Embalsamasyon​—Para Bala Ini sa mga Cristiano?

Sang nagatagumatayon na sia, ang matutom nga patriarka nga si Jacob namilinbilin: “Ilubong ninyo ako upod sa akon mga amay sa lungib nga yara sa latagon ni Efron nga Hethanon, sa lungib nga yara sa latagon sang Macpela nga yara sa atubangan sang Mamre sa duta sang Canaan.”​​—⁠Genesis 49:29-​31.

GINPADUNGGAN ni Jose ang pangabay sang iya amay paagi sa pagpanginpulos sang isa ka kustombre sa Egipto sadto. Ginsugo niya ang “iya mga alagad, nga mga manugbulong, nga embalsamahon ang iya amay.” Suno sa rekord nga masapwan sa Genesis kapitulo 50, ang mga manugbulong naghinguyang sing 40 ka adlaw nga kinabatasan sa paghanda sa bangkay. Bangod sang pag-embalsamar kay Jacob, ang daku, mahinay nga guban sang mga katapo sang pamilya kag mga dignitaryo sang Egipto nakalakbay sing mga 400 ka kilometro sa pagdala sa bangkay ni Jacob sa Hebron agod ilubong.​​—⁠Genesis 50:​1-​14.

Makita pa ayhan ang naembalsamar nga lawas ni Jacob sa pila ka adlaw? Daw wala na gid sing tsansa. Ang Israel isa ka natubigan sing maayo nga rehiyon, gani limitado lamang ang sahi sang dumaan nga mga butang nga nakutkot didto. (Exodo 3:8) Bugana ang dumaan nga mga butang nga human sa metal kag bato, apang ang kalabanan sang mas matapok nga mga butang, subong sang tela, panit, kag naembalsamar nga mga lawas, wala makalampuwas sa kahumog kag sa kalawigon sang tion.

Ano gid bala ang embalsamasyon? Ngaa ginahimo ini? Para bala ini sa mga Cristiano?

Diin Nagsugod Ining Kustombre?

Ang embalsamasyon labing maayo nga ilaragway subong pagpreserbar sa bangkay sang isa ka tawo ukon sapat. Ang mga istoryador nagaugyon nga ang embalsamasyon nagsugod sa Egipto apang ginhimo man anay sang dumaan nga mga Asirianhon, Persianhon, kag mga Escita. Ayhan ang una nga interes kag pag-eksperimento sa embalsamasyon napukaw sang may nasapwan nga mga lawas nga nalubong sa desyerto kag kinaugali nga napreserbar. Bangod sini nga paglubong, indi malab-ot sang kahumog kag hangin ang bangkay, sa amo halos wala ini nagakadunot. Ginhaumhaum sang iban nga nagsugod ang embalsamasyon sang nasapwan ang mga lawas nga napreserbar sa natron (sodium carbonate), isa ka alkali nga bugana sa Egipto kag sa palibot sini.

Ang tulumuron sang embalsamador amo lamang ang pagtapna sang kinaugali nga paghikot sang bakterya nga nagasugod sa sulod sang mga inoras pagkatapos sang kamatayon, nga amo ang  nagapadunot sa bangkay. Kon ini nga proseso mapunggan, ang pagkadunot magauntat ukon sa di-magkubos magahinay. Tatlo ka butang ang kinahanglanon: pagpreserbar sa bangkay nga daw buhi, pagpugong sang pagkadunot, kag paghimo sa bangkay nga indi mahalitan sang mga insekto.

Ang dumaan nga mga Egiptohanon nag-embalsamar sang ila mga patay tungod sa relihioso nga mga rason. Ang ila ideya tuhoy sa pihak nga kinabuhi naangot sa handum sang mga patay nga makig-angot sa kalibutan sang mga buhi. Nagapati sila nga magamit pa ang ila lawas tubtob sa walay katubtuban kag mabuhi pa liwat. Bisan pa kinaandan na ang embalsamasyon, tubtob karon wala pa sing nasapwan nga rekord sang mga Egiptohanon kon paano ini ginhimo. Ang pinakamaayo nga rekord amo ang iya sang Griegong istoryador nga si Herodotus sang ikalima nga siglo B.⁠C.⁠E. Apang, ginreport nga ang pagtinguha nga matigayon ang mga resulta paagi sa paggamit sing mga direksion nga ginhatag ni Herodotus wala gid nagmadinalag-on.

Para Bala Ini sa mga Cristiano?

Gin-embalsamar si Jacob sang mga tawo nga indi niya kapareho sing relihion. Apang, indi gid mahimo nga sang gintugyan ni Jose ang bangkay sang iya amay sa mga manugbulong, nagpangabay sia sing mga pangamuyo kag ritwal nga mahimo nalakip anay sa kalabanan nga embalsamasyon nga ginhimo sa Egipto sadto. Mga tawo nga may mabakod nga pagtuo sanday Jacob kag Jose. (Hebreo 11:​21, 22) Bisan maathag nga wala ini ginsugo ni Jehova, ang pagpreserbar sa bangkay ni Jacob wala ginpakamalaut sa Kasulatan. Ang embalsamasyon sang bangkay ni Jacob wala nagakahulugan nga mangin sulundan ini para sa pungsod sang Israel ukon para sa Cristianong kongregasyon. Sa katunayan, ini nga tema wala sing espesipiko nga mga instruksion sa Pulong sang Dios. Pagkatapos maembalsamar si Jose sa Egipto, wala na sing ginsambit ang Kasulatan tuhoy sa sini nga buhat.​​—⁠Genesis 50:26.

Ang dunot nga mga bangkay nga nasapwan sa mga lulubngan sa Palestina nagapakita nga indi sadto kustombre sang mga Hebreo ang pag-embalsamar sa mga patay, sa di-magkubos indi sa pagpreserbar sa malawig nga tion. Halimbawa, si Lazaro, wala gin-embalsamar. Bisan pa ginputos sia sing tela, nabalaka ang mga nagatan-aw sang ang bato nga nagatakop sa iya lulubngan ginpaligid. Sanglit apat na ka adlaw nga napatay si Lazaro, napat-od sang iya utod nga babayi nga may baho na kon buksan ang iya lulubngan.​​—⁠Juan 11:38-​44.

Gin-embalsamar bala si Jesucristo? Ang mga kasaysayan sang Ebanghelyo wala nagasakdag sini nga ideya. Kustombre sadto sang mga Judiyo ang paghanda sa bangkay paagi sa mga espesia kag mga pahumot antes ini ilubong. Halimbawa, sa paghanda sa bangkay ni Jesus, naghatag si Nicodemo sing madamo nga espesia para sa sini nga katuyuan. (Juan 19:38-​42) Ngaa kadamo gid nga espesia? Ang tinagipusuon nga gugma kag pagtahod kay Jesus amo mahimo ang nagpahulag sa iya sa sining pagkaalwan. Indi kita maghinakop nga ining mga espesia gintuyo agod ipreserbar ang bangkay.

Dapat bala pamatukan sang isa ka Cristiano ang embalsamasyon? Sa realistiko nga pagtamod, ang embalsamasyon isa lamang ka pag-awat sa di-malikawan nga butang. Sa yab-ok kita naghalin, kag sa yab-ok man kita magabalik kon mapatay kita. (Genesis 3:19) Apang ano dapat kadugay ang paghamyang sang bangkay? Kon ang iban nga katapo sang pamilya kag mga abyan magahalin sa malayo nga duog kag luyag makita ang bangkay, walay duhaduha nga kinahanglan embalsamahon ang bangkay sa pila ka kasangkaron.

Nian, sing Makasulatanhon, indi dapat kabalak-an  kon ang lokal nga pagsulundan nagapatuman nga ang bangkay dapat embalsamahon ukon luyag ini sang mga katapo sang pamilya. Ang mga patay ‘wala makahibalo sing bisan ano.’ (Manugwali 9:5) Kon yara sila sa handumanan sang Dios, pagabanhawon sila sa iya ginsaad nga bag-ong kalibutan.​​—⁠Job 14:13-​15; Binuhatan 24:15; 2 Pedro 3:⁠13.

[Kahon/Retrato sa pahina 31]

EMBALSAMASYON​—SADTO KAG SUBONG

Sa dumaan nga Egipto, ang sahi sang embalsamasyon sa isa ka bangkay nagadepende sa kahimtangan sang pamilya. Ang isa ka manggaranon nga pamilya mahimo magpili sang masunod nga pamaagi:

Ang utok ginakuha nga ginapaagi sa buho sang ilong paagi sa isa ka metal nga instrumento. Pagkatapos sini, ang bagol ginabutangan sang nagakaigo nga mga bulong. Ang masunod amo ang pagkuha sang tanan nga kasudlan magluwas sa tagipusuon kag mga batubato. Agod makuha ang kasudlan sang tiyan, kinahanglan ririan ang lawas, apang ginakabig ini nga daku nga sala. Agod malusutan ining kontrobersial nga isyu, ang Egiptohanon nga mga embalsamador nagatangdo sing isa ka tawo nga magariri. Pagkatapos niya ini mahimo nagapalagyo sia, kay pagpakamalaut kag paghaboy sing mga bato ang silot sa sining ginakabig nga krimen.

Pagkatapos mahaw-as ang sulod sang tiyan, ginahugasan gid ini sing maayo. Ang istoryador nga si Herodotus nagsulat: “Ginabutangan nila ang sulod sang tiyan sing pinakapuro nga pinudpod nga mirra, nga may cassia, kag madamo pa nga sahi sang espesia luwas lamang sa olibano, kag ginatahi ang ginririan.”

Masunod, ginakuhaan sing tubig ang lawas paagi sa paghulom sini sa natron sa sulod sang 70 ka adlaw. Pagkatapos sini, ang bangkay ginahugasan kag ginaputos sing maayo sa lino. Nian ang lino ginapalhitan sing resin ukon sing isa ka sahi sang tagok subong papilit, kag ang mummy ginabutang sa isa ka gindekorasyunan sing maayo nga kahoy nga kahon nga korte-tawo.

Sa karon, ang embalsamasyon ginahimo sing mga inoras lamang. Masami ini ginahimo paagi sa pagbutang sing nagakaigo nga kadamuon sang pluido para sa embalsamasyon sa mga kaugatan kag mga arterya subong man sa sulod sang tiyan kag sang dughan. Sa sulod sang mga tinuig, nanuhaytuhay nga pluido ang gin-imbento kag gingamit. Apang, bangod barato kag hilway sa katalagman, ang pormalin amo ang pluido nga masami ginagamit sa embalsamasyon.

[Retrato]

Ang bulawan nga lungon ni Hari Tutankhamen