin-o ilabi na ang nagaagom sang pagkaayo kag mahigugmaon nga kaayo sang Dios?
14 Ang isa ka pagpadayag sang pagkaayo ni Jehova amo nga sia “bugana sa mahigugmaon nga kaayo.” Ilabi na nga makita ini sa iya mapinalanggaon nga pag-ulikid sa iya dedikado kag matutom nga tawhanon nga mga alagad. (1 Pedro 5:6, 7) Subong mapamatud-an sang mga Saksi ni Jehova, sia ‘nagatipig sing mahigugmaon nga kaayo’ sa mga nagahigugma kag nagaalagad sa iya. (Exodo 20:6) Ang pungsod sang kinaugali nga Israel wala na makabaton sang mahigugmaon nga kaayo, ukon mainunungon nga gugma, ni Jehova bangod ginsikway nila ang iya Anak. Apang ang pagkaayo kag mainunungon nga gugma sang Dios sa matutom nga mga Cristiano sang tanan nga pungsod magapadayon sing dayon.—Juan 3:36.
Si Jehova—Maluluy-on kag Mainayuhon
15. (a) Ang pahayag nga nabatian ni Moises sa Bukid Sinai nagasugod sa ano nga ekspresyon? (b) Ano ang nadalahig sa kaluoy?
15 Ang pahayag nga nabatian ni Moises sa Bukid Sinai nagasugod paagi sa ekspresyon: “Si Jehova, si Jehova, isa ka Dios nga maluluy-on kag mainayuhon.” Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “kaluoy” mahimo magpatuhoy sa “mga tinai” kag naangot sing suod sa termino nga “taguangkan.” Kon amo, ang kaluoy nagadalahig sang mga balatyagon sang mapinalanggaon nga kaawa nga yara gid sa sulod sang tawo. Apang ang kaluoy wala lamang nagalakip sang matuod nga pagkahanuklog. Dapat ini magpahulag sa aton sa paghimo sing pila ka butang agod mapahaganhagan ang pag-antos sang iban. Halimbawa, nakita sang mahigugmaon nga Cristianong mga gulang ang kinahanglanon nga mangin maluluy-on sa mga masigkatumuluo, nga ‘nagapakita sing kaluoy nga may kasadya’ kon ini nagakaigo.—Roma 12:8; Santiago 2:13; Judas 22, 23.
16. Ngaa masiling nga si Jehova mainayuhon?
16 Ang pagkaayo sang Dios ginapakita man sa iya pagkamainayuhon. Ang mainayuhon nga tawo “talalupangdon nga mapatugsilingon sa mga balatyagon sang iban” kag nagapakita sing ‘mapinalanggaon nga kaayo ilabi na sa mga kubos.’ Si Jehova amo ang pinakamaayo nga huwaran sang pagkamainayuhon sa pagpakig-angot sa iya matutom nga mga alagad. Paagi sa mga anghel, halimbawa, mainayuhon nga ginpabakod sang Dios ang tigulang nga si manalagna Daniel kag ginpahibalo ang ulay nga babayi nga si Maria sang pribilehiyo niya nga ipanganak si Jesus. (Daniel 10:19; Lucas 1:26-38) Subong katawhan ni Jehova, nagapasalamat gid kita sa iya mainayuhon nga paagi sang pagbuyok sa aton paagi sa mga pahina sang Biblia. Ginadayaw naton sia tungod sining pagpadayag sang iya pagkaayo kag ginatinguhaan nga mangin mainayuhon sa aton pagpakig-angot sa iban. Kon ang mga may espirituwal nga mga kalipikasyon nagapasibu sa isa ka masigkatumuluo “sa espiritu sang pagkalulo,” ginatinguhaan nila nga mangin malulo, mainayuhon.—Galacia 6:1.
Isa ka Dios nga Mahinay sa Pagpangakig
17. Ngaa nagapasalamat kita nga si Jehova “mahinay sa pagpangakig”?
17 “Isa ka Dios nga . . . mahinay sa pagpangakig.” Ini nga mga pulong nagapadaku sing isa pa ka pagpadayag sang pagkaayo ni Jehova. Si Jehova mapailubon nga nagapalampas sang aton mga kakulangan kag nagahatag sa aton sing tion nga malandas ang serioso nga mga kaluyahon kag mag-uswag sa espirituwal. (Hebreo 5:12–6:3; Santiago 5:14, 15) Ang indi pa mga sumilimba sang Dios nakabenepisyo man sa iya pagkamapailubon. May tion pa sila sa pagpamati sa mensahe sang Ginharian kag maghinulsol. (Roma 2:4) Apang, bisan pa mapailubon si Jehova, ang iya pagkaayo kon kaisa nagapahulag sa iya sa pagpabutyag sang iya kaakig, subong sang ginhimo niya sang ang mga Israelinhon nagsimba sa bulawan nga tinday nga baka sa Bukid Sinai. Sa indi madugay, ang kaakig sang Dios ipabutyag sa daku pa nga paagi kon dulaon na niya ang malaut nga sistema ni Satanas.—Ezequiel 38:19, 21-23.
18. Tuhoy sa kamatuoran, ano ang kinatuhayan sa ulot ni Jehova kag sang tawhanon nga mga lider?
18 “Si Jehova, isa ka Dios nga . . . bugana sa . . . kamatuoran.” Tuhay gid si Jehova gikan sa tawhanon nga mga lider, nga nagasaad sing dalayawon nga mga butang kag nian wala ini ginatuman! Sa kabaliskaran, ang mga sumilimba ni Jehova makasalig sa tanan nga ginsiling sa iya inspirado nga Pulong. Bangod ang Dios bugana sa kamatuoran, makasalig kita pirme sa iya mga saad. Bangod sang iya pagkaayo, ginasabat gid sang aton langitnon nga Amay ang aton mga pangamuyo para sa espirituwal nga kamatuoran paagi sa paghatag sini sing bugana.—Salmo 43:3; 65:2.
19. Anong talalupangdon nga pagpakita sing pagkaayo ang ginpakita ni Jehova sa mahinulsulon nga mga makasasala?
19 “Si Jehova, isa ka Dios nga . . . nagapatawad sang kasaypanan kag kalapasan kag kasal-anan.” Bangod sang iya pagkaayo, handa si Jehova sa pagpatawad sa mahinulsulon nga mga makasasala. Pat-od nga nagapasalamat gid kita nga ang aton mahigugmaon nga langitnon nga Amay nag-aman sing kapatawaran paagi sa halad ni Jesus. (1 Juan 2:1, 2) Malipayon gid kita nga ang tanan nga nagatuo sa gawad makaagom sing nahamut-an nga kaangtanan kay Jehova, nga may paglaum nga magkabuhi sa walay katapusan sa iya ginsaad nga bag-ong kalibutan. Daw ano gid ka talalupangdon ini nga mga rason agod dayawon si Jehova tungod sa pagpakita niya sing pagkaayo sa katawhan!—2 Pedro 3:13.
20. Ano ang aton pamatuod nga wala ginakunsinti sang Dios ang kalainan?
20 “Indi gid [si Jehova] magahatag sing pasaylo sa silot.” Sa pagkamatuod, isa pa ini ka rason nga dayawon si Jehova tungod sa iya pagkaayo. Ngaa? Bangod ang isa ka importante nga aspekto sang pagkaayo amo nga wala sini ginakunsinti ang kalainan sa bisan ano man nga paagi. Dugang pa, “sa pagpahayag ni Ginuong Jesus gikan sa langit kaupod sang iya gamhanan nga mga anghel,” pagatimalusan “ang mga wala nagakilala sa Dios kag ang mga wala nagatuman sa maayong balita.” “Sila magaantos sing silot nga walay katapusan nga kalaglagan.” (2 Tesalonica 1:6-9) Ang nakalampuwas nga mga sumilimba ni Jehova makaagom sa sina nga tion sing kabuhi sa kabug-usan nga wala ginatublag sang di-diosnon nga mga tawo, nga “wala sing gugma sa kaayuhan.”—2 Timoteo 3:1-3.
Iluga ang Pagkaayo ni Jehova
21. Ngaa dapat kita magpakita sing pagkaayo?
21 Wala duhaduha nga may madamo gid kita nga rason agod dayawon kag pasalamatan si Jehova tungod sa iya pagkaayo. Subong iya mga alagad, indi bala naton dapat himuon ang aton masarangan agod mapakita ini nga kinaiya? Huo, kay si apostol Pablo nagpalig-on sa mga masigka-Cristiano: “Mangin mga manug-ilog kamo sang Dios, subong nga mga anak nga hinigugma.” (Efeso 5:1) Ang aton langitnon nga Amay dalayon nga nagapakita sing pagkaayo, kag gani dapat kita man.
22. Ano ang binagbinagon naton sa masunod nga artikulo?
22 Kon kita bug-os tagipusuon nga nadedikar kay Jehova, wala duhaduha nga ginahandum gid naton nga ilugon ang iya pagkaayo. Bangod mga kaliwat kita sang makasasala nga si Adan, indi mahapos para sa aton ang paghimo sing maayo. Apang, sa masunod nga artikulo tan-awon naton kon ngaa posible nga mapakita naton ang pagkaayo. Binagbinagon man naton ang nanuhaytuhay nga paagi nga sarang naton mailog kag dapat ilugon si Jehova—ang supremo nga huwaran sang pagkaayo.
Paano Mo Sabton?
• Ano ang pagkaayo?
• Anong ekspresyon sa Kasulatan ang nagapadaku sa pagkaayo sang Dios?
• Ano ang pila ka pagpadayag sang pagkaayo ni Jehova?
• Ngaa dapat naton ilugon ang huwaran sang pagkaayo ni Jehova?
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
[Retrato sa pahina 12]
Gindisiplina ni Jehova ang iya dumaan nga katawhan bangod wala sila magkabuhi suno sa ila mga ekspresyon sang pagdayaw
[Retrato sa pahina 12]
Ang matutom nga nagkalabilin nagbalik sa Jerusalem
[Retrato sa pahina 13]
Nabatian ni Moises ang dalayawon nga pahayag sang pagkaayo sang Dios
[Retrato sa pahina 15]
Ang pagkaayo ni Jehova makita sa paagi nga ginabuyok niya kita paagi sa mga pahina sang Biblia
